Samvinnan - 01.04.1964, Blaðsíða 17

Nepal heitir ríki eitt held-
ur afskekkt austur í Asíu;
það er staðsett í Himalaja-
fjöllum milli Indlands og
Tíbets, sem nú er undirokað
af Kínverjum. Á norður-
landamærunum eru hæstu
fjöll heims, svo sem Ever-
esttindur. Suður af þeim er
dalur einn mikill og frjó-
samur, sem er kjarni ríkis-
ins, og falla þaðan vötn í
Gangesfljót. Síðan taka við
lægri fjöll og loks láglendi
suður við Hindúasléttu. Þar
eru frumskógar illfærir með
tígrisdýrum og eiturslöngum
og öðrum háskaskepnum, en
á háfjöllunum við tíbetsku
landamærin er eilífur ís og
snjór, og þar þykjast sumir
grilla í snjómanninn milli
éljanna. Jafnvel kvað höf-
uðleður hans vera geymt þar
í klaustri einu.
Norðantil og austan í Nep-
al búa suðaustur-mongólsk-
ir þjóöflokkar, sem tala tí-
betsku eða mál henni ná-
skyld, en vestan til og um
miðbik landsins er indó-ar-
ískt fólk. Mjög hafa þessar
tvær þjóðaheildir blandað
geði og blóði á liðnum öld-
um, svo að oft er fullerfitt
að greina þær sundur eftir
kynþætti, siðum eða trúar-
brögðum. Fjölmennasti þjóð-
flokkurinn og um leið sá
langvaldamesti er Gúrkar,
sem búa einkum í Kat-
mandúdalnum um miðbik
landsins. Þeir eru uppruna-
lega ættaðir frá Vestur-Ind-
landi og tala mál skylt sans-
krít, en hröktust norður í
fjöil undan Múhameðstrúar-
mönnum, þegar veldi þeirra
var mest í Indlandi. Skömmu
eftir miðja átjándu öld höfðu
þeir náð öllum völdum i
Nepal og hafa drottnað þar
síðan, enda þótt þeir hafi
stundum orðið að beygja
svírann fyrir meiriháttai
stórveldum. Þannig biðu þeir
lægri hlut í ófriði gegn Kín-
verjum seint á átjándu öld,
og greiddu þeim síðan skatt
allt til 1912, er Kínakeisara
var steypt af stóli. Þessi und-
irgefni við Kínverja var að
vísu lengst af aðeins form-
leg. Varanlegri urðu ítök
Breta, sem sigruðu Gúrka í
ófriöi 1815. Var Nepal síðan
alltaf töluvert háð Bretum
unz veldi þeirra í Indlandi
lauk. Gengu Gúrkar á þeim
tíma í stórhópum á mála í
Indlandsher Breta, og hafa
getið sér hið mesta frægðar-
orð í flestum þeim styrjöld-
um, sem þetta stórveldi hef-
ur síðan háð, ekki sízt gegn
Japönum í heimsstyrjöldinni
síðari.
Gúrkar eru menn ekki
miklir vexti, en hugrekki
þeirra og þrek er sagt óbil-
andi, og fáir munu makar
þeirra í hernaði, einkum ef
barizt er í skógivöxnu fjall-
lendi, enda eru þeir heima-
vanir í slíku landslagi. And-
litssvipur þeirra er oft dá-
lítið mongólskur, enda hafa
þeir blandazt tíbetsku fólki
töluvert, þótt þeir séu indó-
arískir að uppruna. Þjóðar-
vopn þeirra er hið svonefnda
kukri, sem er bjúgsveðja
heldur geigvænleg. Hafa
Gúrkar hinn mesta átrúnað
á vopni þessu og þykir mikil
ósvinna að bregða því öðru
vísi en að víg sé vakið, og
þá fremur manns en annars
kvikindis. Minnir þetta á á-
lög þau, er stundum hvíldu
á sverðum norrænna manna,
til dæmis Sköfnungi.
Af trúarbrögðum Nepal-
búa er það að segja, að
Gúrkar og aðrir Indó-Aríar
eru hindúatrúar flestir, en
tíbetskt fólk búddatrúar. Af
hinum síðarnefndu eru
Sérpar einna frægastir. Þeir
þykja hinir ágætustu burð-
ar- og fjallgöngumenn, enda
komið að góðu haldi við Ev-
erestgöngur undanfarinna
ára. Sérpinn Tensing varð
ásamt Nýsjálendingnum Hil-
ary fyrstur til að stíga fæti
á þennan hæsta tind jarðar.
Flatarmál Nepals er 140.
753 ferkílómetrar, en íbúa-
tala náiægt hálfri áttundu
milljón. Höfuðborgin er Kat-
mandú með um 110.000 íbúa.
En raunar eru íbúatölurnar
hvergi nærri öruggar, því að
landið hefur lengi verið eitt
hið afskekktasta og frum-
stæðasta í heimi og hag-
skvrslur eftir því. í meira en
öld réð ríkjum í landinu að-
Frarahald á bls. 27.
Nepölsk fjölskylda við fórnfæringar í hindúahofi í Katmandú.
Burðarmenn á nepölskum markaði.
■■ |W1 v |þ

Singha Darbar, stjórnarsetur Nepala.
SAMVINNAN 17