Samvinnan - 01.03.1958, Blaðsíða 6

Leikvangurinn mikli, þar sem Miklagarðskeisarar efndu til mikilla leiksýninga,
meðal annars fyrir Sigurð Jórsalafara. — Handan leikvangsins sér á mjó-
turna höfuðkirkjunnar, Ægisifs, sem nú er helguð bænum Múhameðstrúarmanna.
eins og hún er kölluð í Heimskringlu.
Þessi, ein af höfuðkirkjum heims, hef-
ur að vísu breytt nokkuð um svip frá
dögum Væringjanna. Múhameðstrú-
armenn gerðu hana um skeið að
musteri sínu og byggðu við hana mjó-
turna þá, sem fylgja flestum þeirra
musterum og er þaðan kallað til bæna-
halds. Nú eru Tyrkir liættir að nota
kirkjuna sem múhameðstrúarmust-
eri og nota sem safnhús. Að öðru leyti
er kirkjan að mestu hin sarna og á
dögum Væringjanna. Hvolfþök, súlur
og kirkjan sjálf er eins og hún var,
nema hvað brott er tekið eða hulið
flest það, sem minnt getur á guðs-
dýrkun í þessari höfuðkirkju. Tyrkir
létu kalka yfir hin fögru trúarlegu
listaverk, sem prýddu hvelfingar
kirkjunnar og veggi. Nú hefur kalk-
inu verið náð af á nokkrum stöðum,
til að séð verði listin, sem þannig var
hulin vegna þess að múhameðstrúar-
menn gerðu kirkjuna að sínu musteri.
En trúarlegar myndir, hverju nafni
sem nefnast, eru bannaðar í þeim
musterum, sem Allah eru helguð.
Paðreim, Ægissif, Lakatjarnir,
Gullvarta og flestir hinna fornu sögu-
staða í Miklagarði frá dögum Vær-
ingja eru framarlega á nesinu, sem
gengur fram í Brosporus milli Marrn-
arahafs og Gullhornsins (Chrysokeras
á grísku), sem Snorri kallar Stólpa-
sund.
Viðhafnarborgarhliðið forna er á
borgarmúrnum við sjó fram og fyrir
framan það var fyrr á tímum höfn
fyrir skip Væringja og annarra her-
manna. Fremst á nesinu, við Sævið-
arsund, stóðu áður innan borgarmúra
Lakatjarnir og aðrar viðhafnarhallir
hinna fornu keisara. Þar voru Vær-
ingjarnir heimagangar, sem lífverðir
og nákomnir hermenn keisarans, því
þeim var flestum öðrum betur treyst.
Norrænir menn nutu þar virðingar og
tiltrúar, bjartir yfirlitum, hreinlyndir.
Þeir kunnu varla að hræðast, hvorki
ógnanir né mútur.
1slendingar koma við sögu
T yrkjasoldána.
Frægastar af þessum höllum keis-
aranna fyrir skraut og óhóf voru
Lakatjarnir og skammt þar frá standa
enn, svo til óskemmdar, hallir og
kvennabúr hinna tyrknesku soldána,
sem síðar komust til valda í Mikla-
garði, seinast á fimmtándu öld. Þeir
breyttu nafni borgarinnar úr Kon-
stantinopel, eða Borg Konstantínus-
ar, í Istanbul, eins og hún heitir enn.
Þá voru Væringjar löngu horfnir heim
til feðraslóða, þeir sem ekki báru
beinin syðra.
En jafnvel í höllum hinna tyrkn-
esku soldána við Sæviðarsund kornu
Islendingar við sögu, þá sem sigruð
þjóð, en ekki sigurvegarar. Istanbul
varð aftur á dögum Tyrkja miðstöð
mikils heimsveldis og herveldis, og
þeir, sem rændu hér árið 1627 í
Tyrkjaráninu, voru þegnar soldánsins
í Istanbul. Boðin um ránin og þræl-
ana, sem fluttir voru til Algeirsborgar
frá Islandi, voru honum borin, eins
og aðrar stjórnartilkynnmgar, í silfur-
hólk, sem notaður var fyrir orðsend-
ingar, sem fóru milli soldánsins og
landshöfðingja í Norður-Afríku.
Þennan silfurhólk og gögn um
Tyrkjaránið má enn sjá á söfnum í
höllum Tyrkjasoldána í Istanbul.
Vafalaust hefur Tyrkjasoldáni þótt
ánægjulegt að geta með ránum nor-
rænna manna hefnt nokkuð fyrir ófar-
ir þær, sem forfeður hans urðu að þola
vegna þátttöku Væringjanna í orrust-
um þeim, sem Miklagarðskeisarar
áttu tíðum í við Tyrki í Litlu-Asíu.
Þeir sóttu þá á ríki Miklagarðskeis-
ara að austan og lögðu það að lokum
undir sig.
I fornum bókurn eru til á því marg-
ar lýsingar, hvernig herraþjóðin í
Miklagarði varð að leigja hermenn
frá öðrum þjóðum til að verjast árás-
(Framh. á bls. 25)
Götumynd frá Istambul. Burðarmenn bera farangur á baki eftir þröngum götum,
en sendibílar sjást varla. Þarna ægir saman Austurlandamönnum og Evrópubúum.
6 SAMVINNAN