Samvinnan - 01.04.1964, Side 26

Samyrkju- og ... .
/ortsets
sterkar
fallegar
ódýrar
Margar greðir fyrir
úti- og innihurðir
Innflutningsdeild
engar svo heitið gæti og það
litla ullarmagn sem til var,
var selt óunnið úr landi.
Verzlunareinokunin dró hug
og dug úr landsmönnum og
illt árferði og fiskileysi
þjakaði landslýðinn. Dóu þá
margir úr hungri. Árið 1760
barst og hingað upp skæður
fjárkláði, að sögn með
spænskum hrútum. Gekk
hann víða um land og olli
bændum stórkostlegu tjóni.
Gripu menn þá í ofboði til
niðurskurðar fjár.
Þegar neyðin og vonleys-
ið þjarmaði hvað mest að
þjóðinni bar hún gæfu til að
ala son, sem taldi í hana
kjark og dug. Fyrir atbeina
Skúla fógeta var komið á fót
verksmiðju til að vinna ull-
ina, danskir bændur voru
fengnir hingað upp til að
taka nokkrar jarðir og kenna
mönnum akuryrkju og trjá-
rækt, betri verkun ýmissa
útflutningsafurða þ. á. m. á
saltkjöti og þótt margar
þessar endurbætur féllu um
koll að Skúla liðnum, höfðu
þær þó töluverða þýðingu,
því að ýmsar nýjungar m. a.
í tóvinnu og vefnaði festu
hér rætur.
Árið 1786 var öllum dönsk-
um þegnum heimilað að
verzla við ísland og frá því
1854 hefur verzlunin verið
alfrjáls. Á 19. öld voru land-
búnaðarafurðirnar yfirleitt
aðalútflutningsvörurnar. Til
fróðleiks má geta þess, að
árið 1896 voru flutt út frá ís-
landi 870.000 kg. af ull og
um 42.000 söltuð sauðaskinn.
Árið 1913 fluttust úr landi
rúm 1 milljón kg. af ull fyr-
ir 1,7 millj. krónur og um
307.000 saltaðar sauðagærur
fyrir 880.000 krónur. Árið
1896 voru 60.400 sauðkind-
ur fluttar til Englands, að
heildarverðmæti 811.000 kr.
en það jafngilti kr. 13,40 fyr-
ir hverja kind á fæti. Árið
1913 voru flutt 3.300.000 kg.
af saltkjöti til Norðurlanda
fyrir 1,9 milljón krónur.
Um aldamótin verða fisk-
afurðirnar aðalútflutnings-
vörurnar, sem þær hafa og
verið síðan. Verðmæti land-
búnaðarafurða nam um
aldamótin 1900 um 1,5 millj.
kr., 1913 um 5,2 millj. kr.
Nú, hálfri öld síðar, nemur
heildarverðmæti landbúnað-
arframleiðslunnar hér á
landi um 1,600 millj. kr.
Agnar Tryggvason
Framhald af bls. 5.
sónulegra ástæðna, frístundum
vandlega skipað niður. Engan
aðkeyptan vinnukraft má nota.
Þess má geta, að vegna stór-
kostlegrar útþenslu í rekstri
hafa allmörg sameignarbú
gripið til þess ráðs hin síðari
ár, að nota að nokkru leyti
daglaunafólk, en þeim er þá
jafnharðan vikið úr landssam-
bandi sameignarbúanna. Þau
skoðast þá komin í atvinnu-
rekendastétt og hafa myndað
sérstakt samband sín á milli.
Félagi í Kibbuts-sameignar-
búi fær engin laun, en allar
nauðsynjar sínar sér að kostn-
aðarlausu, svo og uppeldi barna
sinna, einnig framhaldssér-
menntun þeirra, ef þau hafa
hæfileika til, hvort heldur er
í landbúnaðarskólum, sérskól-
um ýmsum, listaskólum eða
háskóla. Geysilegt kapp er lagt
á menntun ungmenna og sam-
eignarbúunum það mikið metn-
aðarmál að hafa lagt þjóðinni
til sem flesta kunna afreks-
menn á sviði vísinda, lista og
forustustarfa athafnalífsins.
Stjórnarfar sameignarbúsins er
fullkomlega lýðræðislegt, kjör-
ið í almennum kosningum í
allar framkvæmda- og forustu-
stöður og konur eru fullgildir
meðlimir engu síður en karl-
ar til allra starfa.
Allur afrakstur sameignar-
og samvinnubúanna rennur í
sjóð búsins, sem stendur
straum af öllum útgjöldum.
Þau eru öll, eins og áður segir,
meðlimir í verkamannasam-
bandinu Histadrut, sem jafn-
Sramt er risafyrirtæki í at-
vinnulífi landsins. Á vegum
þess starfar afurðasölufyrir-
tækið Truva, og að sjálfsögðu
á samvinnugrundvelli. Truva
selur, flytur út og kemur í verð
rúmlega 70% af öllum landbún-
aðarafurðum í ísrael, að sitrus-
ávöxtum undanskildum. Ann-
að hliðstætt samvinnufyrirtæki
á vegum Histadrut annast öll
kaup fyrir samvinnubúin. Það
heitir Hamasjbir Hamerkatsi.
Þetta fyrirtæki sér samvinnu-
búunum fyrir öllu, sem þau
þurfa að kaupa, dráttarvélum,
sáðkorni, fóðurbæti, áburði,
26 SAMVINNAN