Fálkinn - 01.02.1930, Síða 3

FiLKINN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdastj.: Svavar Hjaltested.
Aöalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
Blaðið kemur út hvern laugardag.
Askriftarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Auglýsingaverö: 20 aura millimeter
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
Aldrei er alinenningur jafn samtaka
ura að skemta skrattanum og fyrir
kosningar. Jafnvel grandvörustu
heiðursmenn hafa hamskifti og láta
öllum illum látum, eins og illur andi
væri hlaupin í þá.
En mest kveður að þeim, sem
standa í fylkingarbrjóstum stjórn-
inálaflokkanna og svo vitanlega hlöð-
nnum. Á fundum þykir mest að þeim
kveða, scm láta út úr sjer flest gíf-
uryrðin og eigi hika menn við, að
Bta málstað sinn sjer í hag og ófegra
niálstað andstæðinganna, þannig að
fáfróður áheyrandiiin fái algjörlega
skakka hugmynd um það, sem um
cr barist. Og blöðin seilast langt út
fyrir takmörk velsæmisins, í leitinni
að vopnum og nota með ljúfu geði
þau vopn, sem á málaþingi eru engu
geðslegri en eiturgas í liernaði. "
Umræður um málin þykja ekki
nægja þegar dregur að kosningunum.
Bá eru það umræður um menn, sem
nauðsynlegastar þykja. Og er þá eigi
sjaldan gripið til þess, að fara með
uylgjur og óhróður um einstakar
persónur, helst þannig, að eigi varði
við lög, þó stundum vilji bera út af
því i kosningahitanum. Ókunnugur
áhorfandi, sem eigi væri kunnugur
hardagaaðferðunum við kosningar
hjer á landi mætti lialda, að flestir
þeirra, sem við þau mál eru riðnir,
væri stórglæpamenn, eða að minsta
kosti mjög miklir viðsjálsgripir.
Bvo kemur kjördagurinn. Stjórn-
málaflokkarnir leigja sjer hóp'a af
bifreiðum lil þess að flytja á kjör-
staðinn „liáttvirta kjósendur“ sem
þeir telja sjer víst atkvæði lijá. Far-
lama gamalmenni og sjúklingar eru
reknir á kjörstaðinn til þess að
Segna „hinni æðstu borgaralegu
skyldu“ —- sem þeir sjálfir, margir
hverjir hafa ekki gert sjer neina grein
fyrir hvernig þeir eigi að rækja.
Kunugir telja, að aldrei hafi verið
meira kapp í kosningum hjer en í
þetta sinn, og að aldrei hafi þátttak-
an verið meiri i bæjarstjórnarkosn-
ingum. Og þó var óvenju mikið um
veikindi í bænum. Athæfi blaðanna
hefir aldrei verið verra en nú, mann-
skemmingarnar og skítmenskan al-
drei verri af sumra hálfu. Og svo er
þetta bætt upp með því, að draga
guðstrú og kristindóm inn í þennan
óþverra.
Beikna foringjarnir rjett? Er menn-
"igarstig almennings eins lágt og
þeir gera ráð fyrir? Því hardagaað-
ferðin síðasta er miðuð við skríl.
Bókin um Amundsen.
---x---
Sú bókin, sem út liefir komið
i vetur í Noregi og einna mesta
athvgli hefir vakið, er bókin
um Roald Amundsen, „Roald
Amundsen, sont han var“. Höf-
undurinn, norski blaðamaður-
inu Odd Arnesen, er sá meðal
hlaðamanna hjer í Noregi, sem
þekti Amundsen hest, og engum
var kanskje hetur trúandi til
þess að gefa nákvæma, sann-
gjarna og látlausa lýsingu af
Amundsen en honum. Enda
verður ekki annað sagt, en að
honum liafi tekist það frábær-
lega. Bókin um Amundsen er
ekkert skrum eða oflof á mann-
inn látinn. Hún er svo blessun-
arlega látlaus. Höfundurinn
segir frá æfiferli Amundsens —
og einmitt í því, hve nákvæm
frásögnin er í hvívetna, liggur
aðalgildi bókarinnar. Bókin um
Roald Amundsen mun fara um
allan heim og verða lesin af
æskumönnum allstaðar, því hún
er saga einhverrar þeirrarmestu
hetju, sem uppi hefir verið á
vorum tímum. Jeg ræð öllum
unglingum til að lesa þessa hók.
V. F.
SKIt-N SIGURÐAR JÓRSALAFARA.
Hákon Shetelig prófessor i Bergen
fullyrðir, að hann hafi. ásamt sænsk-
um vísindamanni fundið skrin eitt
æfagamalt, sem Sigurður Jórsalafari
ljet á sínum tíma setja í kastalakirkj-
una í Konungahellu. Seinna rændu
víkingar frá Vindlandi skrini þessu
og liöfðu burt með sjer, árið 1135.
Sigurður Jórsalafari hafði verið
konungur í 25 ár, er hann ljet byggja
kastalakirkjuna og voru fluttir þang-
að helgir dómar hans og þar á meðal
skrínið góða, sem liann hafði fengið
að gjöf frá Eiríki konungi Eymuna.
Átta árum eftir dauða Sigurðar
rændu víkingar frá Vindlandi í Kon-
ungahellu. Var vígiskirkjan tekin, en
Ratibor konungur Vinda vildi ekki
láta ræna helgum dómum úr kirkj-
unni og fjekk Andrjesi presti þá til
varðveitslu. En víkingarnir virtu orð
konungs síns að vettugi; brendu
þeir kirkjuna en tóku prestinn og
höfðu liann burt með sjer ásamt öll-
um dýrgripum kirkjunnar. Andrjes
prestur slapp þó úr höndum þeirra,
að því er sagan segir.
f dómkirkjunni í Kommin, sem er
smábær á norðurströnd Pommern er
gamalt skrín afarmerkilegt. Er það
alsett smáplötum úr filabeini, sem
testar eru með grind úr bronsi. Er
skrín þetta liálfur meter á lengd og
þykir fullsannað að dönsk vinna sje
á því. Það geymir nú jarðneskar
leifar Cordulu, sem var ein hinna
11,000 meyja, er liðu píslarvættis-
dauða með Úrsúlu. Kirkja þessi var
vígð fáeinum árum eftir að Vindar
rændu Konungahellu. Prófessor Shete-
lig telur afarmiklar líkur til, að skrín
þetta sje liið sama, sem víkingarnir
rændu í Ivonungahellu og höfðu með
sjer til Ponmiern. Ef svo er þá er
skrín þetta með elstu kirkjugripum
sem til eru á Norðurlöndum.
Maðurinn sem taiaði ekki
við konuna sina i tvð ár.
Iíona nokkur að nafni Fanney
Silver, frá Clapton í Englandi, sótti
um skilnað við mann sinn og bar
það fvrir að hann hefði svikið sig.
Það hafði liann þó í rauninni ekki
gert, en málinu var þannig varið, að
maður hennar hafði ekki mælt orð
af vörum við hana í tvö ár. Þau giftu
sig í júní árið 1925 og i apríl árið
eftir fæddist þeim dóttir. Ekki virt-
ist þetta vekja neina sérstaka samúð
hjá manninum, því frá þvi í ágúst
sama ár, hætti liann alveg að tala,
þegar hann var heima hjá sjer.
Frú Fanney kom fyrst fyrir rjett-
inn og skýrði frá öllum málavöxt-
um. Útmálaði hún píslarsögu sina
með mjög sterkum litum. Frá því
fyrsta hafði maðurinn verið alt ann-
að en hliður við hana. Það hafði t. d.
aldrei komið fyrir að hann ávarpaði
hana með skírnarnafnihennar. Aldrei
hafði liann viljað fara á skemtanir
með konu sinni og barnið hafði hann
ekki skeytt um hið allra minsta.
Hann hafði gengið um heima fyrir
eins og hann væri búinn að missa
mál. Þegar hann kom heim að borða
seltist hann orðalaust að borðinu og
fór siðan aftur, án þess að segja svo
mikið, sem þökk fyrir matinn.
Hann hegðaði sjer á sama hátt þeg-
ar liann gekk til sængur á kveldin
og á morgnana, þegar hann fór til
vinnu sinnar.
Eiginmaðurinn ákærði mætti sjálf-
ur fyrir réttinum og var honum ekk-
ert sjerlega stirt um málbeinið þegar
hann átti að fara að verja sig. Játaði
hann þvi að hann talaði aldrei lieima
hjá sjer, en har hann því við, að það
væri af þvi að tengdamóðir hans
kæmi svo oft til þeirra. Hún hefði öll
völd þar á heimilinu. Sjálfur fengi
hann engu að ráða og væri lítið tillit
tekið til hans. Þetla hefði ergt liann
svo, að hann ákvað að þegja upp frá
þessu þegar hann væri lieima.
Dómarinn var í vandræðum með
málið, en komst þó seinast að þeirri
niðurstöðu, að ekki væri liægt að
telja þetta brot á hjónabandslöggjöf-
inni. Maðurinn hefði aðeins snuðað
sig undan vissum samlífsskyldum,
og ákvað að fresta dómi um málið.
Ekki alls fyrir löngu liefir málið
verið liafið að nýju og fjekk frú Sil-
ver skilnaðinn viðurkendan. Dóm-
arinn kvað brot mannsins vera fólgið
í því, að liann hefði ekki neitt sam-
neyti við konu sína og virti hana
ekki einusinni viðtals. Maðurinn hefði
liagnð sjer eins og vjel, en ekki eins
og heiðarlegum eiginmanni sæmdi.
Var hann dæmdur til að sjá fyrir
konu og barni.
—•—x-——
Á eyjunni Malekula, sem er ein af
Nýju-Hebrideseyjum eru konur í
lágu verði. Þær eru hvorki seldar
fyrir gull og silfur, heldur fyrir 20—
30 grísi, eftir því hve myndarlegar
þær eru,
GOFUGLYNDI.
Persónurnar í sögunni sem hjer
fer á eftir eru prestur, dvergur og
liettúðardrós. Presturinn er blindur,
dvergurinn með herðakistil og kvens-
an gömul og drykkfeld. Eitt kvöld:
hittast þau öll á Avenue de la Motte-
Piquet í París; var presturinn þar á>
gangi með leiðsögumanni, dvergur-
inn var að koma frá vinnu, en
kvensan hafði setið á krá og drúkk-
ið koniak og eter. Þeim verður star-
sýnt á prestinn, en vitanlega verður
hann þess ekki var; liann hafði ver-
ið blindur í 25 ár.
Fyrir 20 árum hafði alt verið
öðruvísi. Þá var kvensniftin ung,
fögur og lieiðvirð stúlka. Presturinú
var foringi í hernum og dvergurinn
var kryplingur þá eins og núF En
kvenfólkinu leist vel á hann, eins og
oft vill verða, því dvergar eru
kvennagull. En dóttir ráðsmannsins
á landsetrinu þar sem hann vann
henti gaman að lionum og vildi ekki
líta við honum. Hinsvegar gaf •* hún
syni húsráðandans hýrt auga.
Hann var þá orðinn liðsforingi. Og
þau höfðu stefnumót saman hann og
ráðsmannsdóttirin. Einu sinni, er þau
voru saman í garðinum, varð dverg-
urinn svo liamslaus af afbrýðisemi,
að hann skaut á liðsforingjann. Sjón-
taugarnar biluðu og liðsforinginn
misti sjónina.
Við rjettaryfirheyrsluna mætti liðs-
foringinn með svart bindi fyrir aug-
unum.
— Þjer jaekkið manninn sem skaut,
aftur, segir dómarinn.
— Nei, herra dómari, svaraði liðs-
foringinn.
— Þjer voruð i þingum við dóttur
ráðsmannsins?
— Nei, herra dómari.
— Þjer vitið, að þjer verðið að
segja sannleikann hjer.
— Já, herra dómari.
— Og þjer haldið fast við fram-
burð yðar?
— Já, herra dómari.
— Hver var þá sá seki?
— Jeg herra dómari.
Stúlkan, Louise Deval fór að há-
gráta og dvergurinn var eins og hon-
um hefði verið rekinn löðrungur.
— Getið þjer gert nánari grein fyr-
ir þessari staðhæfingu?
— Já, mælti liðsforinginn. Meðan
jeg var sjáandi liefi jeg gert mörgum
manni ilt. Það var ekki nema sann-
gjarnt, að jeg misti sjónina fyrir
þetta. Jeg hið alla, sem jeg hefi gert
mein, að fyrirgefa mjer. Og nú geng
jeg í klaustur til að bæta fyrir af-
hrot mín.
Kvenfólkið á áheyrendabekkjunum
fór að snökta og greip til klútanna:
—Hann er engilll
Dómarinn sýknaði dverginn, en
hvíslaði að meðdómendunum: asni!
En þetta var alt fyrir 20 árum.
Stúlkan hjelt áfram að eiga vingott
við karlmennina og komst á afvegu.
Kryplinguriun varð bolsjeviki og
helti sjer yfir ungu mennina, sem
taka kvenfólkið frá lægri stjettunum.
En hlindi maðurinn er prestur og
prjedikar kærleika til náungans.