Fálkinn - 26.01.1929, Page 4

4
F Á L Iv I N N
þessi fámenna þjóð — íbúatal-
an er aðeins tæpar fjórar mil-
jónir —- þrekvirki, sem engin
þjóð hefir unnið áður. Á jarð-
skjálftasvæðunum er mikill
námagröftur, þar er bæði gull,
silfur, kopar, kobolt mangan,
kol, brennisteinn, salt og bórax
unnið úr jörðu. Og inest kveð-
ur þó að saltpjeturvinslunni. Ef
fókinu væri ekki sjeð fyrir i-
veruhúsum í íljótu bragði
mundi þessi framleiðsla leggj-
ast niður um stund og þá mundi
útflutningsverslun Chile- búa
lamast, og Iandið missa mark-
aði sem það hefir nú. Ibúar
landsins eru hvítir menn og
kynblendingar, en syðst í land-
inu er talsvert af Indíánakyni.
Evrópuinenn lögðu Chile und-
ir sig á 16. öld. Spánskir land-
nemar komust þangað og lögðu
undir sig hina svoncfndu Ara-
uka, gamlan Indíánakynþátt,
sem hafði ráðið þarna lögum
og lofum árum saman. Eftir að
3itt af hverju.
Hjartveika Fyrir skömmu gerð-
ist sá atburður í
konan bænum Zagora í
Búlgariu sem hef-
gullsmiðsins. ir sctt þúsundir
malbeina á flevgi-
ferð, þar í iandi. — Fyrir nokkrum
árum giftist forríkur gullsmiður, 74
ára gamall og var brúðurin gullfail-
eg óðalsbóndadóttir, 24 ára Hjóna-
bandið virtist vera mjiig gott í fyrstu
þrátt fyrir aldursmuninn. En svo fór
frúin að fá bjartveikisköst, hún varð
skelfing þunglynd og hafði stundum
við orð að farga sjer. Maðurinn henn-
ar var óhuggandi. Hann liafði ekki af
henni augun allan daginn, en vegna
þess að hann varð að sofa á nóttinni
Spánverjar höfðu lagt undir sig
landið stofnuðu þeir borgina
Santjago, og lifir þar nú rúm
hálf miljón manna. Stendur
borgin undir rótum Cordille-
fjalla. í Santjago eru jarð-
skjálftar svo tíðir, að flest hús
eru þar aðeins einlyft, og oftast
með flötu þaki. Er horgin af
þessum ástæðum ákaflega stór
um sig, að tiltölu við fólks-
fjölda.
Spánska er aðalmálið í Chile
og rómversk-kaþólsk trú mest
útbreidd allra trúarbragða, en
trúfrelsi er í landinu. Landið er
lýðveldi og er æðsli maður þjóð-
arinnar forseti, sem kjörinn er
til 5 ára í senn. Hefir hann við
hlið sjer 6 manna ráðuneyti.
Þingið er tvískift og sitja 118
menn í neðri deild, en 36 í efri.
Stjórnarskrá þjóðarinnar er frá
1833, er Jandið var gert að lýð-
veldi, eftir að Chile-búar höfðu
árum saman barist fyrir því, að
hrista af sjer ok Spánverja.
gat liann ckki gætt liennar ])á, eltki
síst af þvi að hún svaf i öðru her-
bergi en hann.
Gullsmiðurinn tók þá til hragðs að
fara til fulltrúa lögreglustjórans, sem
var vinur lians og fá lánaðan hjá hon-
um lögregluþjón til ]>ess að valia við
dyr frúarinnar á nóttinn, og skerast í
leikinn, ef liún ætlaði að farga sjer.
Þetta átti aðeins að vera þeirra á
milli og Jögregiu])jónninn vera þjónn
gullsmiðsins en ekki bæjarins. Hetta
gekli lengi og fór nú alt vel og lög-
regluþjónninn þurfti áldrei að skifta
sjer af neinu.
Svo var ]>að, að ungur, fallegur og
giftur tögreglu])jónn lijelt vörð. Og
morguninn varð gullsmiðurinn Jivergi
var við konuna sina þegar hann liom
á fætur, en annars var hún vön að
fara á kreik á undan Jionum. Gull-
smiðurinn skundaði að herhergisdj’r-
unum. Þar var enginn lögregluþjónn
en loks kom gullsmiðurinn auga á
liann úti í liorni. Þar lá hann og
hraut. GuIIsmiðurinn varð fjúkandi
vondur og lúbarði lögregluþjóninn, en
hann tók á móti og lambdi gullsmið-
inn, fór síöan á lögreglustöðina og
kærði gullsmiðinn fyrir likamsáverka.
En ]>essi varðmenska var sem sagt
einkamál og lögreglufulltrúinn vildi
fyrir hvern mun forðast hneyksli og
fjekk lögregluþjóninn til að taka
kæruna aftur gegn loforð uin hækk-
un í tigninni og launahækkun.
En samt var sagan ekki öll. Frúrn-
ar hinna lögreglu])jónanna, sem vak-
að höfðu áður, grunaði að ekki væri
alt með feldu og kærðu lögreglufull-
trúann og heimtuðu að liann yrði
settur af, fyrir að liafa liætt hændum
þeirra í hendurnar á gullsmiðnum. Og
úr þessu varð svo meira hneykslis-
mál en nokkurntíma liefir verið á
döfinni í Zagora.
gj. Dómari einn í Wien
hefir nýlega gefið
löðrungur? sk^ring á bvi hvað
Iöðrungur sje. Hing-
að til hafa menn kallað það löðrung,
ef maður er harinn i andlitið, hclst
svo að marblettir eða þroti komi eft-
ir. En í dómsforsendunum segir þessi
Pílatus Wienarbúa, að löðrungurinn
sje „einstæður og fullgerður verknað-
ur“. Á stæðan lil þessa dómsforsenda
er sem lijer segir:
Ungur maður átti vinkonu, fagra
og blíða, að þvi er sagt var. En nú
er það svo, að konur nútímans elska
tilbrej'ting, og einn góðan veðurdag
sagði stúlkan vini sinum, að hún
væri orðin leið á honum og ællaði að
fara að leggja sig eftir öðrum pilti.
Þegar ungi maðurinn lieyrði þetta
varð hann hamslaus. Hann þreif
sjálfskeiðinginn sinn og skar langa
Pósthússtr. 2.
Reykjavík.
Símar 542, 254
°3
309 (framkv.stj.).
Alíslenskt fyrirtæki.
Allskonar bruna- og sjó-vátryggingar.
Hvergi betri nje áreiðanlegri viðskifti.
Leitiö upplysinga hjá næsta umboðsmanni!
Framköllun. Kopiering
Stækkanir
Carl Ólafsson.
Líkast smjöri!
M/IR/i
rifu i kinnina á stúlkunni og svo skar
liann út úr munnvikinu á henni, svo
að þessi munnur, sem honum hafði
þótt svo gaman að kyssa varð hálf
ljótur i laginu.
Vegna þessara áverka varð stúlkan
að hætta við að draga sig eftir hin-
um piltinum um sinn en i staðinn
fór liún til lögreglunnar og stefndi
þessum ákafa skurðlækni — fyrver-
andi vini sínum. Hann afsakaði
sig með þvi, að hann liefði aðeins ætl-
að, að gefa stúlkunni löðrung, og að
það liefði verið tilviljun að hann var
með linífinn í hendinni. Dómarinn
tók ]>etta ekki gilt og gaf þá skýringu
á kinnliestinum, sem að ofan segir
frá. Svo dæmdi liann piltinn í mán-
aðar fangelsi.
En ungu stúlkunum er ekki lengi
að snúast hugur. Meðan á rjettar-
liöldunuin stóð komst hún að þeirri
niðurstöðu, að alt liefði ]>etta verið
sjer að kenna og bað dómarann um
að láta sakir niður falla. Sagðist liún
ætla að giftast piltinum, því nú væri
hún orðin svo útlítandi, að aðrir pilt-
ar vildu naumast lita við sjer. Dóm-
arinn ljet undán og í stað þess að
láta fulnægja dóminum gifti hann
þau.
Nú er Mussolini bú-
inn að skrifa hók
skrifar uin um s-ialfan si8- Se8-
ir liann í bókinni
sjálfan sig. frá hvcrni8 á i>vi
standi að hann sje
ekki eins og aðrir mcnn heldur meiri
en aðrir menn. Iikki vantar bann lít-
illætið, blessaðan.
Hvorki skólabræður mínir, vinir
minir úr liernaði eða stjórnmálum
hafa nokkru sinni getað haft áhrif
á inig, segir hann. — Jeg liefi altaf
hlustað með atliygli á livað aðrir
höfðu að leggja til mála, en jeg get
fullyrt, að livert sinn sem jeg hefi
tekið ákvörðun hefi jeg aðeins fylgt
boði míns sterka vilja.
Alræðismaðurinn segist ekki liafa
Mussolini
trú á þeim áhrifum, scm menn eigni
bókunum. Jeg liefi aðeins notfært
eina, stóra bók. Sú hók er lífið sjálft
og kennarinn það, sem lífið sýnir
manni! (Hversvegna í ósköpunum er
maðurinn ]>á að skrifá bækur?).
Afussolini segir þarna frá árunum
eftir ófriðinn, þegar fascisminn varð
til. Landið var að liðast i sundur og
Mussolini liorfði dapur inn í myrkrið
og framtíðina. Og þegar liann var
kominn i bólið lá liann andvaka fram
á nætur og var að liugsa um livcrn-
ig liann ætti að bjarga landinu. Og
loksins fann liann ráðið og stofnaði
fascistaflokkinn. í mars 1919 birti hann
áform sín. „Jeg hóf baráttuna við ó-
freskjur hnignunarinnar. Menn glottu
fyrst i stað. Aðeins fáir sáu hvað
koma átti. Meðal þeirra var gamall
póstþjónn. Mussolini lcom einu sinni
á pósthúsið og átti að fá greiiida á-
vísun. Annar póstmaður afgreiddi og
efaðist um, að Mussolini segði rjett
til nafns. Þá gaf sá gamli sig fram og
sagði: „Rorgaðu peningana undir eins,
jeg þekki Mussolini og eftir skamm-
an tima þekkir allur heimurinn Iiann“.
(Það væri gaman ef einhver hier á
pósthúsinu segði þetta um mann þeg-
ar maður kemur á póstliúsið!)
„Jeg fjekk aldrei að vita hver þessi
maður var“, segir Mussolini. „En liann
hafði rjett að mæla. Fasistalireyfing-
in inagnaðist og jeg rjeðst í að fara
með her minn til Róm. Jeg gerði það
ekki af eigingjörnum ástæðum — að-
eins vegna föðurlandsins.
Og á síðustu blaðsíðunni segir
hann: „Jeg er 45 ára og þekki mátt
vcrka minna og liugsana. Jeg liefi út-
rýmt öllu sem sjálfsclska lieitir úr
sál minni. Hjarta mitt slær fyrir þjóð-
iná. Jeg finn að allir ítalir skilja mig
og elska mig. Jeg er þjónn þjóðar
minnar. Jeg veit að aðeins sá leið-
togi er elskaður, sem aldrei lætur
bilbug á sjer finna og aldrei víkur
af braut rjettlætisins!“
Ekki vantar hann hógværðina, —
mannaumingjann.

.