Samvinnan - 01.04.1948, Síða 3

Albin Johansson safnar gömlum, ógildum peningaseðlum.
Sænski samvinnumaðurinn
Sven Stolpe segir í þessari grein
frá sendisveininum, sem varð
forstjóri; hinum glæsilega leið-
toga sænsku samvinnuhreyf-
ingarinnar, Albin Johansson.
i hin sterku orð gamalla bændaþingmanna,
um rétt sænsku þjóðarinnar til fullkomins
efnahagslegs frelsis. Saga sænsku samvinnu-
félaganna er leikur í mörgum þáttum, og í
flestum hefur Albin Johansson leikið aðal-
hlutverkið.
Eins og kunnugt er hefur samvinnufélags-
skapurinn í harðri baráttu sigrað hvern auð-
hringinn á fætur öðrum, sem misnotað hafði
aðstöðu sína til að hækka verðlag í landinu.
Hvað eftir annað hafa sænsku samyinnu-
félögin lækkað verðlag á smjörlíki, skóhlif-
um, stigvélum og Ijósaperum. Auðsætt er
að þessi sigursæla, en oft erfiða barátta hef-
ur ekki ætíð verið vinsæl meðal smákaup-
manna. Það mun þó vart nú orðið nokkur
Svíi, sem ekki viðurkennir, að baráttan við
auðhringana hafi verið og sé Jtýðingarmikið
þjóðþrifastarf. Skemmtilegt er að heyra
Albin Johansson sjálfan segja frá hinum
ýmsu alvöru þrungnu köflum þessarar bar-
áttu. Hún hefði aldrei verið hugsanleg án
hins mikla hugrekkis hans, þrautseigju og
Léttlyndur, djarfur og stórhuga
ER ALBIN JOHANSSON, FORVÍGISMAÐUR SÆNSKU KAUPFÉLAGANNA
SVÍAR eru áreiðanlegir og heiðarlegir, en
fremur jmrrir á manninn og stundum
leiðinlegir. En tvær áberandi undantekn-
ingar eru frá þessari reglu — Vermlend-
ingurinn og Stokkhólmsbúinn. Vermlend-
inginn vantar það sem venjulega háir Sví-
um, hann er ör í lund, breytilegur, óút-
reiknanlegur — og oftast glaður. Á stríðs-
árunum kom vermlenskur listmálari í heim-
sókn til mín, í Vermlandi. „Nazisminn,"
sagði hann. „Jahá, bara að jjeir reyni ekki
að koma á þessum aga hér í Vermlandi,
því sjáðu til, það verður aldrei liægt...."
Stokkhólmsbúinn, hnakkakerrtur, sjálfs-
meðvitandi, háðskur, hræðilega svaraviss og
lætur sér jafnan fátt um getu annarra finn-
ast, er önnur jafn áberandi undantekning.
Við minnumst orða biskupsins í Lundi þeg-
ar hann talar um samtal við Svía í mið- og
norður Svíþjóð og þá sérstaklega Stokk-
hólmsbúa: ,,Þeir tala svo hratt að það suðar
fyrir eyrunum á mér...." Enginn þekkir
mótsetningar sænskunnar fyrr en hann liefur
lieyrt götustráka í Stokkhólmi lierma eftir
hinum hæglátu „Skáningum."
TjlRAMKVÆMDASTJÓRI sambands
•*- sænsku samvinnufélaganna (KF), er ætt-
aður lrá Vermlandi, en snemma gerðist
hann sendsveinn í kaupfélagsbúð í Stokk-
hólmi. Hann hefur sameinað alla þessa ein-
kennilegu eiginleika Stokkhólmsbúans og
Vermlendingsins og gert úr þeim afburða-
ntann. Innan sænsku samvinnufélaganna
hefur hann verið, sendisveinn, afgreiðslu-
maður, sölumaður, verzlunarstjóri, yfir-
gjaldkeri og loks æðsti maður alls samvinnu-
félagsskaparins sænska. Hugsjónir hans
setja sinn svip á samvinnufélagasambandið
og öll kaupfélög. Hann er hinn framsýni
þjónn jrjóðar sinnar, sem lítur á baráltu
sína og sænsku samvinnufélaganna, sem
beint framhald af hinni fornu baráttu fyrir
efnahagslegu frelsi. Uppáhalds lestrarefni
hans eru görnul þingskjöl, frá nítjándu öld-
inni og fyrr, hann nýtur þess að geta vitnað
frábærra gáfna. Samvinnufélagsskapurinn er
orðinn að geysimiklum fjöldasamtökum, sem
átti upptök sín meðal borgaralegra kvenna
í Stokkhólmi — en ekki í fjölskyldum verka-
manna! En í broddi fylkingar hefur gengið
maður, sem eitt sinn var blístrandi, en fram-
úrskarandi ráðagóður sendisveinn, f kaup-
félagsbúð í Stokkhólmi.
ÞAÐ ER EKKI til neitt, sem er heiðarlegra,
traustara og áreiðanlegra, en stjórn sam-
vinnufélagasambandsins. Hinn öruggi „dala-
karl" Axel Gjöres (núverandi viðskiptamála-
ráðherra Svía), er gott dæmi um þennan
kraft og staðfestu. Sama er að segja um fyrir-
myndar jafnaðarmanninn Anders Orne. En
fremstur hefur staðið um áraraðir, maður
með leiftrandi augu, óútreiknanleg svör,
hraðar og djarfar athugasemdir og mikla
vöntun á sænskri virðingu fyrir venjum og
stirðnuðum veruleika. Það kemur stundum
fyrir að við látum okkur fátt um þann finn-
ast, sem á létt með allt, þann sem talar ,)g
3