Samvinnan - 01.03.1966, Page 24

Þessi mynd af bræðrunum, sem teiknarinn hefur útfært í sam-
ræmi við uppruna þeirra, fylgdi greininni í hinu kanadiska tíma-
riti.
Þarfastir Kanadamanna—
Kristjánsson-snillingarnir 6
Alltaf finnst mönnum tölu-
vert til um það ef landar
þeirra geta sér góðan orðstír
með öðrum þjóðum, og á það
ekki hvað síst við um okkur
íslendinga, sárþjáða af alls-
konar dvergþjóðarkomplexum.
Okkur finnst því ekki úr vegi
að birta hér greinarkorn, sem
Stefán Einarsson á Svaná, sem
rabbað var við í jólablaði
síðasta árs, sendi okkur
nýlega. Greinin, hverrar fyrir-
sögn við þýddum orðrétt, birt-
ist í McLeans Magazine, sem
gefið er út í Toronto og er
eitt virðulegasta tímarit í
Kanada. Greinin hljóðar svo:
Ef dr. Larry Kristjánsson,
erindreki kanadíska hveitiráðs-
ins, þarf á að halda ráðlegg-
ingum varðandi eitthvert viða-
mikið efnahagslegt vandamál,
hringir hann trúlega í dr.
Baldur Kristjánsson, formann
ráðgjafanefndar Manítóba um
hagfræðileg efni. Og þótt svo
Baldur geti ekki bjargað hon-
um um réttu lausnina, þá er
Larry samt sem áður á engu
flæðiskeri staddur, því hann
á hvorki meira né minna en
fjóra aðra bráðgáfaða bræður
í fremstu röð meðal borgara
hins kanadíska þjóðfélags. Það
eru því litlar horfur á öðru en
einhver þeirra geti leyst úr
vanda hans. Því Kristjánsson-
fjölskyldan getur státað af
fleiri gáfnaljósum en flestar
aðrar í landinu; bræðurnir
sex, sem hér um ræðir, eru
meiriháttar atkvæðamenn um
landbúnað, fjármál og mennta-
mál jafnt heima fyrir sem í
fjarlægum löndum eins og
Persíu.
Þótt ólíklegt sé (svo?), þá er
uppruna þessa viskukerfis
(network of knowledge) þeirra
bræðra að finna í Gimli, litl-
um fiskimannabæ í Manítóba,
á vesturströnd Winnipegvatns.
Þarna ólust Kristjánssonbræð-
urnir upp. Faðir þeirra, Hannes
hét hann, var einn þeirra sár-
fátæku íslenzku innflytjenda,
sem átti þátt í að ljúka upp
fyrir okkur vestrinu, fyrir sjö-
tíu árum. Þrátt fyrir örbirgð-
ina skildi hann sonum sínum
eftir tvennskonar arf, sem
reyndist þyngri á metaskálum
en nokkrir erfiðleikar. Annar
þáttur þessa arfs var hin næma
skynjun íslendinga fyrir þeirri
hugsjón, sem þeir tákna með
orðinu samvinna en hinn ó-
slökkvandi fróðleiksþorsti.
Slík frægð fer nú af þeim
bræðrum, að vandalaust væri
fyrir þá að komast í eftirsótt-
ustu stöður hjá hvaða banda-
rískum auðhring sem væri og
ákveða sjálfir kaupið. En til
allrar hamingju fyrir kanadísk
stjórnarvöld og alþjóðastofn-
anir ýmsar, hafa þeir talið
eðlilegt að beita hæfileikum
sínum við annað viðfangsefni.
Tveir bræðranna hafa þegar
verið nefndir, en hinir fjórir
eru Kris, sem er framkvæmda-
stjóri fjármáladeildar þeirrar
stofnunar á vegum Manítóba-
ríkis, sem hefur með vatns-
virkjanir að gera, Leo, prófess-
or í hagfræði og stjórnvísind-
um við Saskatchewanháskóla,
Albert, nýskipaður fram-
kvæmdastjóri við landbúnaðar-
ráðuneyti Manítóba og Bur-
bank, fyrrum mikill ráðamað-
ur hjá Matvæla- og landbúnað-
arstofnun Sameinuðu þjóðanna
(FAO) í Róm og nú ráðunaut-
ur Persakeisara um ræktunar-
mál. Leo er 33 ára og yngstur
bræðranna en Baldur fjörutíu
og sjö ára og elztur. Allir eru
doktorar nema Albert og Bur-
bank. Allir hafa þeir helgað
starfskrafta sína efnahagsmál-
um, sérstaklega þó í sambandi
við landbúnaöarmál. Engu að
síður hefur hver þeirra
tekið fyrir eigin sérgrein,
þannig að samanlögð viska
þeirra um áðurnefnd efni
verður nánast óskeikul.
Eins og að líkum lætur, hafa
þeir bræður úr ógrynni girni-
legra atvinnutilboða að moða
og tolla ógjarnan lengi í
nokkru starfi. „Sameinuðu
þjóðirnar ganga stöðugt á eft-
ir þeim með grasið í skónum,“
segir George Hutton, landbún-
aðarráðherra Manítóba, sem
missti Burbank til FAO. Á
svipaðan hátt var Baldur tæld-
ur úr starfi hjá kanadíska
landbúnaðarráðuneytinu árið
1963. Einnig dvaldi hann átján
mánuði í Persíu sem meðlimur
Síðasta drottning Havaíeyja,
áður en Bandaríkjamenn lögðu
þær undir sig, hét Lilíúkalaní.
Hún heimsótti eitt sinn Eng-
land og sat þá heimboð Viktor-
íu drottningar í Windsorkast-
ala. Sem þær hátignirnar
ræddust við, gat Havaídrottn-
þeirrar nefndar úrvalsráð-
gjafa, sem Harvardháskóli
gerði út til hjálpar stjórn
landsins. Kris skrapp til Gana
fyrir tveimur árum til að leið-
beina þarlendum við ræktun
og vatnsveitur.
Áhugi þeirra bræðra á efna-
hagsmálum var vakinn af föð-
ur þeirra, sem á fjórða ára-
tug aldarinnar velti fyrir sér
spurningunni: Hvernig getur
fátækt átt sér stað í landi
allsnægta? „Pabbi hafði áhuga
á þessu vandamáli, og sá áhugi
smitaði okkur,“ segir Burbank.
„Hvernig gat þetta staðist?
Hversvegna var fólk atvinnu-
laust? Hvaða máli skipti fjár-
festing? Um slíkt og þvílíkt
brutum við heilann þegar í
bernsku."
Burbank, sem er höfundur
fyrsta uppskerutryggingakerf-
is í Kanada, komst einu sinni
nærri því að verða svarti sauð-
ur fjölskyldunnar. Þá var hann
fjórtán ára og þóttist sjá, að
hann gæti hagnast meira á
því að spila upp á peninga en
að sækja skóla. Föður hans
líkaði þetta ekki og skoraði
hann á hólm: Þeir skyldu
spila nokkrar umferðir og ef
drengurinn ynni, mætti hann
spila framvegis eins og hann
vildi, en ef hann tapaði, mætti
hann ekki snerta á spilum fyrr
en hann yrði seytján ára. „Ég
taldi mér sigur vísan, því pabbi
var óvanur spilamennsku,"
segir Burbank. „En hann
hreinsaði borðið.“
Ráðast þeir nokkurntíma til
starfa í Bandaríkjunum?
„Varla," segir Leo. „Við telj-
um ástæðulausara að sækjast
eftir peningum en flestu öðru.
Við litum aldrei á háskólanám
okkar sem áfanga að einhverju
marki. Samkvæmt okkar skoð-
un er gildi háskólamenntun-
ar falið í henni sjálfri."
Svo mörg eru orð greinar-
innar, og hafa íslendingar trú-
lega einhvern tíma haft minni
ástæðu til að vera hreyknir af
afrekum þjóðbræðra sinna er-
lendis.
ing þess, að hún hefði enskt
blóð í æðum.
— Hvernig má það vera?
spurði Viktoría.
— Einn forfeðra minna, svar-
aði Lilíúkalaní, — át Cook
skipstjóra.
Ættfærsla Havaídrottningar
24 SAMVINNAN