Samvinnan - 01.11.1963, Side 28

í hópferð með ....
Framhald af bls. 17.
En auk suöurmarkanna hef-
ur Danmörk og landmæri að
norðanverðu. Það eru hins
vegar fáir, sem þekkja nokkuð
til þeirra, hafa naumast hug-
mynd um, hvað þau heita, auk
heldur hvar þau liggja, og yf-
irleitt, hvort þau eiga sér
nokkurn endi. Þó takmarka
þau umráðasvæði vort á norð-
urhjara heims, sem er eitt hið
sérkennilegasta í víðri veröld,
að ekki sé beinlínis sagt hið
eina sinnar tegundar. Á það
ekki einungis við að því er
landslag snertir, heldur og
menningu íbúanna, eins og
fyrr var sagt.
Hvert einasta belti jarðar-
innar, þar með talið heim-
skautsbeltið, sem að réttu má
einnig nefna kuldabelti, hefur
uppfóstrað sína íbúa. Hafa
þeir svo á grundvelli þess veð-
urfars sem á hverjum stað
ríkti, sem og sínum verkfærum,
byggt upp sína eigin menn-
ingu ásamt tilheyrandi sið-
fræði. Hvort hin síðarnefnda
er sjálfgerð, eða henni hefur
verið þrengt upp á þá af mönn-
um frá öðrum menningarsvæð-
um, er betur þóttust vita, skal
ósagt látið.
Vér vitum að kristna trúin
leggur játendum sínum strang-
ari skyldur á herðar en nokk-
ur önnur trúarbrögð, í þá átt
að koma þeim meðbræðrum
sínum er minna vita eður alls
ekki, í réttan skilning um
lífið og hversu því skuli lifað í
samfélagi við aðra menn. Og á
Grænlandi, sem smám saman
varð danskt land, hefur hún
einnig rutt sér til rúms með
harðri hendi.
Öll þekkjum við víkingana,
höfum lesið og hlustað á sög-
urnar af þeim, um lifnaðar-
hætti þeirra og sérkennilega
goðatrú. Hrottafengnir og her-
skáir voru þeir, þessir menn,
en eigi að síður erum við stolt-
ir af því að vera af þeim
komnir, enn þann dag í dag,
og ekki að ástæðulausu. Því þó
ekki sé annað, eigum við þeim
að þakka hið mikla ríki er þeir
skópu á sinni tíð, en frá því
höfum við nú Grænland að
leifð.
En Grænland, hinn mikli
ísgeymir, lengst norður í höf-
um, handan íslands, er einu
leifarnar sem eftir eru til
minja um ísöldina ægilegu,
sem eitt sinn þakti mikil svæði
jarðar, og teygði jafnvel
hramma sína inn yfir litla
móðurlandið okkar (Danmörk)
fyrir rúmlega 10.000 árum síð-
an. Af henni er nú ekki annað
eftir en vissar myndanir í jarð-
skorpunni. En í þessu norð-
læga amti Danmerkur, stend-
ur ísöldin enn sem bláber
raunveruleiki, sérkennileg og
fögur náttúra, sem einungis
örfáum auðnaðist að líta, allt
fram á síðustu ár. Ollu því að
sjálfsögðu fyrst og fremst
roknalangar, erfiðar og rán-
dýrar ferðir, og svo öðrum
þræði hitt, að þangað til fyrir
tíu árum síðan var Grænland
ferðamönnum lokað land.
En samkvæmt hinni nýju
umbótalöggjöf, sem á að gera
gamla Grænland samstíga
öðrum hlutum ríkisins, var það
og jafnframt opnað fyrir ferða-
mönnum. Breytingar þær sem
leiddu af þessum lögum, hafa
þó reynst hvorugum aðilanum
auðveldar, svo óhjákvæmilegar
sem þær voru samkvæmt tím-
anna rás.
Þessar skemmtiferðir til
landsins, ásamt því er þeim
fylgir, munu færa Grænlend-
ingum bættan efnahag og
nánari þekkingu á öðrum
löndum, en áður var. En sam-
tímis því jafn mikla óánægju
með margt og mikið, sem þeir
hafa ekki tekið eftir fyrr. Já,
ef við á að nefna syndafallið
nú til dags, þá standa Græn-
lendingar í sömu sporum og
þau Adam og Eva á sínum
tíma, eftir að hafa lært að
þekkja mismun góðs og ills.
Og daglega má finna mismun-
inn á Danmörku og Grænlandi
sín á milli.
Gamalt orðtak segir: Þekktu
fyrst þitt eigið land, svo ann-
arra manna á eftir. Ein af
fremstu ferðaskrifstofum vor-
um gerði sér þetta að kjörorði
fyrir tveim árum síðan, að því
er ferðalög snerti, og er nú
Grænland tekið með í ferða-
áætlunum fyrirtækisins með
aðstoð flugvélanna, og notkun
sérleyfisferða, svo forðað sé
misskilningi.
Ennþá eru Grænlandsferð-
irnar á byrjunarstigi, eigi síð-
ur en áðurnefndar langferðir
til Egyptalands og enn fjar-
lægari staða. En með hverju
ári fjölgar ferðum þangað, og
eftir því sem hinir mestu ferða-
langar hafa þreytzt á hinu
innihaldslausa lífi Miðjarðar-
hafsstrandarinnar með spila-
vítum sínum, dýrum nætur-
skemmtistöðum og fleiru, þar
sem brosið er mætir mönnum,
fer eftir seðlaveski þeirra, já,
þá mun sumarleyfi á skemmti-
ströndum norðurhjarans verða
norrænum ferðamönnum
hreinasti unaður. Og ég er
þeirrar trúar að sá tími nálg-
ist hröðum skrefum. Að vísu
munu hlýindin á Rívíeru norð-
urheims ekki nálgast þau, sem
við erum vön. En sé eftir því
sótzt að verða brúnn á hör-
und, hygg ég að hér sé það
jafn gott og ef til vill betra.
Hér brennur maður ekki og
miklu meiri vissa er fyrir því
að brúni liturinn flagni ekki
undir eins af aftur.
En þær ferðir sem þegar eru
hafnar, miðast eingöngu við
suðurhluta landsins. Norður-
héruðin eru ennþá of langt í
burtu, en eru þó eigi að síður
allmikið sótt, sakir hinnar öru
hervæðingar sem hvarvetna er
framkvæmd af miklum móði.
Og með hana að leiðarstjörnu
skipta útgjöld og fjarlægðir
ekki miklu máli.
Á kostnað hennar hefur því
mörgum Dönum auðnast að líta
nokkurn hluta af nyrstu hér-
uðum lands síns og enn fleiri
eiga það i vændum. Vegabréf-
ið að því fá menn einfaldlega
með þeim hætti að gerast
starfsmenn við bandarísku
herstöðina í Thule. Auk nátt-
úrufegurðarinnar umhverfis
stöðina, gefur hún sjálf hug-
mynd um, hversu langt vér
menn erum nu komnir í
tæknilegri þróun. Sér í lagi þó
á sviði eyðileggingar, svo margt
er til að hrífast af, þótt hin
siðferðilega og samfélagslega
hlið málsins sé látin liggja
milli hluta.
Eins og minnzt var á hér að
framan er það flugið, sem gert
hefur Grænland að því ferða-
mannalandi framtímans, sem
það er á leið með að verða,
enda fá menn því aðeins full-
komna mynd af landinu, að
þeir horfi á það úr lofti. Gildir
það um langmestan hluta
landsins, en einkum þó að
austanverðu. En þá hefur
mönnum líka auðnast að líta
svo hrífandi sjón, að hún mun
endast sem ógleymanleg minn-
ing í huga ferðamannsins, svo
lengi sem honum endist æfi.
Að hafa virt fyrir sér þessi
tröllauknu náttúrufyrirbrigði,
er úfnir skriðjöklar frá hinum
volduga meginjökli flæða útí
fjarðarhylji, þar sem ísbjörg
bresta framan af þeim og reka
síðan langar leiðir út með
ströndum, þar sem þau mynda
skerjagarð iseyja af öllum
hugsanlegum stærðum og gerð-
um. Þarna Ijóma þau í öllum
regnbogans litum, eftir því
hvernig sólin skin á þau.
Þessum stórfenglegu sjónar-
spilum náttúrunnar mætum
vér hvarvetna á Grænlandi í
stærri eða smærri mynd, og
þar á meðal hjá Thule. En þar
dvaldist ég um fimm mánaða
skeið, við fyrrnefnda stöð.
Grænland er mikið land og
þó sér í lagi á lengd, og auk
þess sem áður getur er veður-
farið næsta ólíkt að norðan og
sunnanverðu. Sunnan til er
það ekki óáþekkt íslandi, álíka
miklar rigningar, mýflugna-
plága og ýmislegt annað. En
einnig sjást þar hin fögru
norðurljós, sem oft getur að
líta á íslandi að vetrariagi.
Sjálfum auðnaðist mér að sjá
þessa dýrð á heimleið ylir
meginland.-jöklinum eina nóv-
embernótt. Við hcfðum lagt
upp frá Syðra Straumfirði ki.
tvö um nóttú'.a, en um þ i
stöð liggur hc-imskautsbar.gur-
inn nyrðri. Á leiðinni þaðan og
á því klukkustundar flugi sem
það tók okkur að komast til
vesuirstrandarinnar, lá norð-
an megin við flugvélina óslitin
breiða af yndislegustu norður-
Ijósum og úr lofti að sjá var
sem þau næðu alveg niður und-
ir ísinn. En þar mynduðu þau
ásamt ísnum svo ólýsanlega
eldbreiðu, að hægt hefði verið
að halda sig kominn í landa-
I Thulenýlendnnni búa nokkur hundruð
manna við tveggja mánaða sumar og tíu
mánaða vetur. Eina lífsbjörgin er dýraveið-
ar. Tilvera slíks samfélags verður að teljast
ein af furðum veraldar.
28 SAMVINNAN