Samvinnan - 01.06.1958, Blaðsíða 19

Krotað á spássíu
I minningu skálds
Eftir Gunnar Gunnarsson
Það er vitanlega enginn algildur
mælikvarði á sanngildi manns, ekki
einu sinni listamanns, hvernig sam-
ferðamönnunum bregður við að hann
heltist úr lestinni. Samt talar það sínu
máli, líti menn um hæl og sakni vin-
ar í stað, einkum þeir sem höfðu ekki
átt allmikið saman við hinn brott-
horfna að sælda og sumt varla af
fullri alúð. Þá er sýnt að í hlut á
maður, sem veruleg eftirsjá er að.
Steinn Stein-
arr, skáld, sem
nú er allur um
aldur fram, mun
reynast fleirum
harmdauði en
sjálfan hann
grunaði, — og
jafnvel fleirum
en trúlegt þykir.
Menn af tagi
Steins eiga sér
vini víðar en
tildurmenni
tímamóta: berg-
málsvini úr hul-
iðsheimum sálufélags,, sem svo örugg-
lega er til stofnað, að samanborin við
það eru hégómasamtök hvunndagsins
hismi eitt.
Aðaleinkenni Steins Steinars var ef
til vill það, hve mjög hann leyndi á
sér. Með honurn er fallinn í valinn
lágvaxinn ferðafélagi, smámenni að
vallarsýn, nema betur væri að gáð. Þá
varð ljóst — höfuðburðurinn og hver
hreyfing bar því vitni — að þar fór
maður mikill fyrir sér og ekki upp á
aðra kominn. Nema ef vera kann um
auvirði einstaka sinnum.
Steinn Steinarr var af því kyni
skálda, er hlotið hafa að vöggugjöf
ríkidæmi eigi auðfengið, en litt háð
verðsveiflum og raunar óglatanlegt.
Honum hafði verið trúað fyrir ferða-
sjóði, sem hverjum samferðamanni er
þiggja vildi og kunni var dýrmætur:
á meðan Steinn enn dró anda mátti
alltaf eiga von í Ijóði eða stöku sér-
stakrar tegundar, vingjafar sem ekki
sá til gjalda og sem ærinn söknuður
hefði verið í að fara á mis.
Að Steini gengnum hafa þeir, sem
lifa hann vart annað út á hann að
setja, en að hann hefði vel mátt vera
ofurlítið örlátari um veitingar úr
pússi sínu, og gleyma þá hinu, að jafn-
vel á gjöfulan mann að eðlisfari hef-
ur vanþakklæti svipuð áhrif og vor-
kuldar á jarðargróður.
Vílsamur held ég Steinn Steinarr
verði ekki kallaður, en kalt mun hon-
um stundum hafa þótt um sig næða
eða þó ónotalega, og ekki að ástæðu-
lausu. Líklega vissi hann, þegar hann
vildi vita það, að það var honum á-
skapað. Skáld af ætt Bólu-Hjálmars
eru einhvern veginn yfir það hafin,
að haldið sér fyrir þeim skildi. Ein-
ferli Steins var örlagaskildagi, án þess
gat hann ekki verið sá, sem hann var
og vitað það sem hann vissi. Grettis-
arfar eiga sér þess einan kost að ganga
götuna fram við illvígar aðstæður og
hníga að lokum við harmkvæli. Þess
háttar útlaga gerir enginn háttvís
maður sér alldælt við með gælum og
gjafaflensi, enda inneign Steins í því
þjóðarbúi, sem máli skiptir álitlegri
en svo, að smávegis afborganir gætu
mætt öðru en þóttafullri fyrirlitningu.
Hins vegar setur auðveldlega að
sveittum göngumanni og kann þá að
virðast, sem hann gugni í bráð, hversu
ákveðinn sem hann raunar er í að
keppa að því marki, sem enginn fær
náð, en sem eitt er þess vert, að mað-
ur leggi sig allan fram. Á slíkum stund-
um þarf ofurmenni til að rekja ekki
raunir sínar í nöturlegu umhverfi, en
sá vegtamur, sem þarna hafði sezt
á þúfu til að kasta mæðinni, var sem
betur fór aðeins hugkvæmur og hjarta-
meyr, að baki þeirri brynju dirfsk-
unnar, sem engin vopn bitu.
Eg er einn á gangi og hugsanir mínar
hljóðar
hverfa inn í rökkvaðan skóg þess, sem
liðið er.
Mitt stolt er að vera sonur þessarar
þjóðar,
en þjóðin er ekki líkt því eins stolt
af mér.

Steinn Steinarr. skáld.
í þögulli auðmýkt og tilbeiðslu ég stend
og stari:
Hér stendur það skráð, sem þeir ortu
hver fyrir sig
hinir þjóðfrægu menn og hinn þung-
búni nafnlausi skari.
En þjóðin kann ekki nokkurt ljóð
eftir mig.
Og andspænis samstilltum verknaði
huga og handa
í hrifni og undrun ég stanza við fót-
mál hvert.
Sjá þannig skal vandað til þess, sem
lengi á að standa.
en þjóðin veit, að ég hefi ekkert gert.
Og samt er mitt líf aðeins táknmynd
af þessari þjóð,
og þjóðin sem heild er tengd við mitt
ókunna Ijóð.
Það er ekki heiglum hent að rétta
af slíkan hálfkæringsofurklökkva með
tveimur ljóðlínum í kvæðislok þann
veg, að eftir standi áhrif sem af hetju-
styttu á stalli. Tærleiki hreinlyndis-
ins að baki og þótti — eða „annarleg
þrjózka", að notuð séu hans eigin orð
— vegfarandans vammi firrta eiga
snaran þátt í, að þarna eru á þingi,
sem hann hefur af sjálfsdáðum hasl-
að völl gerðar upp sakir svo, að ekki
verður um bætt né til æðra dóms vís-
að. Tómlæti og tregða sitja eftir með
sárt ennið, en ekki um skör fram:
ráðningin sem ráðleysinginn eilífi tek-
ur sig til og veitir í bróðerni þjóð sinni
er réttmæt, en þjóðin lætur sér að
vanda og sem vera ber fátt um finn-
ast, annars væri leikurinn allur til
einskis gerður: hjákátlegt brengl hlut-
verka er hvergi jafn gereyðandi og á
(Framh. á bls. 28)
Gunnar
SAMVINNAN 19