Fálkinn - 15.03.1930, Blaðsíða 3

FÁLKINN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvæmdas'-j.: Svavar Hjaltested.
Aðalskrifstofa:
Bankastræti 3, Reykjavík. Sírni 2210.
Opin virka daga kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa í Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
BlaðiS kemur út hvern laugardag.
AskriftarverS er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórSungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
Aiiglýsingaverð: 20 aura millimeter
Herbertsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
Stefnufesta þykir góS dygð og ber
vott um manngildi. En vindhaninn
er lítils metinn vegna þess að maður
veit aldrei hvernig hann kann að
snúast. Þetta er í raun rjettri góð
kenning, en stundum fer framkvæmd
hennar út í öfgar og leiðir það af
sjer mesta skaða.
Mennirnir eru nefnilega ekki al-
fullkomnar verur, og verður því oft
a, að taka upp stefnu, sem þeir viS
nánari athugun verður ljóst að var
röng. Vitrir menn og góðir eru þá
fúsir að játa, að þeim hafi yfirsjest
°g reyna ekki að dylja það, heklur
hreyta verknaði sínum í samræmi við
neynsluna. En þröngsýnir menn og
þrálátir kjósa fremur að berja höfð-
'nu við steininn og halda til streitu
þvi, sem þeir höfðu byrjað á, jafn-
vel þó að þeir sjái að það var rangt.
Og eki skortir, að mennirnir sem
sau sóma sinn i því, að breyta stefnu
sinni og skoðun verði fyrir ámæli.
heir fá að liggja undir áhurði sjer
verri manna, um að þeir sjeu virtd-
hanar og flautaþyrlar. En hinir,
>,sem ekki eru komnir hingað til að
Uta sannfærast“ standa með pálm-
ann í höndunum og segja: Jeg liefi
aldrei breytt um skoðun!
En nærsýnir eru þessir menn. Þeir
síá ekki einu sinni það grundvallar-
tögmál lífsins, að alt líf er þróun.
°g þróunin er breyting. Hvernig fer
l,ni aðstöðu þessara manna, sem
aldrei hreyta skoðun, i heimi þróun-
arinnar. Þeir þykjast standa eins og
obifanlegir klettar úr hafinu, sem
ekkert geti bifað. En verða þeir ekki
einmitt að steingerðum nátttröllum,
sem standa eftir á förnum vegi, eins
°g forngripir liðinnar sögu, vegna
þess að þeir kunnu ekki að samlaga
sig tímanum, sem þeir lifðu á?
„Hum: trinn, sem ekki skiftir skel,
verður aldrei stærri“, segir máltækið,
°g maðurinn, sem sniður sjer stakk,
seni aldrei má breyta, hættir að vaxa.
Heimurinn hefir ekkert gagn af
nianni, sem lieklur því fram, að ver-
óldin eigi að standa i sömu sporum
°g hún gerði fyrir hundrað árum, því
sá maður ver lífsþrótti sínum til þess
arimgurslausta erfiðis að spyrna á
móti heimslögmáli, sem hann ræður
ekkert við. Og eins er um manninn,
sem neitar að taka tillit til þeirra
hreytinga, sem verða umhverfis hann
eflir þvi sem árin liða, Hann vinnur
lyrir gjg.
Um víða veröld.
----X----
KEISARINN OG Alexander I.
EINSETMAÐURINN. Rússakeisari
----------------— er sagður að
hafa orðis sóttdauður 19. nóvember
1825. En strax eftir dauða hans fóru
að berast sögur um, að keisarinn
væri alls ekki dáinn. Þegar kista
hans var opnuð 1866 og i annað skifli
1927 reyndist hún tóm. Iin haustið 1836
kom förumunkurinn Fedor Kusmitch
til Síheriu og dvaldi þar til dauða
sins, 1864. Þykjast margir vissir um,
að munkur þessi liafi verið enginn
annar en Alexander keisari.
Rússneski funrstinn Bariatinsky, á-
gætur sagnfræðingur og ættfræðingur
hefir tekið sjer fyrir hendur, að
rannsaka þetta dularfulla mál. Hefir
hann nú lokið rannsóknum sínum og
gefið út bók um þær. Furstinn telur
allar líkur benda til, að Alexander
keisari hafi alls ekki dáið 1825 held-
ur horfið og lifað efri ár sín í Síber-
íu undir nafninu Fedor Kusmitch.
Leiðir furstinn fyrst rök að þvi, að
keisarinn hafi verið orðinn mjög leið-
ur á tilverunni i keisarastöðunni og
þráð að mega ganga i klaustur. Kem-
ur þetta fram í mörgum brjefum
keisarans, frá árunum 1817 til 1825.
Keisarinn dó i Taganrog i Suður-
Rússlandi, að því er fullyrt var. Þeir
sem sáu líkið, undruðust hve keisar-
inn hafði breyst mikið i andlátinu.
Þykir sennilegt, að lik hafi verið
fengið lánað til þess að sýna nær-
stöddum að keisarinn væri dáinn, en
að þetta lík hafi alls ekki verið látið
i kistuna. Kistan var flutt til Pjet-
ursborgar og útförin fór fram með
allri þeirri viðhöfn, sem látnum Iceis-
ara sæmdi, en harðbannað liafði ver-
ið að opna hana eftir að henni var
lokað i Taganrog. Vitnisburðir lækna
þeirra, sem undirskrifuðu dánarvott-
orðið, eru mjög ósamhljóða, og einn
þeirra neitaði að hafa skrifað undir
vottorð, sem honum var sýnt.
— En haustið 1836 kom inaður einn
ríðandi til Iíransno-Ufismk í Perm-
hjeraði. Hann var á að giska 60 ára
og var á ljómandi fallegum gæðingi.
Kom hann til járnsmiðsins og þurfti
að láta járna hestinn upp. Járnsmið-
urinn fór að skrafa við hann, en hinn
svaraði fáu, svo að smiðnum og ná-
grönnum hans þótti maðurinn grun-
samur og fóru með hann til lögregl-
unnar, sem heimtaði að hann segði
til nafns síns. Ivvaðst maðurinn heita
Fedor Kusmitch en hafa gleymt öllu
um fortíð sína, liver hann væri og
hvaðan hann kæmi. Hann sagðist
vera ó flakki, en lögin bönnuðu flakk
og var maðurinn þvi dæmdur til 20
högga hýðingar með linútasvipu og’
síðaii sendur til afbrotamannaný-
lendunnar í Toinsk. Upp frá þeim
degi er liægt að rekja feril hans alt
ti) þess er hann dó 1864. Ganga marg-
ar sögur um hann og ber öllum sam-
an um, að hann hafi verið lærður
maður og af tignum ættuin.
Hann kunni fjöldamörg tungumál,
var þaulkunnugur stórmálum Ev-
rópu og virtist þekkja lífið við hirð-
ina í Pjetursborg út og inn. Fanga-
vörðurinn fór með liann eins og höfð-
ingja og ljel hann sjálfróðan um flest.
Eftir 5 ár var hegningin afplánuð
og nú settisl Fedor að í kofa með öðr-
um manni er var látinn laus um sama
leyti og hann. Bændurnir leituðu til
hans hundruðum saman og hann bað
fyrir þeim og varð sálusorgari þeirra.
Hann var ráðunautur þeirra um flest
og kendi börnum þeirra að stafa.
Eitt sinn kom Athanasius biskup
i Irkutsk til einsetumannsins. Bóndi
einn, sem var viðstaddur samfundi
þeirra segir, að Fedor liafi fallið á
knje er biskup kom inn. Horfði bisk-
up á hann um stund en rak siðan upp
óp og fleygði sjer flötum fyrir fram-
an Fedor. Þeir töluðu saman eins-
lega margar klukkusundir og þegar
biskupinn fór „hneigði hann sig og
beygði fyrir munkinum, eins og það
væri keisarinn sjálfur“, segir bónd-
inn.
Þá er ennfremur vottfast, að
skömmu áður en Alexander annar
tók ríki gerði hann sjer ferð til
Síberíu til að liitta þennan einsetu-
mann. — Hermaður einn, sem á yngri
árum hafði sjeð keisarann á hersýn-
ingu, mætti Fedor munki á gölu i
Tomsk löngu siðar. Þegar liann kom
auga á munkinn hrópaði hann: Þarna
er keisarinn! En Fedor vjek sjer að
honum og sagði: Ekki er jeg keisari,
heldur aunnir landshornamaður, en
varast skalt þú að breiða út ósannan
orðróm, því það gæti kostað þig lifið!
— Hjer er fátt talið af því, sem
Bariatinsky fursti segir fráibók sinni.
Hún er skrifuð þannig að lesandinn
verður sannfærður um, að keisarinn
hafi alls ekki dáið fyr en 1864 en
horfið með brögðum úr lifandi manna
tölu haustið 1825, til þess að losna
við hirðlífið, keisaratignina og alla
þá ábyrgð sem henni fylgdi, til þess
að geta helgað sig einverunni og lif-
að í kyrþey.
----x----
BARNI MISÞYRMT. í Vinarborg var
------------------fyrir skömmu
skiafað mikið um óskemtilegt atvik,
er þar kom nýlega fvrir. Lítil fimm
ára gömul telpa var pind til dauða
af föður sínum.
Johan Halaska hjet maður. Hafði
hann fyrir nokkrum árum gifst stúlku
sem Matliilde Stodols lijet. Var hann
áður búinn að eignast barn með sömu
slúlku og hjet telpan Antonie. Litla
stúlkan átti ekki sjö dagana sæla i
foreldra húsum. Meðan hún var hjá
móður sinni leið lienni nokkurnveg-
in þolanlega, enda þótt móðirin van-
rækti hana mjög. En þegar faðir-
inn kom að heimsækja þær mis-
þyrmdi liann henni á allar lundir.
Hann þoldi ekki að sjá barnið, barði
það og rak út og hræddi telpuna
svo að hún liætti alveg að dafna. En
þó kastaði fyrsl tólftunum eftir að
foreldrarnir giftu sig. Faðirinn kom
oftast fullur heim og ljet þá Antonie
kenna á vendinum. Hann lamdi hana
og sparkaði i liana svo hún var flak-
andi i sárum og blá og marin um
allan líkamann. Hún komst brátt að
raun um að til litils var fyrir liana
að gráta, þá var hún bara ennþá ver
leikin. Nágrannarnir liöfðu grun um
að barninu væri misþyrmt, en væri
hún spurð um það þagði hún eins og
steinn, þorði ekkert að segja. Þann-
ig leið ár. Antonie var fimm ára
gómul, lítil, aumingjaleg og lirædd
eins og mús.
Kvöld nokkurt þegar Johan kom
fullur heim að vanda, lentiþeimhjón-
um saman. Nágrannarnir lieyrðu nú
alt i einu barnið gráta óskaplega.
Þeir lieyrðu að eitthvað datt á gólf-
ið og svo varð dauðaþögn. Dagána
næstu sá enginn Antonie. Fólkið fór
nú að gruna margt og gerði lögregl-
unni viðvart. Það var gerð húsrann-
sókn heima lijá Halaska og eftir
miklar leitir fanst lík Antonie litlu
hræðilega útleikið bak við legubekk.
Hafði faðirinn þrifið hana úr rúm-
inu og skemt sjer við það að henda
henni í gólfið hvað eftir annað þang-
að til liún gat ekki staðið lengur upp.
Og dó hún skömmu seinna.
Hinir grimmu foreldrar liöfðu sið-
an troðið líkinu bak við legubekk-
inn og ætlað sjer að reyna að fela
það seinna þegar færi gæfist. Sitja
þau nú í fangelsi og bíða dóms fyr-
ir hin ógurlegu hryðjuverk.
----x----
SKUGGAR FOR- í kringum 1855 bjó
TÍÐARINNAR. maður að nafni
—------—--------- Pierre Emile L’-
Anglier í Glasgow. Hann var versl-
unarmaður. Var hann áslfanginn í
ungri stúlku, Magdalene Smith, en
hún bar ertgar slíkar tilfinningar i
brjósti til hans. Samt voru þau lals-
vert saman og hann kom heim til
hennar og þau urðu smátt og smátt
allgóðir kunningjar. En áður en langt
um leið varð Magdalene svo leið á
Emile að henni fanst hún ekki geta
þolað nærveru hans. Neitaði hún nú
að hafa meiri kunningsskap við hann
og bað hann að láta sig hafa aftur
nokkur brjef, sem hún hafði skrifað
honum. En þau vildi hann ekki láta
af hendi. Sum brjefin fundust
skömmu seinna heima hjá honum að
honum látnum. Hann dó snögglega
úr arsenikeitrun. Var Magdalene á-
kærð fyrir að hafa valdið dauða hans.
Var henni borið á brýn að hafa
bruggað honuni eitrið í kaffi, sem
liann hafði drukkið lijá henni. Rann-
sókn stóð yfir i níu mánuði og olli
mikilli deilu um alt England hvort
hún mundi vera sek að morðinu eða
ekki. Sumir hjeldu þvi fram að hún
myndi vera sek aðrir trúðu fastlega
á sakleysi hennar.
Magdalene var sýknuð. Bjó hún mn
tíma heima hjá föður sinum og leit-
uðu margir ráðaliags við hana en
hún neitaði öllum. Nokkru seinna
fluttist hún frá Glasgow til þess að
forða sjer undan slúðursögunum,
sem um hana gengu. Settist liún að
í Lundúnum og giftist skönmiö seinna
einum af forkólfum jafnaðarstefn-
unnar í Englandi. Ekki leið þó á
löngu áður en farið var að kvisast
liver hún væri og varð henni brátt
óvært þar. Þá flutti hún til Ameriku
og hjelt nú að hún fengi að vera í
friði fyrir morðmálinu. En einn góð-
an veður dag kom til hennar forstjóri
kvikmyndaflokks, hafði liann lieyrt
æfisögu hennar og samið leik út af
henni og vildi nú endilega að Magda-
lena ljeki sjálf aðalhlutverkið. Bauð
liann henni geysiháa þóknun en lnin
vildi með ngu móti ganga að nein-
um boðum. Fundu þá kvikmyndaleik-
ararnir upp á því, að reyna að neyða
liana til þess að leika. Hótuðu þeir
henni því, að þeir skyldu sjá um að
hún yrði landræk úr Bandaríkjun-
um ef liún ekki ljeki með i kvikmynd-
inni. Magdalene ljet ekki liræða sig.
Hún var bláfátæk, en engin tilboð
gátu freistað hennar. Varð forstjór-
inn loks að gefast upp, aðallega af
þvj hann var liræddur um að Magda-
lene myndi koma upp um sig.