Fálkinn - 27.09.1930, Qupperneq 3

F A I. K I N N
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM.
Ritstjórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
I'rumkvxmdastj.: Svavar Xljaltested.
Aöalskrifstofa:
Bnnknstræti 3, Reykjavík. Sími 2210.
Opin virka daRa kl. 10—12 og 1—7.
Skrifstofa i Oslo:
Anton Schjöthsgade 14.
BlaðiS kemur út hvern laugardag.
Askriflarverð er kr. 1.70 á mánuði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlendis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
AuglíjsingaverO: 20 aura millimeter
flerhprtsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
„Hversvegna er verið að troða fje
i þessi skáld og listamenn, — verið
að ala slíkt fólk fyrir fje, setn tekið
er af almenningi, sem vinnur fyrir
lifsuppeldi sinu í sveita sins and-
litis?“
Á þennnn hátt spyrja stundum ýms-
ir, og það meira að segja fólk, sem
hálda mætti að kynni að forðast fá-
viskuna. En þeir eru margir menn-
irnir sem mæla alt á þenna mæli-
kvarða, sem miða alt við eflir tekjur
í peningum; hinir færri, sem mæla
verkin eflir þyí, live miklu þau niiðla
af fegurð og httgsjónum. Og er þó
síðari mælikvarðinn merkari, þvi að
peningarnir eru stundlegir en listin
eilíf, eins og öll sönn vísindi, en þau
miða að því að þekkja heiminn og
alt sem í honum er. Enda eru listir
og vísindi oft nefnd í sömu andránni.
Ef einhver maður gerði veiðitæki,
sem væri helmingi aflasælla en þau
sem nú þekkjast, eða ef annar gerði
heyþurkunarvjel, sem væri ódýr í
rekstri og gerði bændur óháða rosa
og óæri, þá mundi hann fá heiðurs-
laun af ríkissjóði, sem trygðu honum
óhyggjulausa daga æfilangt. Því þarna
er um hagnýt vísindi að ræða. En
hann biður í fæstum tilfellum um
nokkur heiðurslaun, eftir að hann
liefir unnið verkið, því að honum er
innan handar að fá einknleyfi fyrir
uppgötvun sinni og græða á henni
meira fje, en nokkur heiðurslaun
mundu ncma.
Hinsvegar verða ekki tekin cinka-
leyfi á ritlist eða annari list, önn-
ur en þau, sem timinn og sagan
gefur — eftir ó. Og eigi heldur á
hinum hreinu visindafrekum. Pasteur
fjckk cngin einkalcyfi fyrir uppgötv-
un sinni, en þó muiidi vera hægt að
selja hana dýrar en flest í heimi,
ef hún væri vara einkarjettarskrif-
stofu nú, og allir hefðu þá reynslu,
sem þeir hafa nú, um það, hvers
virði hún er. — Ef rithöfundar gælu
selt eliifan rjett til verka sinna —
svo sem bera bæri — mundi ríkur
maður á sinni tíð hafa fjenast á, að
leggja erfðagóss sitt í kaup á Heims-
kringlu Snorra, þó hann hefði gold-
ið honum scm svaraðn öllum jarðftr-
verðum íslands fyrir. Rjettur rithöf-
undar á verkum sínum, nær í flest-
um löndum ekki nema til svo sem
mannsaldurs eftir dauða hans. En
samt er farið að iðka það, að „gera
Hthöfunda að hlutafjelagi“, flokkur
manna geldur þeim kaup. til lifsvið-
urværis og hirðir svo ágóðann. Og
þeir sem hamast gegn rithöfunda-
styrk segja: Já, jeg vil kaupa hlut í
svona, manni, hanri borgar sig. —
Guðmundur Pálsson, steinsmið-
ur Bergstaðastræti 38, verður
áttræður á morgun.
Teitur Þorleifsson f.v. útvegs-
bóndi á Hlöðversnesi á Vatns-
leysuströnd verður áttatíuára
1. oklober n.k.
ÍÞRÓTTASKÓLI
JÓNS ÞORSTEINSSONAR.
Fyrir nokkrum árum stofnaði Jón
Þorsteinsson kennari íþróttaskóla
sinn. Var hann þá nýkominn frá út-
löndum, en þar hafði hann dvalið
við íþróttanám. Þegar heim kom tók
hann að kenna iðkanakerfi hins
heimsfræga heilsufræðings I. P.
Miiller og kallar því skóla sinn
Miillersskólann.
Jafnframt hefir Jón starfað afar
mikið fyrir íþróttafjelög hjer í bæ
og víðar um land og hafði m. a. með
höndum allan undirbúning og stjórn
fimleikasýningarinnar miklu á Al-
þingishátíðinni. Og hann hefir ver-
ið stjórnandi glímuflokkanna ís-
lensku í ferðunum til Noregs, Dan-
merkur og Þýskalands.
í haust færist skóli Jóns í aukana.
Verða þar fjögur námskeið í vetur
og tilhögun þannig, að sem flestir
geti notið þeirra. Eitt er fyrir stúlk-
ur, 15—22 ára og annað fyrir pilta
ó sama aldri. Þessi námskeið eru eina
stund á dag og standa í sjö mánuði.
Þriðja námskeiðið er fyrir telpur,
10—13 ára og hið fjórða fyrir drengi
á sama aldri. Þessi námskeið eru
haldin annanhvern dag, en standa
yfir í sjö mánuði.
Leikfimi verður aðalnámsgreinin,
svo og aðrar íþróttir. Verður æfing-
unum hagað þannig, að nemendurn-
ir geti haldið áfram að iðka æfing-
arnar i heimahúsum að námskeið-
inu loknu. Auk þessara fjögra nám-
skciða verður tvisvar i viku fimleika
kensla fyrir börn, 5—9 ára og Miill-
ersskólinn starfar eins og áður. Verð-
ur þvi æði vel áskipað i skólanum,
enda hefir Jón fengið sjer aðstoðar-
kennara, Ingibjörgu Stefánsdóttir.
Jón Magnússon fyrv. bóndi að
Bárugerði á Miðnesi, varð 8;t
ára 25. þ. m.
Valdimar Guðmundsson, skip-
stjóri, varð fertugur í gær.
Elliheimilið nýja verður vigt á
morgun. Er það tvímælalaust ein af
merkustu byggingum þessa lands og
svo vandað í alla staði, að lcitun mun
vera á öðru eins elliheimili meðal
stærri og rikari þjóða. Alls eru í lnis-
inu 125 herbergi og er frágangur
þeirra eins og á bestu gistihúsum.
Sjúkraherbergi eru þar þrjú, 7 bað-
herbergi, 7 salerni og 5 kaffieldhús.
Þvottahús og eldhús eru búin allra
bestu nýtiskutækjum. — Umsjónar-
maður heimilisins verður Haraldur
Sigurðsson en ráðskona Sigríður
Tómasdóttir. Yfirhjúkrunarkona verð-
ur Ólafía Jónsdóttir frá Bústöðum og
umsjón þvotta hefir færeysk stúlka
Karolina að nafni, Aðrar starfsstúlk-
ur verða tíu talsins.
Hjer fer á eftir greinargerð sú, sem
stjórn hælisins hefir samið og verð-
ur lnin lögð í hyrningarstein þess við
vígsluna ó morgun. Á næstu síðu birt-
um vjer mynd af Samverjanefndinni,
sem hefir haft allar framkvæmdir
þessa merka nauðsynjamóls. Eru þeir
þessir (taldir fró vinstri): S. Á.
Gíslason, Júlíus Árnason, Flosl Sig-
urðsson, Haraldur Sigurðsson og Páll
Jónsson. Ennfremur birtum vjer
mynd af Elliheimilinu.
Skjalið, sem lagt verður í hyrning-
arsteininn, er svo hljóðandi:
Scint í júli 1928 var byrjað að grafa
fyrir undirstöðum þessa húss. Þá var
Kristján 10. konungur fslands en ráð-
herrar íslands: Tryggvi Þórhallsson
forsætisráðherra, Jónas Jónsson
dómsmálaráðherra, Magnús Iírist-
jánsson fjármálaráðherra.
í bæjarstjórn voru: Knud Zimsen
Bjarni Jónsson, framkvæmda-
stj., Galtafelli, verður fimtugur
3. olclober.
Frú Valdís Möller, Keflavík,
verður 75 ára 30. þ. m.
borgarstjóri, Agiist Jósefsson heil-
brigðisfulltrúi, Guðmundur Ásbjörns-
son kaupmaður, Guðrún Jónasson
kaupkona, Hallgrímur Benediktsson
heildsali, Haraldur Guðmundsson rit-
sljóri, Jóij Ásbjörnsson h.r.málaflutn-
ingsmaður, Jón Ólafsson, fram-
kvæmdastjóri, Kjartan Ólafsson stein-
smiður, Magnús Kjaran kaupmaður,
Ólafur Friðriksson ritstjóri, Pjetur
Halldórsson bóksali, Sigurður Jón-
asson, Stefán Jóh. Stefánsson hæsta-
rjettarmálaflutningsmaður, Theodor
Lindal hæstarjettarmálaflulnings-
maður og Þórður Sveinsson geð-
veikralæknir. (Eftir þessari upptaln-
ingu er tekið fram hvaða breyting-
ar hafi orðið á stjórn lands og bæj-
ar siðan).
Ágrip af sögu þessarar stofnunar er
á þessa leið: Árið 1913 kaus umdæm-
isslúka Góðtemplarareglunnar fimm
manna nefnd til að annast matgjafir
handa fátækum börnum og gamal-
mennum um tvo mánuði að vetrinum.
Fyrstu tvö árin fóru þcssar matgjaf-
ir fram í G.T.húsinu undir yfirum-
sjón umdæmisstúkunnar. Seinna flutt-
ust þær þaðan og meiri hluti nefndar-.
innar hjelt áfram að annast þær á
eigin ábyrgð, og fjekk sjálfboðaliða
til að fylla tvö sæti, sem auð urðu L
nefndinni, sem alment er kölluð
„Samverjinn".
Veturinn 1923—’24 voru siðustu
matgjafir Samverjans. Sumarið 1921
hafði þessi sama nefnd skemtun og
kaffiveitingar fyrir gamalt fólk í
tjaldi á Ástúni. Ágóðinn af henni og
svipaðri skemlun árið eftir varð 700
kr., sem lagt var í „Elliheimilissjóð“,
Vígsla Elliheimilisins.