Samvinnan - 01.04.1948, Page 6

Mynd Vigelands af Agli Skallagrimssyni.
NORSKI SNILLINGURINN
GUSTAV VIGELAND
Nokkrir þættir um ævi tians og Jist
Eftir Loft Guðmundsson
USTAV VIGELAND fæddist 11.
apríl 1869. Foreldrar hans áttu þá
heima skammt frá Mandal.
Eöðurkyn hans var frá ströndinni,
úr sjávarþorpunum við Líðandisnes.
Þeir forfeður hans ólust upp við erfið
lífsskilyrði og harða baráttu við hrann-
ir og storma. Skapgerð þeirra bar og
merki þeirrar baráttu. Þeir reyndust
margir dugandi menn og harðskeyttir,
en geðríkir, og sumir ofsafengnir. Hag-
ir voru þeir í höndum, lögðu margir
stund á trésmíðar og þá iðn stundaði
faðir Gustavs alla ævi.
Móðurfaðir Gustavs bjó í grennd við
Mandal, á nýbýli, er liann hafði sjálf-
ur reist. Nefndi hann býlið Vigeland.
í æsku dvaldi Gustav oft lengi eða
skemmri tíma hjá þessum afa sínum,
og síðar, þegar faðir Gustavs missti
heilsuna, fluttist öll fjölskyldan þang-
að. Unni Gustav afa sínum mjög, og
nefndi sig síðan eftir bænum, Vige-
land.
Þessi afi hans var sæmdarkarl. Geð-
prúður, sístarfandi, vandaður til orða
og verka og reglusamur í hvívetna.
Hagleiksmaður var hannoglisthneigð-
ur. Fórust Gustav Vigeland sVo orð
um hann látinn:
„Hvergi undi eg mér betur en í ná-
vist afa. Hann var skurðhagur með af-
brigðum og beitti tálguhníf sínum
með meiri hraða og leikni, heldur en
eg hef séð nokkurn annan gera. Er fað-
ir rninn vann að smíðum, skorðaði
hann jafnan efniviðinn fastan á hefil-
bekinn, og beitti tækjum sínum með
báðum höndum. Afi minn fór öðru-
vísi að. Hann hélt smíðaviðnum í
vinstri hendi og beitti tálguhníf sín-
um með þeirri hægri. Tréskurður
lians var næsta einfaldur að stíl og
frumstæður, en ævaforn að uppruna.
Vart kom fyrir, að hann notaði önnur
tæki við smíðar en tálguhníf sinn, og
eingöngu voru það búsáhöld og am-
boð, sem hann smíðaði og skreytti, en
slíkt var handbragð hans, að hver
hlutur, sem hann gerði, varð listaverk
í sinni röð. Ljáir, sem hann smíðaði,
bitu öðrum ljáum betur. Jafnvel þótt
viðfangsefnið væri ekki stórbrotnara
en það, að tinda hrífu, bar gerð tind-
anna ótvírætt vitni hagleiks hans og
snilli."
Heima á Vigeland kynntist Gustav
starfselju, ró og reglusemi. Hjá for-
eldrum hans var heimilisbragurinn
annar, og réði því geðofsi föður hans
og skapbrestir. Lætur að líkum, að
ekki hafi sá heimilisbragur haft heilla-
vænleg uppeldisáhrif á viðkvæmt og
skapríkt barn eins og Gustav. Faðir
hans var heittrúarmaður, þjáðist oft af
bölsýni og örvæntingu og var þá talfár
og umgengnisörðugur. Hvað eftir ann-
að heriti það, að trúaröfgar hans og of-
stæki bitnaði á sonum hans. Seair
Gustav sjálfur svo frá, að einu sinni
lágu þeir bræður í hvílum sínum, árla
föstudagsins langa og voru þeir þá á
barnsaldri. Réðist þá faðir þeirra inn
í herbergjð, svipti af þeim sængurföt-
tun og náttklæðum og tók að húð-
6