Samvinnan - 01.04.1964, Side 18

„EITT
AF
ÞVl
ALLRA
Snorri Sigfússon
Víst hef ég orðiö var við
það, að þegar ég og aðrir
vitna í orð og gerðir manna,
sem voru ungir um síðustu
aldamót, þykir mönnum það
vera aftan og utan við nú-
tímann. Það sem slíkir hafi
til mála að leggja sé nokk-
uð sem heyri fortíðinni til
og geti í allra hæsta lagi átt
heima á byggðasafni. Þetta
er mikill misskilningur, sem
ekki gæti réttlætzt af öðru
en minnimáttarkennd gagn-
vart því sem var. Þess vegna
tel ég það Samvinnunni til
ávinnings að fá tækifæri til
þess, að vitna í nær 80 ára
gamlan æskumann, æsku-
lýðsleiðtoga, ungmennafé-
laga og samvinnumann,
Snorra Sigfússon fyrrver-
andi skólastjóra og náms-
stjóra. Hann hefur allt það
til að bera, sem vitni í þýð-
ingarmiklu og háalvarlegu
máli þarf að hafa. Hann hef-
ur fjölþætta lífsreynzlu.
Hann hefur lifað mestu bylt-
ingu, sem hægt er að hugsa
sér í einu þjóðféiagi, hann
hefur kunnað að læra af
reynzlunni og honum hefur
um óvenju langan aldur tek-
ist að varðveita æskuna i
sjálfum sér.
Fyrir fáum dögum kom ó-
vænt upp í hendur mínar
ræða, sem Snorri Sigfússon
hélt í Samvinnuskólanum í
Bifröst fyrir nokkru síðan.
Hann hefur af örlæti hjarta
síns leyft mér að birta
nokkrar tilvitnanir í þessa
ræðu. — Snorri Sigfússon
segir:
„Við munum yfirleitt sam-
mála um það, að Jón Sig-
urðsson sé sá af forustuliði
fyrri alda, sem hæst gnæfi í
sögu og reynd. Allir vilja nú
telja hann sinn mann. Eng-
inn leyfir sér yfirleitt að vé-
fengja hans álit og úrræði.
Hann hafði rannsakað ís-
lenzka sögu, allra manna
rækilegast á sinni tið. Hann
sá og skildi manna bezt,
hvernig fleyttur hafði verið
rjóminn af öllu athafnalífi
og viðskiptalífi þjóðarinnar,
svo öldum skipti, og að við-
reisn var óhugsandi, nema
sá arður eengi til þeirra, sem
til hans unnu.
Þess vegna leggur hann
mjög eindregið til, að menn
komi á hjá sér félagsverzlun,
samvinnuverzlun, til þess m.
a. að tryggja það, að þeir
verði ekki rændir réttmætum
arði vinnu sinnar, heldur
gangi hann til að skapa
þeim sjálfum og þjóðinni
aiiri, bætt lífskjör og aukna
menningu.
Ekki er ástæða til að dvelja
frekar við þessa skoðun Jóns
Sigurðssonar, en aðeins
minna á hana. Hitt langar
mig til, að rifja upp í sem
stytztu máli fáein atriði af
því, sem ég hefi séð og heyrt
í þessum efnum á langri ævi.
Ég minnist þess fyrst, er
ég 10 ára snáði sá mann
koma heim til konu og barna
úr kaupstað, tárfellandi með
tóman poka, og ekki aöeins
vegna þess, að hann, sökum
einhverrar smáskuldar, fékk
ekkert í pokann, heldur fyrst
og fremst vegna niðurlægj-
andi framkomu kaupmanns-
ins við hann. Það sveið sár-
ast, og var þó hitt sannar-
lega nógu sárt.
Ég vissi snemma af margri
kaupstaðaför sumra sveit-
unga minna, og sá þá of
marga beygða og þjakaöa
koma þaöan. Samtök bænda
víðs vegar um land upp úr
miðri s.l. öld, voru að engri
ófyrirsynju gerð. Glíman við
kaupmannavald þeirra tíma
var hörð, en samtök um að
reyna til að hnekkja því
valdi, var lífsvon fólksins.
Hin miklu verzlunarfélög,
sem hinir beztu menn á
Norður- og Austurlandi
stofnuðu til upp úr miðri
s.l. öld, eins og Verzlunarfé-
iagið við Húnaflóa og
Gránufélagið, unnu stórvirki
í því að bæta verzlunina.
Þau undirbjuggu jarðveginn
fyrir samvinnufélögin, er
síðar komu.“ — —--------
Um pöntunarfélögin, sem
síðar voru stofnuð segir síð-
an Snorri Sigfússon:
„Þau félög áttu við mikla
erfiðleika að etja, og líklega
með öllu óskiljanlega, fyrir
nútímafólk. Þau urðu jafnvel
aö fara krókaleiðir og
kænskustigu til þess að kom-
ast yfir mál og vog til þess
að nota.
Mér er enn í minni, er ég
18 SAMVINNAN