Fálkinn - 05.01.1929, Blaðsíða 3

F Á L K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen oa Skúli Skölason.
Framkvœmiastj.: Svavab Hjaltbsted.
AOalskrifstofa:
Austurstr. 6, Heykjavík. Simi 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa t Osló:
Anton Schjöthsgate 14.
BlaCið keinur út hvern laugardag.
Áskriftarverð er kr. 1.50 á mánuCi;
kr. 4.50 á ársfjórCungi og 18 kr. árg.
Erlendis 20 kr.
Allar áskriftir greiOist fyrirfram.
Augiýsingaverð: 20 aura miliimeter.
^tfmfiugsunarveri ~!
Útvarpið er orðið eitl ínerkasta
menningartæki nútimans. Allar hjóð-
ir sem menningarþjóðir vilj'a lieita,
hafa tekið það í þjónustu sína og
opnað þúsundum og miljónum manna
aðgang að fróðleik og skemtun, sem
þeim var áður bönnuð hlutdeild i.
Frjettirnar berast á vængjum iofts-
ins til hinna afsketustu staða, og þeir
sem áður urðu að fara á mis við þær
eða fengu þær margra vikna gamlar,
standa nú jafnfætis honum, sem best
stóðu að vigi. Söngur, liljóðfæraslátt-
ur og fyrirlestrar, sem stórhorgarbú-
arnir einir gátu veitt sjer, er nú orð-
in sameign allra þeirra, sem eiga
sæmilegt viðtæki.
Allir voru sammála um, að fáum
þjóðum væri eins mikil nauðsyn á lit-
varpinu og einmitt fslendingum. Hjer
á landi býr fróðleiksfús þjóð við
meira strjálbýli og verri samgöngur
en nokkur l>jóð önnur. Hjer eru póst-
göngur viða aðeins einu sinni á
liverjum þremur vikum allan veturinn
og póstfiutningar- svo hægfara, að
hlöðin eru stundum orðin margra
vikna gömul er þau koma á áfanga-
staðinn. Hjer er minna um fyrir-
lestrafræðslu en í flestum öðrum
löndum, vegna þess hve fólk á erfitt
með að koma saman. Og hjer er
hljómlistarment lítil sein engin und-
ir eins og komið er út fyrir höfuð-
horgina.
En það sem liöfuðborgin liafði að
bjóða af þessu tagi, gat orðið sam-
eign allra landsmanna, undir eins og
góð útvarpsstöð kæmi i Reykjavik.
Og meira cn það. Hið besta sem stór-
þjóðirnar liafa að bjóða af söng og
hljóðfæraslætti, gat orðið eign al-
mennings hjer — nýr heimur gat
opnast.
Einstaklingar rjeðust í að koma
hjer upp útvarpsstöð. Það kom á
daginn, að til þess að reka útvarpið
á þann hátt að það næði vinsældum
þurfti miklu meira afl, en fjelagið
átti. Og það kyrktist í fæðingunni.
Nú hafa lög verið sett um það, að
landstjórnin komi hjer á útvarpi og
reisi fullkomna stöð. En lengra er
málið ekki komið ennþá. Allir þeir
sem eignast hafa viðtæki bíða óþolin-
móðir eftir framkvæmdum. Og hinir,
sem ekki hafa eignast viðtækin híða
eflir því, að góð stöð komi.
l>að er mikið talað um, að fólkið
sœki til kaupstaðanna vegna þess að
sveitalífið sje svo dauft og fábreyti-
legt. Með útvcrpinu hverfur þessi á-
stæða. Sveitirnar standa þá jafnt að
vígi og kaupstaðirnir. Útvarpið getur
ráðið miklu um, að fólkið tolli i
sveitunum.
UKRAINE - LAND DAUÐANS
Ukraine-stúlkur i þjóðbúninguni.
í hausl varð hungursneyð svo
mikil í Ukraine, að miljónir
manna höfðu ekkert til fæðis.
Stjórnarfar hefir verið ilt þar í
landi síðustu árin og í sumar
varð alger uppskerubrestur, svo
að nú í haust voru í landinu
732.000 fjölskyldur, sem stóðu
uppi alveg matarlausar þegar
veturinn og kuldinn gengu í
garð.
Ukraine — eða Litla Rúss-
land, sem það var kallað fyrir
stríðið — er 461.000 ferkílómetr-
ar að stærð, en mannfjöldinn
28—29 miljónir. Það er eitt
ríkjanna í ráðstjórnarsamsteyp-
unni rússnesku. Á land þetta
sjer gamla sögu. Sænsltir víking-
ar stofnuðu riki í Kiew á 9. öld
og stóð það um hríð með mikl-
um blóma. En nágrannar þess
girntust það, bæði Pólverjar,
Tyrkir og Stóru-Rússar. Fóru
svo leikar, að hinir síðastnefndu
lögðu landið undir sig.
En Litlu-Rússar eða Ukraine-
búar gleymdu því ekki, að þeir
höfðu einu sinni verið sjálfstæð
þjóð. Á 19. öld var sterk þjóð-
ernishreyfing í landinu, en
stjórnin í Pjetursborg bældi
hana niður með harðri hendi og
fjöldinn allur af þjóðernissinn-
uin var dæmdur í útlegð. -—
Ástandið var slæmt í landinu
um þessar mundir, því lítið var
þar gert atvinnuvegunum til
bóta, eins og víðast í löndum
Rússakeisara. Landið var gott
og frjósamt og þar eru ein hin
bestu kornræktarhjeruð Rúss-
lands, en samgöngum var svo
ábótavant, að ba'ndum varð lítið
úr framleiðslu sinni. Fljótin
voru helstu samgönguleiðirnar
og eru enn þann dag í dag, en
þegar þau spillast snemma
hausts koma bændur ekki af-
urðuin sínum á inarkað.
Þegar úti var • um þátttöku
Rússa i heimsstyrjöldinni sögðu
Ukraine-búar sig úr lögum við
Rússa og Peltsjura hershöfðingi
lýsti yfir sjálfstæði Ukrainebúa
og stofnun „lýðveldisins Ukra-
ine“, 18. desember 1917. Kom
þetta land fram sem sjálfstæður
aðili við friðarsaniningana í
Brest-Litovsk og fjekk viður-
kenningu miðveldanna fyrir full-
veldi sinu. En eftir að styrjöld-
inni lauk, ineð fullum ósigri
miðveldanna haustið 1918 var
landið sameinað Galisiu undir
nafninu „hið mikla lýðveldi
Ukraine“ og borgin Kievv var
ákveðin höfuðstaður ríkisins.
En þetta nýja ríki fjekk ekki
viðurkenning hinna sigrandi
stórvelda. Peltsjura og her hans
átti i vök að verjast, eigi aðeins
gegn bolsjevikum, heldur einnig
gegn Pólverjum og gegn Denikin
hershöfðingja, sem átti þá í ó-
BrauOi er útbfftt <i strœtiinum.