Fálkinn - 01.09.1934, Síða 13

F Á L K I N N
13
Hindenburg (tv) og Ludendorff, með 'Wilhjálmi keisara á lierstöðv-
unum í Pless á austurvígstöffvunum.
an bifur á honum. En hann
hjelt þann eið, sem hann liafði
unnið að stjórnarskránrii og
var óhlutdrægur gagnvart
hverri stjórn er mynduð var í
Þýskalandi um hans daga.
Og þegar forsetakosningar
voru liáðar 1931 var aðstaðan
gjörbrejdt frá 1925. Nú voru
það jafnaðarmanna og lýðræð-
isflokkarnir sem studdu Hinden-
burg, en „þjóðernissinnarnir"
mestu, Hitlersflokkurinn velti
sjer yfir hann. Hitler sjólfur
spottaði bann fyrir elli. En
hann var kosinn, — þýska
þjóðin kaus liann fremur en
Hitler.
Og nú hefst síðasti æfiþáttur
Hindenburgs, þáttur sem enn
er óskýr. Það er einkum óljóst
hvort Hindenburg hefir sjálfur
haft ráðin þessi ár eða livorl
aðrir liafa ráðið í skjóli hans.
Hindenburg varð 87 ára og það
er skiljanlegt, að honum liafi
verið i'arið að förlast. Sögu-
rannsókn komandi ára mun
gefa lausn á þessu. En nafn
Hindenburgs og persóna var
um þessar mundir trompás i
hendi þeirra, sem því rjeðu.
Þarna kemur Brúningstíma-
bilið og barátta bans gegn of-
urmagni nazista með bráða-
birgðalögum að vopni og til-
raununum til þess að fá skuld-
ir Þýskalands gefnar upp af
bandamönnum. Hindenburg ljet
Bruning falla rjett fyrir Laus-
anne-ráðstefnuna. Svo kom
Þapens-tíma.bilið, en það valcli
atliygli um allan lieim, að Papen
skyldi verða kanslari — og þótti
þetla vottur þess, að kringum-
stæðurnar stjórnuðu Hinden-
burg en liann ekki þeim. Við
kosningarnar 1932 u'nnu nazist-
ar stórlega á. Hindenburg
kvaddi Hitler fil sín og bauð
lionum sæti i stjórn Papens
eu Hitler hafnaði því og krafð-
ist þess að mynda stjórn sjálf-
ur. í opinberri tilkynningu seg-
ir, að Ilindenburg hafi þvi
næst hvatt Hitler til að halda
áfram andsókn sinni, á ridd-
aralegan hátt. Önnur fregn en
óvissari segir, að þegar Hitler
var að fara, hafi Hindenburg
staðið upp'og bætt við: Og ger-
ið nú enga glópsku!
Svo kom lúð slutta stjórnar-
tímabil Scbleichers og því næst
Hitler. Og loks ríkisþingshús-
bruninn, kosningarnar, sem
ekki gáfu Iiitler meiri hluta,
málamyndarþingið sem sam-
þykti einræðislög Hitlers og
einræðið.
Gagnvart öllu þessu er fram-
koma Hindenburgs mjög ó-
burðug og skyldurækni bans
ekki nema skripamynd. Og svo
er eins og hann bverfi. Það er
aðeins skuggi og nafn, sem ber
forsetatitilinn. Hetjan frá Tan-
nenberg, dýrlingur þjóðarinnar,
er aðeins spil, gott spil í póli-
tiskum leik, sem sonurinn,
Oskar Hindenburg virðist eiga
mikinn þátt í. En skarpleiki
„gamla mannsins“ er liorfinn.
Sagt er að dagana eftir þing-
húsbrunann bafi hann staðið við
hallargluggann í Wilhelms-
slrasse og horft á langar raðir
af brúnum og svörtum S. A.-
hermönnum gangandi framhjá
og sagt við einkaritara sinn:
„Jeg man þetta ekki — hve-
nær handtókum við alla þessa
Bússa?“
Síðustu ár Hindenburgs voru
harmsaga — ef til vill án þess
hann vissi það. Líf lians nær
yfir langt sögutímabil, frá
Köninggrátz og speglasalnum í
Versailles, um heimsstyrjöldina
og byltinguna fram á sigur na-
isrnans, frá því áður en Bis-
mark bygði upp og þangað til
verk Bismarcks var hrunið.
Hindenburg var við þetta alt
riðinn, vegna þess að hann var
aldrei bræddur við að taka á
sig ábyrgð, þegar honum fanst
það skylda sín.
Hann er merkilegur og sögu-
legur maður, einmana maður
frá liðinni tíð, sem fylgdist með
yfir í núlíðina.
Drekkiö Egils-öl
o--n.. o -'Uw o ••*
urslaus. En vinur minn, það er satt þetta,
sem hann segir“.
Trent opnaði munninn til að segja eitt-
bvað, en Collins notaði tækifærið og tróð
gömlum vetlingi upp í hann.
„Það er vissast“, sagði hann. „Ameríku-
menn geta öskrað hæst allra manna á jarð-
riki. Þeir æfa sig á því all frá barnæsku“.
Maðurinn, sem hafði lokið upp fyrir
Trent, sást nú í dyrunum. Var hann auð-
sjáanlega að gefa merki um, að leiðin væri
greið niður að ströndinni. Collins og Honev
tóku sinii í hvorn handlegg Trents og leiddu
hann á milli sín út í stóra lokaða bifreið.
Enginn sá til þeirra og jafnvel þó að ein-
bver hefði gengið framhjá mundi liann ekki
hafa grunað neitt, þvi að dimt var úti.
Trent var lagður ofan í bílinn. Hann lia:
ekki hugmynd um hvaða átt ekið var i.
Bifreiðin ók liægt og varlega. Trent hlust-
aði á viðræður þeirra þriggja, sem með
honum voru, en ekki gat hann heyrt að þeir
mintust einu orði á hann. Hann verkjaði
sáran undan bitlinum og honum fanst tím-
inn óendanlega lengi að líða. Nú fann hann
að bifreiðin ók upp bratta brekku og vjek
þá einn máli sínu til hans.
„Nú erum við að aka upp Windmill Hill“.
Það var Montague sem talaði. „Og frá staðn-
um sem við erum sladdir á núna, mundi
hver einasti skemtiferðamaður gleðjast yfir
fegurð útsýnisins yfir Gravesend og
Thames. Það er frá Gravesend sem við er-
um vanir að flytja gesli okkar með skip-
um niður eftir Thames til framtíðarheim-
kynnis þeirra“.
Málrómur Montague og framkoma var öll
hin hæðilegasta, en Trent fanst ráðlegast,
að láta sem það bíti ekki á hann og leyna
gremju sinni.
Vagninn staðnæmdist fram á bryggju-
sporði einum. Þar lá vjelbátur og beið. Það
gekk fljótt að koma Trent út í bátinn og
svo sem fimm mínútum siðar var bann
leiddur um borð í hvítmálaða skemti-
snekkju. Þetta var eimskip á að giska
lnmdrað fet á lengd og eftir útlitinu að
dæma haffært skip. Hafði skipið eiminn
uppi og Honey kapteinn flýtti sjer upp á
stjórnpallinn til þess að gefa skipun um
að halda af stað.
Nú var Trent fluttur niður í farklefa, en
ekkert var þar kýraugað.
„Hjer verður heimili yðar næsta sólar-
hring eða ef til vill svolítið lengur“, sagði
Montague og kveikti sjer í vindlingi. Hann
settist og starði á Collins meðan hann var
að leysa böndin af Trent. Það var auðsjeð
að liann gerði ekki ráð fvrir neinni flótta-
tilraun.
„Jeg veit ekki bvort yður befir skilist, að
jeg er næstæðstur að völdum í fjelagsskapn-
um“, bjelt Montague álTam. „Og jeg get
ekki látið hjá liða að segja yður, að það er
starf, sem mjer lætur vel. Þegar striðinu
lauk og sendisveitastörfin voru mjer lokuð,
vildi fjölskylda mín ekkert um mig liirða
og sneri við mjer bakinu. Það er óhyggileg
framkoma af fjölskyldu, sem hefir valið
sjer orðtakið Esto perpelua — vari það ei-
líflega. En það gerðu peningarnir minir
ekki beldur og þess vegna varð jeg að afla
mjer meiri peninga. Fólk sem ekki hefir
reynt það, rennir ekki grun í, hve erfitt það
er að afia sjer brauðs. Jeg fór að spila fjár-
bættuspil, en það fór illa. Mjer fanst nauð-
synlegt að nota mjer ýms smábrögð í spil-
unum, þessi brögð sem aðgreina atvinnu-
manninn frá viðvaningnum. Af því leiddi,
að jeg lenti i ónáð bjá einu spilafjelaginu,
sem jeg var í. Loks var jeg kominn í botn-
laus vandræði og rjeðst þá til núverandi
húsbónda míns.. Og jeg liefi aldrei haft á-
stæðu til að iðrast þess. Og með þessum fáu
og vel völdu orðum neyðist jeg til að yfir-
gefa yður. Þetta hefir verið erfiður dagur
og þreytandi, og jeg er orðinn svefns þurfi“.
„Bíðið þjer við sem snöggvast“, flýtti Trent
sjer að segja, „viljið þjer ekki segja mjer
hvert við erum að halda?“
„Við erum á leið til staðar, sem ómögu-
legt er að flýja frá — þó að þjer vitanlega
flónskist lil að gera arangurslausar tilraun-
ir til ])ess, eins og allir aðrir“.
„En er sá staður á Englandi “
„Að minsta kosti er liann innan Bretaveld-
is, gerið yður ánægðan með það. Nú man jeg
nokkuð, það var eitt enn, sem jeg þurfti að
segja yðui. Þjónustufólkið hjer um borð og
eins í vistarveru yðar í framtíðinni, eru ein-
tómir Malajar. Ef þjer þekkið ekkert til
Malaja, ætla jeg að ráðleggja yður, að um-
gangast þá öðruvisi en t. d. Svertingja. Þeir
eru mjög t'rúir foringja okkar, ekki síst
vegna þess að hann talar móðurmál þeirra,
eins og yfirleitt flest mál í veröldinni. Hann
hefir sagt þeim, að ef fanga takist að strjúka
þá sje úti um sig og ef þjer reynið að