Samvinnan - 01.11.1963, Qupperneq 6

Starfsemi samvinnumanna stendur með miklum blóma víðast í Bandaríkjunum, bæði í sveit-
um og- borgum. Á myndinni getur að líta risavaxnar íbúðablokkir, sem alþjóðasamband verka-
kvenna í klæðaiðnaðinum hefur látið reisa í austurhluta New York, en byggingafyrirtæki
sambandsins er rekið með samvinnusniði.
Samvinna bænda í Banda-
ríkjunum hófst með fámenn-
um, ósamábyrgum félögum.
Starfsemi „félags“- eða sam-
vinnu-mjólkurbúða byrjaði
með framleiðslu og sölu á
smjöri í Goshen, Conn. árið
1810. Árið 1856 mynduðu sautj-
án bændur í Bureau sveit,
Illinois, sjóð til að annast sam-
eiginlega sölu á svínum. Korn-
yrkjubændur byggðu fyrstu
samvinnulyftuna í Madison,
Wis. árið 1857. Fyrsta bænda-
verzlunin svo kunnugt sé, var
stofnuð árið 1863 til að annast
áburðarkaup fyrir bændur í
Riverhead N. Y. Er hún starf-
andi enn í dag.
Vaxandi viðskiptabúskapur
og afturkippur eftir borgara-
styrjöldina jók mjög á óánægju
bænda, og þeir sneru sér að
aukinni skipulagningu til að
bæta aðstöðu sína. í búnaðar-
félögum samþykktu bændur
mótmæli gegn staðhæfðu
arðráni járnbrautarfélaganna,
verndartollum, rjómabúum og
kornlyftufélögum, milliliðum,
fjármálalegum sérhagsmunum
og auðhringum og sérlega ó-
hagstæðu ástandi landbúnað-
arins. Um næstu fimmtíu ár
voru það búnaðarsamböndin
sem gengust fyrir og stjórnuðu
allri viðleitni til samvinnu,
enda urðu þau öll nátengd
samvinnufélögum bændanna.
Þúsundir félaga komust á fót
vegna samábyrgðar sinnar. Má
segja, að meðlimafjöldi þeirra
hafi gert sveitunum fært að
hefja viðskipti á samvinnu-
grundvelli. Um 1872 hafði um
hálf milljón manna sameinast
um svo sterka hagfræðilega
þjóðmálastefnu, að almenna
athygli vakti. Sum hinna
helztu samvinnufélaga, sem
enn starfa, eiga rót sína að
rekja til brautryðjendastarfs
þessara fyrstu bændasamtaka.
The American Society of
Equity (Óhlutdrægnisfélag
Bandaríkjanna), varð fyrst til
þess að innleiða sjóðmyndun
og sölueftirlit. Var hugmynd
þeirra sannprófuð árið 1906,
með þvi að tóbaksræktarmenn
stofnuðu félag til verndar gegn
verðfalli á tóbaki. „Náttfarar“
riðu um og eyðilögðu sáðjörð
og gróður, í því skyni að knýja
fólk til að fara eftir ákveðinni
framkvæmdaáætlun. Eftir því
sem tóbaksverð hækkaði og
tækni í framleiðslunni jókst,
minnkuðu afskipti félags þessa
af tóbakssölunni.
1 fyrstunni misheppnuðust
margar tilraunir, en bændur
lærðu af þessari reynslu um
gildi samvinnunnar. Af henni
leiddi og það, að síðari viðleitni
Búnaðarsambandsins og Bún-
aðarmálaskrifstofunnar reynd-
ist oftast haldbetri. Þeir komu
á fót samábyrgum samvinnu-
félögum til vörusölu, innkaupa
og viðskiptaþjónustu, og eru
mörg þeirra starfandi enn i
dag. Mörg samvinnufélög risu
einnig á fót, eingöngu til að
bæta úr knýjandi þörf á af-
urðasölu, þótt þau bindu sig
ekki við sérstök bændavið-
Vörður
við
veg
banda-
rískra
samvinnu-
félaga
6 SAMVINNAN