Neisti - 10.10.1978, Blaðsíða 4

NEISTI 10. tbl. 1978 bls. 4
Örn Ólafsson
Alþíðubandalagið og vinstrihópamir
(Jeg aBhillist skinsamlega
stafsetningu, þ. e. þvilfka,
a5 ekki fæli alþiðufólk frá
að skrifa.)
1. FRAMBOÐSMAL.
Jeg skrifa þessa greinfirir
kosningar, fullviss um að
Alþiðubandalagið vinni nokk-
urn vegin sama sigur og í
bæjastjórnakosningunum en
Filkingin og Kff/ml fái sára-
fá atkvæði, jafnvel færri en
1974. Þessi samtök bjóða sig
fram sem vinstri valkost við
Abl. , en firir þvi hefur fsl—
enskur verkalíður í rauninni
iftið annað en ifirlfsingar
þeirra. Til þess að alþfðan
geti tekið mark á þeim, þarf
hún firstað sannreina þau f
baráttu sjálfrar sfn sem
raunverulegan valkost við
Abl. Til þess hafa þau reinst
of fáliðuð, m. a. Af sömu
ástæðu hafa þau átt bfsna erf-
itt með að vekja athigli f
kosningabaráttunni, og enn
af sömu ástæðu held jeg að
þau hefðu ekkert með þing-
mann að gera. Mjer sfnist
augljóst að þau risu ekki
undir þingmanni; með þvf að
grfpa sjálfstætt inn f þing-
salaumræðu, nema þá með
þvf að trassa mikilvægari
verkefni, sem þau hafa hing-
að til unnið, hvað þá að þau
gætu gert betur.
Af þessum ástæðum finnst
mje.r framboð þessara sam-
taka hafa lftið gildi nema þá
til að nota þá litlu möguleika
sem þeim bjóðast til að
kinna stefnu sfna f fjölmiðl-
um. Og vissulega var rjett
að nota þá möguleika.
Jeg vona að fjelagar sam-
takanna sjeu mjer sammála
um lftilvægi framboðanna,
annað væru þingræðistálsfnir.
Og það gæti nú haft enn verri
afleiðingar en kosningaósigur
þeirra 1974. Jeg þekkti þær
helst f Filkingunni og frá
mfnum sjónarhóli voru þær:
1. mikil deifð, 2.klofningur
um fjarlæg atriði , 3. enn
meiri deifð, 4. allsherjarmeð-
al sem illa gafst.
Þvflík endurtekning væri
hörmuleg, þvf á næsta leiti
bfða samtaka þessara og
annara íslenskra kommún-
ista miklu merkari verkefni
en kosningaframboð.
2. AFSTAÐA TIL HREIF-
INGAR FJÖLDANS.
Mjer virðist alveg augljóst
af bæjastjórnakosningunum
að alþfðan filkir sjer first og
fremst um Alþfðubandalagið
- f baráttuhug. Og það er von.
Það var sparkað f hana með
kjaraskerðingingsxlögunum,
hún vildi sparka á móti. Ekki
átti hún við neinni baráttu-
leiðsögn að búasthjá verka-
lfðsforystunni, svo hún
sneri sjer til Ab’l, það var
eini aðiljinn sem hjelt uppi
andstöðu svo eftir irði tekið
(Ragnar Stef. telur þetta
með ráðum gert, það er
hreint ekki ósennilegt). Mjer
finnst sem fleirum þetta
heldur kljen barátta hjá
verkalfðnum, að kjósa bara
Abl. , en svona er þetta, hann
lætur nægja að kjósa fulltrúa
flokks, sem reinir ekki að
vekja alþfðubaráttu - frekar
að hann svæfi hana, flokk sem
stefnir á að komast f ríkis-
stjórn til að gera umbætur
ofan frá. Hvernig eiga nú
kommúnistar að bregðast við
svona vitund hjá verkalfðnum?
Um það ræðir Engels( f brjefi
til F. Kelley-Wischnewetzky,
28/12 1886):
"Það er ekki til betri leið
til fræðilega ljóss skilnings
en að læra af eigin mistökum.
Og firir heila stjett er engin
önnur leið. . . A ðalatriðið er
að fá verkalíðsstjettina af
stað sem stjett, þegar það er
fengið, finnur hún fljótlega
rjetta leið, og allir sem
standa gegn þvf. . . einangrast
með litla sjertrúarhópa sfna.
Þvf álft jeg líka að Riddarar
hugmyndum, litt ber á stjetta-
baráttu. Eiga orð M&E beint
við um fslenska verkalfðs—
stjett og samtök hennar núna,
eru þau eftir langvarandi
hnignun sambærileg við
upphafsástand?
Alltjent :finnst mjer,bæði
með hliðsjón af þessum boð-
skap M&tE og þvf sem jeg
ræddi hjer f 1. kafla, að það
hefði verið rjett hjá Filking-
vinnunnar sjeu mjög mikilvæg_ unni og Kff/ml að draga
ur þáttur í hreifingunni; að
þeim a ekki að fussa og sveia
utanfrá, heldur á að reina
innanfrá að gera þá biltingar-
sinnaða, og jeg álít að margir
þjóðverjanna þarna (f Banda-
rfkjunum) hafi gert hörmuleg
mistök er þeir reindu, and
spænis mikilli og dírlegri
hreifingu, sem þeir höfðu ekki
skapað sjálfir, að gera kreddu
sem ein leiðir til hjálpræðis
ur innfluttri kenningu, sem
þeir höfðu ekki alltaf skilið;
og að halda sig fjarri hvaða
hreifingu, sem ekki aðhillist
þá kreddu, K enning okkar er
ekki kredda, heldvlr útlistun
á þróunarferli og það ferli
felur f sjer mismunandi stig
í röð. Að ætla Bandaríkja-
mönnum að birja með fullan
skilning á kenningu sem varð
til í eldri, iðnvæddum löndum,
er að ætlast til ómögulegra
hluta. Það sem Þjóðverjarnir
ættu að gera, er að fara að
eigin kenningu. . . filgja hverri
raunverulegri, almennri
hreifingu verkalfðsstjettar,
viðurkenna hver raunveruleg-
ur upphafspunktur hennar er,
og koma henni smám saman
upp f fræðilega hæð, með
þvf að sfna fram á hvernig
öll mistök, öll áföll, voru
óhjákvæmileg afleiðing af
fræðilegum skissum f upphaf-
legu stefnuskránni. . .Ein eða
tvær milljónir verkamannaat-
kvæða nk. nóv. á raunveru-
legan verkamannaflokk er nú
óendanlega meira virði en
hundrað þúsund atkvæðiá
fræðilega fullkomna stefnu-
skrá."
Stefna þessi er skfr, starfa
ber með verkalíðnum, þegar
hann rís til einhverrar bar-
áttu, jafnvel þótt sú barátta
sje undir merkjum stjetta-
samvinnustefnu og kölluð
ópólitfskf Við þetta má bæta
orðum Marx:"En f allri þeirri
baráttu verkalfðsstjettarinnar
þar sem hún kemur fram sem
stjett gegn rfkjandi stjettum
og reinir að beita valdi með
þrfstingi utanfrá, er þessi
barátta pólitfsk. " (Brjef til
Bolte, 23/11 1871, Úrvalsrit
2, 351.bls.)
Orð þeirra M &E um þvflík:
efni þarf að fgrundabetur en
jeg hef tóm til nú, svo ég skít
þvf til lesenda. Þeir voru að
tala um upphafsskeið verka-
líðsbaráttu, en það var firir
um hálfri öld hjerlendis. Hjei
er verkalfðsstjettin og forista
hennar mótuð af borgaralegum
// x)Riddarar vinnunnar
(Knights of Labour) var verka
lfðsfjelag f Bandaríkjunum á
sfðasta þriðjungi 19.aldar.
Það beitti sjer firir sam
vinnufjelögum og samhjálp
verkalfðsins. Foristan boðaði
stjettasamvinnu og lagðist
gegn pólitfskri baráttu verka-
manna. 1886 lagðist hún gegn
albandarfsku verkfalli, en
almennir fjelagar hunsuðu boð
hennar. (Tekið eftir skíring-
um f úrvali brjefa Marx og
Engels, en jeg hef sótt til-
’vitnanir f það hjer, stór—
merkilegt rit:Marx & Engels:
Selected Correspondance,
Progress publishers, Moskvu
1975. Klausurnar eru f þfð-
ingu minni , undirstrikanir
upphaflegar ,) / /
framboð sfn til baka á síðustu
stundu og skora á fólk að
filkja sjer um Abl.Eða láta
nægja að lfsa stefnu sinni en
leggja ekki áherslu á að fá
atkvæði. Sjálfstætt framboð
er hjer að lfsa algeru frati
á Abl. , og jeg held að með
þvf að halda þvf til streitu
sjeu þessi samtök að afmarka
sig mjög skfrt frá stuðnings-
mönnum Abl. -fslenskri
alþfðu - f hennar augum.
Jeg held að áhrifamöguleikar
þeirra væru ólfkt meiri hefðu
þau barist með þessum
straumi verkalfðsins og þá
að sjálfsögðu haldið uppi
gagnrfni á Abl.
Jeg er ekki að mælast til
þess að allir sósfalistar gangi
f Abl. Það er allt of dfru
verði keipt ef það kostar það
kommúnistar leggi niður
samtök sfn, eins og lög Abl.
krefjast. Róttækir sósfalistar
innan Abl. eru löngu búnir að
sfna getuleisi sitt er þeir eru
ekki skipulagðir sjer. Svarið
er að mfnu viti bandalag
róttækra sósfaliata um bar-
áttustefnu, innan Abl. , Kff/m]
Filkingarinnar og utan. Kom-
um nánar að þvf f lokin.
3. ALÞIDUBANDALAGIÐ.
Sú kenning var mjög á odd-
inum hjá Filkingunni að atkv-
æði greidd henni vægju þungt
til að stöðva hægri þróun
Abl. , þvf fremur tækist það
sem atkvæði hennar irðu
fleiri. Svipað er f leiðara
Stjettabaráttunnar (13/6 78):
"vinstri menn. . . verða að
kjósa k-listan, lista Komm-
únist.aflokks fslands til að
koma f veg firir svik hægri
sinnaðra foristumanna
Alþfðubandalagsins. "
Þetta er afar vitlaus kenning
og jeg vona að menn sjeu
fallnir frá henni eftir hita
kosningabaráttunnar, Hún
lfsir háskalegri oftrú á Abl.
Hægri þróun þess stafar ekki
af atkvæðaveiðum til hægri,
þvert á móti.
A. f hartnær fjörutíu ár
hefur flokkur íslenskra sós-
íalista lagt áherslu á að taka
þátt f ríkisstjórn auðvalds-
þjóðfjelagsins. Rökin hafa
verið: að flokkurinn kinni
miklu betur á auðvaldsþjóð-
fjelagið en auðvaldið , hefði
foristu um uppbiggingu at-
vinnutækja til að hindra
kreppu og landlæga eimd,
væri þar til að koma hernum
úr landi, til að hindra er-
lenda stóriðju f stórum stíl á
fslandi, en það gæti skapað
hjer svipað ástand og f háð-
ustu S-Ameríkuríkjum. Upp-
hafið var nísköpunarstjórnin,
en undantekningin varð regla.
Allt eru þetta verðug baráttu*
mál að mínu viti, hrofla að
vfsu ekki við auðvaldskerf-
inu, en geta stirkt stöðu
verkalíðsstjettarinnar. Það
fer þó alveg eftir þvf hvernig
fi rir þeim er barist.Eins og
dæmin sanna, breitir stjórn-
arþátttaka sósíalista engu um
það að auðvaldshagkerfi snfst
um eftirsókn eftir hámarks-
gróða, að það er sama hve
vinstrisinnuð rfkisstjórn er,
stiðjist hún ekki við öfluga
og vel skipulagða baráttu-
hreifingu alþíðu, þ. e. sigr-
andi biltingarhreifingu, þá
verður þessi stjórn að halda
efnahagslffinu gangandi -
eins og það er. Minnki gróði
einkaauðmagnsins verulega
vegna kreppu, þá verður
rfkisstjórn sem stiðst aðeins
við þingmeirihluta og kosn-
ingasigur, að leisa þessa
kreppu á kostnað verkalíðsins
eða hrökklast frá. Telji
flokkur sósfalista það ill —
skárra firir alþfðuna að
stjórnin sitji, verður hann
að rjettlæta firir alþíðunni
þessar árásir á kjör hennar
sem hann stendur að. Þar
með er hann að rjettlæta auð-
valdskerfið, hann á erfitt með
afhjúpa og gagnrfna þær auð-
valdsráðstafanir sem hann
sjálfur stendur að. Fulltrúar
auðvaldsins gæta hagsmuna
þess og fara sfnu fram. Ef
minnihlutaflokkur sósfalista
f rfkisstjórn er eitthvað að
þvælast firir fellur hún bara.
B. Gegn þessu boðuðu Lenfn
(Rfki og bilting) og Rósa
Lúxembúrg (Kreppa sósíal-
ismans f Frakklandi) að eina
leiðin til að stirkja stöðu
verkalfðsins, verja hann ar-
ásum, vinna áfangasigra og
nálgast sósfalisman - væri
fjöldabarátta verkalfðsins
sjálfs, og fremsta skilda
flokks sósfalista væri að efla
hana'á alla lund, einkum með
einarðri foristu. En það gæti
sá flokkur sfst sem tæki þátt
f að stjórna auðvaldshagkerfi,
hann ætti erfitt með að vekja
fjöldahreifingu gegn sjálfum
sjer. Þvf irði flokkurinn
mun áhrifameiri f stjórnar-
andstöðu en f rfkisstjórn.
Abl. reinir ekki að vekja
fjöldabaráttu (nema ef vera
skildi f BSRB-verkfallinu
f vetur). Þvert á móti hamlar
það gegn henni. Það er einsk-
is að vænta af mönnum sem
segja: Við aflfsum ifirvinnu-
banni og útflutningsbanni gegn
kjaraskerðingunum, þvf næsti
samningafundur verður f kjör-
klefanumf Abl. ber ábirgð á
þessum mönnum. Þeir eru
meðal leiðtoga þess, frá Abl.
kemur engin gagnrfni a þá,
það heldur þeim uppi og líður
ljelegt starf f verkalfðsforist-
unnijóvírk verkalfðsfjelög.
C. Mjer finnst jeg verða
var við það sjónarmið hjá
Abl.-mönnum , að hægfara
umbætur skipti öllu máli, og
muni leiða til sósfalisma
smám saman, með löggjöf,
eflingu verkalíðshreifingar,
samvinnuhreyfingar, ofl. þ. h.
Þannig upphófst kratastefnan
um aldamótin (talsmaður henn-
ar var Eduard Bernstein,
sbr. R. Lúxembúrg:Þjoðfelags-
umbætur eða bilting). Þessu
sjónarmiði er raunar vendi-
lega hafnað f Sl efnuskrá Abl.
(bls. 27-8). En leiðir það
ekki eðlilega af raunverulegu
starfi flokksins? Mjer sfnist
það lítið um fjelagsfundi og
að þeir snúist first og fremst
um þingsalastarf flokksins
og bæjastjórna, almennir fjel—
agar lítt virkir nema í kosn-
ingum.
D. Þetta stirkist enn af þvi
að flokkurinn vanrækir sósfal—
fska fræðslu nær gjörsamlega.
Þrátt firir áherslu á mikil”
vægi hennar f stefnuskrá
(bls. 29-30) er fræðslu í
marxisma og f núverandi
ástandi og horfum auðvalds-
kerfisins hjerlendis og erlend-
is nær ekkert sinnt. Er
þetta ekki besti prófsteinninn
á hve sáttur við auðvalds-
skipulagið flokkurinn er, að
hann skuli ekki reina að losa
alþíðuna undan hugmindalegu
forræði borgarastjettarinnar?
Mergur málsins er sá, að
Abl. er löngu búið að taka
ábirgð á viðhaldi auðvalds-
kerfisins. Allt foristuliðið,
raunar flestir þeir flokks-
menn sem til heirist, eru
eftir aldarþriðjungshefð,
gagnteknir af þeim "raðherra
óg fulltrúasósfalisma" sem
jeg lfsti hjer að ofan. Abl.
er eins og.hver annar borg-
aralegur kosningaflokkur.
Þetta er grundvöllur hægri
þróunar Abl. , og hann hagg-
ast ekki, hversu mörg at-
kvæði sem framboð vinstra
megin við það fa. Það eina
sem slfk framboð gætu kall-
að fram hjá Abl. er aukið
vinstra líðskrum og sjálfsagt
frekari aðgerðir gegn vinstri
keppinautum. Jeg sje ekkert
afl innan Abl. , sem gæti
breitt ofantöldu ástandi. Hins
vegar verða filgismenn Abl.
flestir ómissandi firir fram-
gang sósíalismans, til þeirra
verður að tala.
Ástæður firir úrkinjun sós-
íalfskrar hreifingar á fslandií
Þetta er flókið mál sem þirfti
að kanná. En mig grunar að
m. a. komi þar til bjartsínis-
°g uppgangshugsunarhátturin
sem einkenndi 6. og 7.ara-
tuginn. Æ fleiri voru að eign-
ast húsnæði, iðnaðarmenn
komu sjer upp verkstæði,
gerast sjálfstæðir, verka-
menn og sjómenn að gera
það gott á einni mikilli "törn"
eftir aðra, eignast trillu, al-
menn trú á óstöðvandi hag-
vöxt og gildi einkapotsins.
Mjer sfnist þessi hugsunar-
háttur hafa orðið mjög út-
breiddur meðal fslenskrar
alþfðu og það háfi haft sfn
áhrif á sósfalfska flokkinn.
Sbr. er hann fór að beita
sjer firir sjálfseignarhús-
næði almennings. Með þeirri
stjettasamvinnustefnu- stjórn-
arþátttöku, sem hann hefur
filgt f meira en 30 ár, var
fátt f fari hans - annað en
utanríkisstefna sósfalista-
flokksins - sem hefði bægt
burtu millistjettarmönnum
alls konar með smáborgara-
legan hugmindaheim. Þeir
skáru sig varla úr.
VONBRIGÐI FRAMUNDAN.
Verulega mikill hluti alþfðu
f baráttuhug setur traust sitt
á Abl. Eins og jeg var að
rekja, er lfklegt að þær vonir
verði ekki uppfilltar. En
spurningin er ekki first og
fremst um hvaða álit komm-
únistar hafa á Abl. , heldur ei
atriðið þetta: alþfðan verður
að fá að þróast pólitfskt f
eigin baráttu. Hvernig á
verkalfðurinn að sjá f gegnum
stjettasamvinnustefnu Abl.
og þá stefnu þess að láta
ræður þingmanna og borgar-
fulltrúa koma f stað verkalíðs-
baráttu? Verkalfðurinn filgir
þessari stefnu nú, hann lærii
að hafna henni með því að
verða firir vonbrigðum með
hana. Og þau vonbrigði koma
skjótlega ef Abl. verður f
stjórn, koma hvort eð er,
þegar sfnir sig að staða
verkalfðsins breitist ekki ,
hversu margir sem kjósa Abl.
Vonbrigði verkalfðsins gætu
orðið mjög til góðs, kommún-
istar hafa alltaf verið að
berjast firir þvf að hann sjái
fánfti "fulltrúasósfalismans".
En verði verkalfðurinn ekki
firir kommúnfskum áhrifum
er hann sveiflast frá Abl. ,
þá sveiflast hann til hægri, f
deifð og drunga einkapots og
einkalffs. Verði hann firir
kommúnfskum áhrifum, geta
þessi vonbrigði leitt til veru-
legrar og afdrifarfkrar vinstri-
sveiflu. Auðvitað geri jeg ekki
ráð firir fjöldahughvarfi frá
umbótastefnu til biltingarstefnu
á örskömmum tíma. Þetta
verður seiglingsbarátta um
salirnarj fmsar munu
glatast. En aðstæður verða
kommúnistum óvenjuhagstæðar
til að vekja baráttu verkalfðs-
ins sjálfs og útbreiða hugmind-
ir sósíalis mans.
FRAMHALD f NÆSTA BLAÐI