Neisti - 10.10.1978, Blaðsíða 11

NEISTI lO.tbl. 1978 bls. 11
Perú
VERKFÖLL OG FJÖLDAFUND/R
írland
Pyntingar breska hersins
Við skildum síbast vi5 fél—
aga Hugo Blanco þar sem
sagði frá kjöri hans á stjórn-
lagaþing Perú. En ólíkt ís-
lensku verkalýðshetjunum,
sem vippuðu sér inn á þing
um svipað leyti hér norður-
frá, beindist athygli hans
ekki að klæðleysi sínu og bág-
legri ytri ásýnd, heldur
beindist hún strax að þeim
sem kusu hann á þingið:
perúanskri alþýðu. Hann og
fleiri félagar úr kosninga-
bandalaginu FOCEP (sjá
siðasta Neista) hófu að íerð-
ast um landið og halda úti-
fundi. Fundirnir hafa verið
með eindæmum vel sóttir og
mikill hugur verið 1 fólki.
Þar hafa Blanco og félagar
haldið áfram að þeyta her-
lúðra stéttabaráttunnar og
fjöldavirkni verkalýðsins.
Síðustu mánuði hefur verið
almenn vakning meðal verka-
lýðs stéttarinnar í Perú og
hún hefur sýnt gremju sína
úti á götum helstu stórborga
landsins. Verkföll hafa hald-
ið áfram í allt sumar eftir
allsherjarverkfallið 22.-23.
maí í vor. Var þar mótmælt
sparnaðarráðstöfunum
stjórnar Morales Bermudez.
Nú eru 48. 000 námuverka-
menn í verkfalli til þess að
mótmæla brottrekstri 5000
stéttvísra baráttusinna, sem
voru reknir eftir allsherj-
arverkfall í júli 1977. Námu —
vkm. berjast einnig fyrir
atvinnuöryggi, en atvinnu-
leysi er nú um 50% og er
búist við að það hlutfall
1 sumar höfum við heyrt mik-
ið um fran í borgarapress-
unni. Bera þar hæst frásagn-
ir af máttlitlum tilraunum
hins velviljaða og göfuga ein-
valds til þess að varðveita
lýðræðið í ríki sfnu og jafn-
vel "að auka við það lftillega"
"Máttlitlar" vegna þess að
ýmsir hægri- og vinstrisinn-
aðir öfgamenn hafa reynt að
hefta framrás lýðræðisins
með hvers kyns dólgshætti
og ofbeldi. Kommúnistar og
múslimir ku hafa brennt
kvikmyndahús og myrt hundr-
uð saklausra borgara. Mein-
ið er bara það , að hægri-
öfgamenn (múslimir) og
vinstriöfgamenn (kommúnist-
ar) hafa ekki áhuga á að
brenna nema einn mann:
Mohammad Reza Pahlavi.
Allt blóð sem runnið hefur
að undanförnu um götur f
fran kemur úr sláturhúsi
hans. Fjöldinn fer fram á
lýðræði. Keisaralýðræðið
lyktar allt af blóði. Fólkið
sér gegnum þann svikavef
sem blóðhundurinn hefur
reynt að spinna utan um nak-
ið mannorð sitt. Fólkið ris
upp, en sannleikann fær um-
heimurinn ógjarnan að heyra.
Það hefur vakið eftirtekt að
múhameðstrúarmenn eru yfir.
leitt í broddi fylkingar fyrir
hvers kyns aögerðum og yfir-
lýsingum af halfu fjöldans.
Allt pólitiskt lif er bannað f
Tran. En trúin er friðhelg
og moskur. hennar eru fólkinu
vis griðastaður. 90% íbúanna
eru múslimir og félagslíf og
hugsanagangur fólksins snýst
mest um trúna. Oft hafa
trúarleiðtogar barist fyrir
margs konar umbótum og
jafnframt fyrir þvi að Kóran-
inum sé framfylgt betur.
Þess vegna er rík hefð fyrir
því fordæmi sem nú er fylgt.
En hvers vegna ber svo litið
á verkalýðshreyfingunni?
hækki á næstunni. Ennfrem-
ur krefjast verkamenn þess
að laun þeirra verði hækkuð.
Verðbólgan eruia 70% á ári
og kaupmáttur launa hefur
ekki verið lægri í fimm ár.
Verkfall námuvkm. hefur
staðið yfir siðan 4. ág. og
hefur gengið á ýmsu þann
tima. T.d. gengu um 10.000
manns í kröfugöngu 160km
leið til Líma og settust að
á götum, torgum og í görð-
um. Þetta fólk varð þó fljótt
vart við að lögreglan í pláss—
inu er allt annað en gestris-
in.
Þúsundir framhaldsskóla-
kennara hafa einnig verið f
verkfalli frá 8. mai og farið
fram á 10C% launahækkun.
Kröfugöngur og.mótmæla-
fundir eru daglegt brauð
í Perú um þessar mundir.
Stjórnin hefur lítið ráðið við
baráttuglaðan og samhentan
verkalýð. Hún hefur ýmis-
legt reynt: skotið á fjöldann,
rænt, fangelsað eða myrt
félaga úr samtökum verka-
lýðsins og beitt öðrum þeim
aðferðum sem fámennis-
Svarið við þeirri spurningu
er enn eitt dæmið um þau
glæpaverk sem stalíhisminn
hefur unnið um víða veröld.
Rússneska byltingin hafði
mikil áhrif í gjörvöllu fran.
Kommúnistaflokkurinn var
stofnaður 1920 og sótti fylgi
sitt og félaga mest til oliu-
verkamanna. Fljótt skipuðu
þúsundir sér undir gunnfána
flokksins og verkalýðsfélög
undir kommúnískri leiðsögn
spruttu upp. Þá var komið að
stalinismanum að segja sitt.
Foringi flokksins var Sultan-
zadeh, bráögáfaður maður og
talinn ekki fjarhuga málflutn-
ingi Vinstri andstöðunnar.
Hann var neyddur til að koma
til Moskvu þar sem hann síð-
an hvarf í hreinsunum 1938.
A meðan gerði Ordsjóníkidse
hreint f flokknum heima í
fran.
r seinni heims styrjöldinni
varð Komm. flokkurinn (þá
undir nafninu T udeh) eina
pólitíska aflið í landinu,
þar eð keisarinn Reza Khan'
hafði verið fluttur burtu af
bandamönnum fyrir stuðning
við nazista.
Eftir striðið. leyfði Stalín
að sjálfstjórnarlýðveldið
Azerbajan sem sett haföi ver-
ið upp í norðanveruðu íran
yrði kæft í blóði, ásamt með
verkfalli oliuverkamanna f
suðri.
Arið 1953 voru 600 félagar
Tudeh flokksins foringjar í
íranska hernum. Þeir komust
a snoðir um hið fyrirhugaða
valdarán CIA og keisarans
og vöruðu forystu flokksins
við þvi. Þá var við völd
hægfara þjóðernissinni,
Mossaddeq, sem m. a. hafði
komið f kring fyrstu lýðræðis-
legu kosningunum f landinu
x áraraðir og hafið þjóðnýt»
ingu a oliuvinnslufyrirtækj-
um. Tudeh-flokkurinn brást
seinlega við aðvörunum fél-
stjórnir í S-Ameríku eru
þekktar fyrir. Herlög ríkja
í 5 héruðum og settar hafa
verið á laggirnar hryðju-
verkasveitir sem sjá um
glæpaverk fyrir hið opin-
bera. En allt kemur fyrir
ekki, baráttuvilja verkalýðs-
ins sigrar ekkert afl. Og
þar er ekki fyrir að fara
draumsýnum um möguleika
þingræðisins. "A meðan á
baráttunni stóð sögðum við
að kosningarnar væru farsi.
Það sögðum við og segjum
enn. Við höfum sagt að við
notuðum kosningarnar til
þess að koma skriði á bar-
áttu fjöldans, sem ein getur
leitt til frelsunar alþýðunn-
ar." Hugo Blanco á útifundi.
En trotskistar í Perú
sækja líka í sig veðrið og
ber mikið á Partido Social-
ista de los Trabajadores,
flokki Blancos, sem er í
IV. Alþjóðasambandinu.
Nýlega hóf göngu sina í
Perú dagblaðið Revolúcion,
sem gefið er út af Nefnd
til sameiningar trotskista
í Perú. Ritstjóri er Blanco
sjálfur. Ráðgert er að
halda sameiningarþing
8.október.
IP/Inpr//grétar
aganna og neitaði að hefja
vopnun alþýðunnar eða reyna
á nokkurn hátt að sporna
gegn valdaráninu. Það
"heppnaðist" og allir áður-
nefndra herforingja, utan
örfáir sem sluppu undan til
Sovét, voru myrtir.
Verkalýðshreyfingin í Iran
er í raun ekki til. Það er
hreyfing meðal fjöldans f
ákveðnum borgarhverfum,
t. d. fyrir heilsusamlegri
híbýlum, en að öðru leyti
stjórnast fjöldahreyfingin í
fran af trúarlegri forystu.
Sögunni víkur til borgarinn-
ar Tabriz, sem er 350 mÍLur
N-V afTehran. 18.feb. f ár
hófust þar mikil mótmæli.
Fólk flykktist út á göturnar
til að mótmæla fjöldamorðum
á íbúum borgarinnar Qum,
sem fjörutiu dögum áður
höfðu þust út á götur í sama
tilgangi. IQum ríkir lýðræð-
ið eins og annars staðar. Hei
keisarans hóf skothríð á
mánnfjöldann og myrti hundr-
uð ef ekki þúsundir saklausra
íbúa. Konur, börn, gamal-
menni, ungt fólk í friðsam-
legum mótmælum var sallað
niður. fTabriz endurtók
harmleikurinn sig og blóði
var stökkt á þá samkennd
fjöldans, sem hófst og hneig
í sömu andranni.
Mótmælin í sumar eiga rót
sína að rekja til þessara
atburða. En ástæðurnar eru
einnig efnahagslegar, A
árunum '73-'74 jukust tekjur
írönsku borgarastéttarinnar
mikið vegna hagstæðs oliu-
verðs. Taldi hún þá xíma til
kominn að hefja iðnvæðingu
landsins og skipa sér í röð
þróuðu kapítalisku landanna.
Fjórum árum síðar skall á
grenjandi efnahagskreppa
(sem oliudollararnir höfðu
bægt frá fram að því) sam-
fara óðaverðbólgu í landinu.
Það var uppi fótur og fit
meðal breskra embættis-
manna og stjórnmálaleiðtoga,
þegar einn af biskupum ka-
þólsku kirkjunnar á N - fr-
landi, reis upp og rauf þögn-
ina og lýsti ástandinu í fang-
elsum breska hersins á
N - írlandi. Biskupnum
hafði einhvern veginn tekist
að komast inn í fangelsið í
Long Kesh, líklega vegna
þess að kaþólska kirkjan hef-<-
ur hingað til verið vægast
sagt samvinnuþýð við bresk
yfirvöld, og ráðamenn kirkj-
unnar höfðu hingað til ekki
kippt sér upp við það þótt
nokkrum sóknarbörnum
þeirra væri slátrað. En
ástandið 'H-álmu Long Kesh
fangelsins var svo slæmt að
hinum góða guðsmanni bisk-
upnum sem mun vera manna
fróðastur um helvíti, gersam—
lega ofbauð. Þegar út kom
gaf hann yfirlýsingu, þar sem
sagði m. a. að ástandið í fang-.
elsinu væri fyrir neðan allar
hellur, og meðferðin á föng-
unum væri svo ómannúðleg
að fara þyrfti aftur til Hit-
lers-Þýskalands til að finna
samanburð. Yfirlýsing bisk-
upsins fór mjög viða þvi
Friríkisútvarpið í Dublin
birti hana í heild og sendi til
aflra fréttastofnana í Evrópu
og Bandaríkjunum.
Breska ríkisstjórnin ger-
samlega trylltist og yfirlýs-
ingaflóðið var slíkt að frétta-
stofur höfðu vart við að birta
þær. Mest bar á sárindum
f garð biskupsins fyrir að
hafa kjaftað frá þvi sem hon-
um var trúað fyrir og stjórn-
in klykkti út með þvi að
segja ástandið vera föngunum
sjálfum að kenna.
Forsaga þessa máls er sú,
að 1. mars 1976 ákvað
breska stjórnin að binda endi
á það að fylgismenn Trska
lýðveldishersins fengju rétt-
indi sem pólitiskir fangar.
Þeir sem dæmdir voru fyrir
aðild að frska lýðveldishern-
um eftir 1. mars urðu að
hlýta fangelsisreglum fyrir
Gengi bandar. dollars lækkaði
(hann^var viðsk. miðillinn),
verð a iðnaðartækjum frá
Vesturlöndum varð óaðgengi-
legt fyrirírönsku borgara-
stettina, olíúgróðinn minnk=
aði smam saman vegna um-
framframleiðslu á olíu.
Vorið '77 var hálfgert "vor'1
í íran. Kúgunin sjatnaði ei-
lítið, menntamenn og skáld
fóru á stjá, héldu opinbera
fundi, gáfu út yfirlýsingar og
sendu "opin bréf" tlil blaðanna
þar sem veldi keisarans var
fordæmt og farið fram á að
hann viki úr stóli. f ágúst '77
hófust lj óðakvöld f háskólum
í Tehran þar sem þúsundir
andstæðinga Reza Pahlavi
komu að hlýða á skáld sem
höfðu verið bönnuð, kúguð
eða fangelsuð. f október og
nóvember fór lögreglan að
hugsa sér til hreyfings,
stöðvaði þessar samkomur,
skaut nokkra fundargesta,
"öðrum til viðvörunar". Kom
þá fram mikilvæg verkfalla-
alda í háskólunum. Næstu
daga breiddist þessi hreyfing
ut, þótt hún kæmi ekki fram í
verkföllum, nema í örfáum
tilvikum, og varð að þeirri
mótmælaöldu sem nú riður
yfir Tran.
Til þess að halda andlitinu
gagnvart hinum "opnu og lýð-
ræðislegu" þjóðfélögum
Vesturlanda neyddist Shahinn
til þeés að koma á fót mála-
myndaumbótatilraunum. Hann
skipaði nýjan forsætisráð-
venjulega afbrotamenn.
Fyrsti fanginn sem dæmdur
var eftir þessum reglum neit-
aði að bera fangabúning og
vinna í fangelsinu. Hann fór
þv' í það sem heitir á máli
fanganna teppaverkfall,
þ. e. a. 8 hann neitaði að klæð-
ast öðru en teppi eftir að föt
hans höfðuverið tekin af
honum, Eftir stuttan tíma
voru rúmlega 300 fangar í
N - frlandi komnir í teppa-
verkfall. Fangelsisyfirvöld
gripu þá til ýmissa ráðstaf-
ana gegn föngunum sem varð
til þess að átökin hörðnuðu
og fangarnir hættu allri sam-
vinnu við fangelsisyfirvöld,
neituðu að þvo sér og hreinsa
klefa sína.
Fangelsisyfirvöld tóku þá
til við að hrella fangana á
allan hugsanlegan hátt.
Fangaverðir felldu um kló-
settum í klefunum og skvettu
úr þeim yfir fangana og jafn-
vel gerðu þarfir sínar á gólf
klefanna. Fangaverðir voru
með háreisti á göngum fang-
elsisins frameftir nóttum og
skelltu hurðum til að varna
föngum svefns.
Astandið er nú orðið þannig
að fnykurinn af H-álmu Long
Keshfannst langar leiðir um
nágrennið og það er hrein
heppni að drepsóttir skuli
ekki hafa gosið upp og menn
eiga hættu á að fá blóðeitrun
við minnstu skrámu. Það
nyjasta hjá fangelsisyfirvöld-
um er að neita sjúkumföngum
um læknishjálp og þegar hef-
ur 1 fangi dáið vegna þessa.
Flestir þessara fanga eru
dæmdir af sérstökum dóm-
stolum og engin sönnunargögn
eru til gegn þeim nema játn-
ingar sem fengnar voru með
pyntingum. Það ber brýna
nauðsyn til að aðförum bresku
stjórnarinnar sé mótmælt
kröftulega. Líf yfir 300
karla og kvenna er f húfi.
Allir þeir sem telja almenn
mannréttindi einhvers virði
verða að láta þessi mál til
sin taka og eitthvað verður að
gera fyrr en seinna.
Jaki
herra og slakaði lítillega á
löggjöf sinni. En í skjóli
bióbrunanna siðsumars setti
hann siðan herlög þau, sem
enn eru í gildi. Undir verndai—
væng þessara herlaga er
morðunum haldið áfram í
Iran.
8..sept s.l. var skotið á
fjöldagöngu í T ehran. A næsta
degi einum saman voru gefin
út 3. 897 dánarvottorð í
stærsta kirkjugarðinum í
Tehran út á fólk sem fannst
með kúlur í sér. Borgara-
pressan kvað 58 manns hafa
fallið.'.'
80. 000 manns tóku þátt í
göngu til áðurnefnds kirkju-
garðs 14. sept. til þess að
vera við greftrun þeirra sem
féllu 8. sept.
Mörgum þykir líklegt að
sól keisarans sígi senn til við
ar verði hann ekki við kröfum
fólks.ins um að aflétta h.erlög-
unum, kúguninni, ritskoðun-
inni og yfirleitt öllum þeim
tegundum ófrelsis sem tfðkast
flandinu.
Her keisarans er skipaður
700. 000 manns. Megnið af
þeim fjölda er á aldrinum
18-20 ára og rekur uppruna
sinn til fátækra bænda og
verkalýðs borganna. Megnið
var kvatt f herinn. . Þykir þvf
ekki ósennilegt að hluti hers-
ins a. m. k. kunni að vera
hallur undir málstað almenn-
ings f landinu og viðleitni
hans til þess að steypa blóð-
veldi keisarans.
Soc. Ch. /IP/lnpr//Grétar
íran
HRIKTIR í STOÐUM KEISARAVELDISINS