Fálkinn - 03.01.1931, Blaðsíða 3

F-AL.RI.NN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYXDUM.
fíilsljórar:
Vilh. Finsen og Skúli Skúlason.
Framkvtvmdaslj.: Svavar lijahcstcd.
Alfalskrifstofa:
Bankastrtcti 3, Iteykjavik. Sími 2210.
Opin virka dafta kl. 10—12 og 1—7.
Skrifslofa i Oslo:
A n t o n Sclijötiisgade 14.
BlafSið kcmur út Iivern laugardag.
Áskriftnrverð er kr. 1.70 ú máiuiði;
kr. 5.00 á ársfjórðungi og 20 kr. árg.
Erlcndis 24 kr.
Allar áskriftir greiðist fyrirfram.
AuglýsingaverÖ: 20 anra millimeler
Hcrbcrtsprent, Bankastræti 3.
Skraddaraþankar.
Árið er Liðiðl Arið mikla, sem
verða átti einskonar straumhverfa-
ár í þjóðlífinu, árið sem átti að gera
meiri menn og betri úr þjóðinni.
Hefir það gert það?
í rauninni er það til mikils mælst,
að eitt ártal geti unnið kraftaverk,
enda þótt bundið sje við það mikils-
vert afmæli. Og það er til of mikils
ætlast, að ein þjóðarsamkoma verði
svo áhrifamikil, að menn umskapist
þar og fari að tala tungum, eins og
forðum gerðist á hvítasunnu. En það
hefði mátt ætlast til, þess, að sú út-
hverfa opinbers lífs sem mest ber á,
hefði tekið nokkrum stakkaskiftum:
að gerðar hefðu verið heitstrenging-
ar, sem hefðu haft áhrif fram í tím-
ann. En svo varð ekki. Það undur
gerðist að vísu, að stjórnmálablöð-
in komu út skammalaus í nokkra
daga, en áður en tjöldin voru horf-
in af Þingvöllum og veislugestirnir
komnir heim til sín var alt komið í
sama horfið aftur. Og síðan í sumar
hefir syrt að, landið virðist eiga
rosatíð frain undan, heimskrepp-
unnar verður vart hjer eigi síður en
annarsstaðar og örðug viðfangsefni
bíða. En verklagið við jöfnuð þeirra
alvörumála sem nú eru fram undan,
virðist ætla að verða það sama nú
og áður: steyttir hnefar og stóryrði
á báða bóga, en fátt um einlægar til-
raunir til þess að útkljá mál sín á
friðsamlegan hátt.
Svona er það alstaðar, segja menn.
Er ekki von til að það sje eins hjer?
En nú er oft á það ininst, að vjer
höfum sjáLfstæða menning og að þá
hafi íslendingar best gert, er þeir
fóru eigin götur og eltu ekki erlend
fordæmi. Þess ber að gæta, að þjóð-
in er svo lítil og vanmáttug, að hún
þolir illa ýmislegt það, sem henni
eldri og rikari þjóðir geta staðist.
Sjá.fstæði hennar og framtíð öll get-
ur því verið undir því komin, að
henni takist að þræða nýjar götur,
þegar kemur til lausnar þeirra
vandamála, sem nú eru efst á baugi
um heim allan. Og í stuttu máli má
segja, að hún sje ekki þess um kom-
in, að bera herkostnað af styrjöld,
sem hægt væri að komast hjá.
Stjórnmálablöðin hafa mikið hlut-
verk að inna, í þessu efni. Þau eru
raddir þjóðarinnar, þau geta stilt til
friðar og þau geta kveikt bál. Um
það verður ekki dei.t, að þau hafa
hingað til áiitið það hið síðarnefnda
aðalhlutverk sitt.
Dulrænar sagnir.
Gunnar Sigurðsson skráði.
Fylgjan í fjárhúsinu.
Eitt sinn bar svo við á bæ einum
i Rangárþingum að nokkrar ær
vöntuðu úr kvíum seinni part sum-
ars. Fráfæntr voru þá alment tíðk-
aðar. Sma’inn, sem var pil.tur um
fermingu fór nú að leita ánna og
finnur þær bráðlega. Mialtakonan
kemur nú á móti honum til að kvía
ærnar og kemur þeim saman um að
reka þær inn i fjárhús á túninu, því
að rigning var og kvíarnar blautar.
Reka þau nú ærnar að húsdyrunum,
en þær vilja með engu móti fara inn
í húsið.
Smnlinn hyggur nú að meis eða
annað slíkt, muni vera fyrir innan
dyrnar og styggja ærnar. Hann fer
því inn i húsið og sér þá mannshöf-
uð hoppa á garðaendanum, gapa og
glotta illúðlega framan í sig. Enn í
garðanum sjer hann nakinn manns-
líkama höfuðlausan og lagaði blóð-
ið úr strjúpanum. Smalinn varð svo
ókvæða við sýn þessa að það leið
yfir hann þegar hann kom út.
Daginn eftir um fótaferð, kom
öldruð kona á bæinn. Hún kvaðst
hafa látið fyrirberast í fyrnefndu
fjárhúsi um nóttiná, því að hún hefði
komið eftir háttatíma og ekki viljað
vekja upp.
Á unga aldri hafði kona þessi ver-
ið trúlofuð inanni nokkrum þar í
nágrenninu, en brugðið heiti við
hann. Maðurinn tók sér heitrofin
svo nærri að hann fyrirfór sér með
hálsskurði, en talið var að hann
fylgdi henni siðan.
Kona ein úr Rangárþingum sagði
mér fyrirburð þenna, en mjaltakon-
an, sem getið er um, sagði heani.
Látinn maður leitar til vinar síns.
Fyrir nokkrum árum varð rnaður
bráðkvaddur hér í bænum. Hann
var mikill vinur kaupmanns nokk-
urs og hittust þeir næstum daglega.
Kvöld eitt hittust þeir að vanda og
skildu aflur um matmálstíma, en uin
lágnætti var maðurinn látinn. Þessa
sömu nótt varð fyrnefndur kaup-
maður var við að maður var í svefn-
herþergi hans. Þekti hann brátt vin
sinn, fyrst á einkennilegum frakka,
sem hann var vanur að ganga i.
Sá hann vin sinn oftar en einu sinni
um nóttina og lcngi í einu.
Kona kaupmanns, sem einnig
vaknaði um nóttina sá og sýnina.
Þess skal getið að hægt er aðsanna
sögu þessa með vottorðum, því kaup-
mannshjónin eru á lífi hjer í bæn-
um.
Alt er leyíileot i ástum
oo hemaði.
Jeg var ungur og ástfanginn i
fyrsta sinni. Konan, sem jeg unni
var Monica, ekkja auðkýfingsins
Cardet. Hann liafði lifað eins og
fursti. Jeg átti ekkert annað í heim-
inum en nýju axlaborðana mína.
Jeg hitti frú Cardet á dansleikjum
þá var jeg vanur að dansa við hana.
og einstöku sinnum reið jeg út að
höll hennar við Auteuil til að heiin-
sækja hana. En jeg var svo feiminn
og hrifinn af henni að jeg þorði ekki
að láta bera á tilfinningum mínum.
Dag nokkurn kom hún til móts
við mig með sólskinsbrosi.
— Herra liðsforingi, nú ætla jeg
að segja yður frjettir, sagði hún.
— Hvað er það?
— Jeg ætla að gifta mig.
Hainingjan góða! Jeg var ridd-
araliðsforingi og myndi ekki hafa
látið mjer neitt fyrir brjósti brenna
en nú var mjer svo brugðið að jeg
ætlaði varla að gcta lialdið mjcr upp-
rjettum, svo jeg skalf.
Jcg held jeg hafi verið að stama
fram einhverjum heillaóskum sem
hún þakkaði mjer með töfrandi
brosi.
— Jeg ætla að g’ftast einum vina
yðar, eða kannske rjettara sagt yfir-
manni, manni, sem hefir unnið sigra
ásamt yður í Marokkó, og sem tal-
ar mjög lofsamlega um yður.
— Fallegt af honum. Má jeg fá
að vita hver á að fá að verða ham-
ingjunnar aðnjótandi?
Það er hershöfðingi, markis dé
Trounailles. Hann verður eiginmað-
ur minn að mánuði liðnum.
— Trounailles, sá asni! Jeg varð
frávita, því jcg elskaði Monicu svo
jeg var að verða vitlaus. Jeg gat
orðið galinn af að sjá hana sitja
þarna og vefja upp eyrnalokka sína,
á meðan hún var að hugsa um að
hún færi bráðum að gifta sig. Hvern-
ig hafði hann farið að því að töfra
hana? Hann hafði hælt sjer af af-
rekum sínum í striðinu. Mjer fanst
jeg geta heyrt til hans: Ekki leið
á löngu áður en við hittum Arabana.
Jeg stjórnaði herdeildinni, og ungi
pilturinn, sem er van”r að snúast
í kringum yður var lika með —
hvað er það nú annars að hann
heitir litli, merkilegi liðsforinginn?
Sjálfsagt hafði það verið eitthvað á
þennan hátt að hinn tungumjúki
hershöfðingi hafði talað um sigra
okkar, sem hann þakkaði altaf sjálf-
um sjer án þess að hugsa um þraut-
ir hinna þúsund hermanna, sein
aldrei gerðu sig til af að hafa verið
með. Monica hafði glapist af því að
eiga að giftast hinum sigursæla hers-
höfðingja frá marokkanska stríðinu.
Hin örvæntingarfulla ást mín var
einskisvirði í hennar augum. En
bíddu bara. Jeg gæti nú lika sagt
sögur frá stríðinu ef jeg tæki mig
til. Jeg settist svo vel fór um mig,
greip tebolla og undirbjó árásina.
— Ó, frú, jeg get ekki nógsam-
lega óskað yður til hamingju, síigði
jeg — Þjer fáið hina mestu hetju,
svo undursamlega og framúrskarandi
að slikt hefir yður aldrei dreymt
um. Hann er ágætur hermaður, fyr-
irtaks herforingi, hugaður, áræðinn
og kænn svo að enginn er hans jafn-
ingi. Ekkert getur hrætt hans eða
komið honum á óvart. Hefir hann
sagt yður frá því sem kom fyrir
við Gaaleb-Sade. Nú ekki það? Hann
lætur sannarlega altof lítið yfir sjer.
Jeg verð að segja yður frá þvi.
Hugsið yður frú, fullkomlega ó-
bygt land, fjallgarða, eggjagrjót sem
veltur undir hesthófunum, nokkra
einmana pálma, brennandi sólskin,
ekkert að borða eða drekka og til
að setja kórónuna á þetta alt snm-
an langt í fjarska flokk af Aröb-
um. Hann sýndist spretta upp úr
jörðinni. Skothríðin byrjar, nokkrir
menn falla, og síðan hverfa Arab-
arnir eins skyndilega eins og þeir
eru komnir. Ilerforinginn hafði
nokkur hundruð manna flokk og
jeg var einn þeirra.
Að kveldi daginn eftir komum
við til Gaaleb-Sadi. Það var aum-
legur bær, aðeins nokkrir hrörleg-
ir kofar.
Við vorum varla búnir að hugsa
okkur hvað gera skyldi þegar kadí-
inn sjálfur í eigin persónu kcmur
ríðandi á móti okkur með allan lið-
styrk sinn.
Túlkurinn sagði okkur að kadíinn
byði herforingjanum vinfengi sitt.
Nú, vinátta kadíans gat verið svo
ntikils virði að við gætum þó með
því að halda strengilegan vörð hvilt
okkur eina nótt. En eftir á? Hinn
undirföruli kadii myndi á rneðan
setja sig í samband við trúbræður
sina eða einhvern emírinn, segja
þeim hve liðfáir við værum og hugsa
upp öll möguleg ráð til þes að skaða
okkur. Hershöfðinglnn var þó ekki
í augnabliks vafa — hann var alvcg
ágætur. Um morguninn þegar við
ælluðum burtu úr bænum, tók hann
upp litið skrín með lykli í og sýndi
kadianum það og mönnum hans.
Siðan sagði hann og ljet túlkinn
þýða jafnóðum það sem hann
sagði: Kadii, þú hefir viðurkent yf-
irráð lands míns og það er gott og
vel. Þú skalt fá að njóta vináttu
okkar en gættu þín, Frakkland er
voldugt og stjórnendur þess óttaleg-
ir. Ef þú á nokkurn hátt reynir
að skaða okkur og hjálpa fjendum
okkar áður cn jeg kem aftur til
þessa bæjar, skal þjer verða hegnt
miskunnarlaust. Jeg sje alt, jeg les
hinar leyndurtu hugsanir þínar,
ekkert fer fram hjá mjer. Sjá nú
hjer kadíi og skjálf. Jeg læt ann-
að auga mitt verða hjer eftir, það
skal hafa gát á þjer og öllum þín-
um gjörðum. Jeg legg það hjerna
niður í þetta skrín, eftir viku tíma
kem jeg aftur og sæki það. Auga
mitt mun segja mjer alt, sem skeð-
ur meðan jeg er í burtu. Nú hef jeg
talað og nú veistu hvers þú hefir
a& vænta. Gáðu að þjer. Héfnd mín
verður ægileg, ef þú svíkur mig!
Að svo mæltu brá hershöfðing-
inn rólega hendinni upp að vinstra
auganu og tók það úr sjer og lagði
það niður í skrínið, síðan læsti
hann því og stakk lyklinum í vas-
ann. En hvað er þetta frú? Eruð
þjer veikar?
Monica sat og starði á mig með
nngistarsvip. Hún var náföl, jafnvel
hinar fögru varir hennar voru fölv-
ar og þær skulfu eins og á barni,
sem er komið að því að fara að
gráta.
Ó, þjer vissuð kannske ekki að
hershöfðinginn hafði glerauga?
spurði jeg undrandi.
Jeg ætlaði að halda áfram sögu
minni, en Monica hlustaði ekki á
mig, hún grjet. Jeg varð að fara
að hugga hana og það tók langan
tíma.
Jeg elskaði hana út af lifinu og
hún varð konan min.
En er það kannske ekki rjett?
Alt er leyfilegt í ástum og hern-
aði.
----_x---
Hvað er þægt að byggja há hús?
spyrja menn. Byggingameistararnir
svara, að með þeim tækjum og efn-
um, sem menn hafa nú, sje vel hægt
að byggja 000 metra há hús. Enginn
hefir bygt nærri svo hátt ennþá, en
það er bágt að segja, hvort þess verð-
ui langt að biða, því að nú keppast
Ameríkumenn hver við annan í
efni. Singerbyggingin í New York er
41 hæð og var hæsta bygging heims-
ins í 5 ár. Þá koin Woolworthbygg-
ingin fræga, sem er 57 hæðir og var
hæsta bygging heimsins í 17 ár sam-
fleytt. En fyrir þremur áruin misti
hún tignina. Þá var bygður Man-
hattan-bankinn, sem er 65 hæðir og
rjett á eftir honum kom CrysLerbygg-
ingin, sem er 68 hæðir. Og nú er
F.mpire State-byggingin fullgerð,
eftir aðeins 15 mánaða smíði. Hún
er 85 hæðir, 380 metra há og hefir
kostað 90 miljón krónur. Hafa um
30000 manns unnið að lienni að stað-
a dri. f þessu húsi verður rúm fyrir
10—20 þúsund manns. Um 600 kíló-
metrar af rafleiðsluþræði fóru i hús-
ið, 50.000 smálestir af stáli og 120
kílómetrar af vatnsleiðslupípum,
----x-----
Liklega hlustar engin útvarpsnot-
andi hjer á landi eins m.kið á við-
tækið sitt og frú Taylor í Westfield
gerir. Hún hefir haft útvarp í 5 ár
og fyrstu fjögur árin hlustaði hún
að meðaltali tíu tíina á dag. En í
fyrra fjekk hún sjer nýtt og betra
viðtæki og síðan hLustar hún 16 tíma
i sólarhring. Og síðasta ár hefir hún
jafnframt haft tíma til að skrifa út-
varpsstöðvum og fólki, sem !ætur til
sín heyra i útvarpi, 1000 brjef til
þess að Iáta það vita kost og löst á
sjálfu sjer.