Fálkinn - 29.01.1938, Side 5

FALKINN
V
Frá Þingvallafundinum 1937.
ir.ála hel'ir heJdur liækkað, þótt enn
sje hann of lítill lil þess' að veru-
Jega sje hægt aö fylgja bindindis-
n.'álunum eftir á ýinsum sviðum. Þá
hefir stjórn og þing sýnt einu af
helstu nauösynjamálum bindiridis-
hi eyfingarinnar skilning með því að
veita styrk til liúsbyggingar í Reykja-
vík og bæjarstjórn Reykjavíkur lief-
ir og sýnt því máli skilning með
því að styrkja þáð.
En samt sem áður — enn er ot
lítið að orðið. Bindindismenn! Nú
er leikurinn ykkar — tækifærin
býða ykkar og verkefnin liggja fyrir.
Munið að þið cruð framherjar hins
nýja tíma og liinnar nýju menning-
ar — þið eruð sá liópur, „s'em spyr
ei hvað var eða viðast hvar er, en
vasklega merki liins komanda her‘*.
F. A. Ii.
Maðurinn og áfengið.
Eftir Jónas Sveinsson lœkni.
Sem kunnugl er, eru sumir rnenn
hraustir og sterkbygðir, aðrir veikl-
aðir. Það eru til menn, sem virðast
þola áfengi vel, jafnvel þót.t þeir
drekki til muna svo tugum ára
skiftir. Það er af þeim ástæðum.
sem meðhaldsmenn áfengis segja.
að áfengið sje ekki skaðlegt heilsu
manna. Hinir eru mörgum sinnum
l'leiri, sem þola áfengi illa. Það nið-
urbrýtur heilsu þeirra á skemri eða
lengri tíma, gerir þá óstarfshæfa,
venur þá á að drekka stærri og
stærri skamta. Þetta er hin algenga
regla með þá, er neyta áfengis til
muna. Hitt er undantekningin.
Afengi er eitur, um það þarf ekki
að deila. Það sogasl inn í blóðið
strax, er það kemur niður í mag-
ann. Þaðan streymir það lil tauga-
kerfisins og liefir alveg óvenjulega
vinkennileg áhrif á liinar næmu
heilafrumur. Sem sé, brýst inn í
gegnum sjerstakt fituefni, sem er i
liverri frumu og truflar þann eðli-
lega starfshæfileika hinna þýðingar-
mestu fruma iikamans.
Áhrifin eru auðsæileg. Fólkið örf-
ast fyrst, verður glatt, finst margt
fært, sein áður var torsótt. En það
er aðeins skamma stund. Næsta stig
er að dómgreind til orðs og æðis
minkar. Hinn rólegi maður fer að
segja liilt og þetta, sem liinum
ódrukkna rnanni kæmi tæpast lil
hugar að segja, verður þrætugjarn
og ofstopafullur, og á því stigi hefir
margt hermdarverkið verið unnið.
Svo sækir svefn á og máttleysi —
og sje fram yfir það farið, ber dauð-
ann að höndum. Margur maðurinn
hefir drukkið sig í hel. — Þetta er
örstutt, en sönn lýsing.
•
Hvernig er
heima? A sama
og veik börn ekki fá nauðsynlega
ávexti nema með mjög mikilli fyrir-
höfn, þá selur okkar góða áfengis-
verslun áfengi fyrir 4—5 liundruð
þúsundir króna á einum mánuði.
Hverjir drekka þetta? Ekki minst
kvenfólk og unglingar, því miður
má segja, því mörg ung' stúlkan i
jiessum bæ hefir fengið að kenna
á ósjálfstæði því, sem áfengisnautn
að nokkrum mun liefir í för með
sjer. — Eða unglingarnir? Hrýs ekki
öllum góðuni feðrum og mæðruni
hugur við að vita til þess, að ný-
fermdur drengurinn jieirra sækist
eftir áfengi.
Hvers vegna drekkur fólkið? Af
kjánaskap og menlunarleysi. Ungar
stúlkur lialda að liær verði fallegri
og skemtilegri. Þetta er misskiln-
ingur. Hver sá, er neytir áfengis
að mun, verður Ijótari og leiðinlcgri.
Y'nið sækir i andlitið. Það verður
rautt og þrútið, æðar þenjast út.
Brennivínsandlitið er eitt af því
Ijótasta sem sjesl, og það er ekki
óalgengt hjer í bænum — á ýmsum
stigum.
Ýmsir meltingar-, hjarta- og lifrar-
sjúkdómar sigla og í kjölfar áfengis-
nautnarinnar. Kynsjúkdómar eru og
hennar tryggi förunautur, sje áfeng-
is neytl úr hófi fram, og svo má
Itngi telja. Mentunarleysi manna á
þessu sviði er vítavert. Okkar góðu
Góðtemplarar þyrl'tu að inuna, að
slúkur og bindindisprjedikanir er
ekki nægilegt. Jeg held að auglýs-
inga aðferðin virkaði betur. Myndir
af drukknu fólki, myndir af hinum
hroðalegu afleiðingum- áfengisnautn-
arinnar mundu vissulega verka og
i.á tilgangi sinum tiltölulega fljótt.
Vitnisburður
rannsóknarlögreglunnar.
Sveinn Stemundsson lögreglufulltrúi
segir álit sitt.
Pjetur Sigurðsson, rithöf. Jiefir
beðið mig að láta i ljósi, með nokkr-
um orðum, skoðun mina, um jiað
liver álirif áfengisnautn liefir á sið-
íerðisþrek nianna.
Mjer er ljúft að verða við þessum
tilmælum. í fyrsta lagi hefi jeg í
starfi minu, við rannsókn hinna
ýinsu mála, sem jeg Iiefi Iiaft með
iiöndum, jafnan reynt að gera mjer
Ijóst, hver hin eiginlega orsök verkn-
aðarins er, og í öðru lagi getur sú
reynsla, sem jeg hel'i á þennan liátt
fengið orðið góðu málefni að liði.
Reynsla mín er í stuttu máli þessi:
Mikill meirihluti glæpa og afbrota,
sem framin eru lijer í Reykjavík
eiga beint eða óbeint rót sína að
rekja til áfengisnautnar.
Þessa skoðun mína skal jeg rök-
styðja með nokkrum orðum, án þess
að nefna einstök dæmi.
Hinir svonefndu auðgunarglæpir,
þjófnaður, svik, fals og svo frv. fara
stöðugt i vöxt, og verðmæti þau,
sem á þann liátt fara í súginn eru
ótalin, og meiri en flestir hyggja að
órannsökuðu máli.
Mjög oft eru þessir glæpir framd-
ir í ölæði. Þá er dómgreindin sljórri
en ella, og alt virðist benda til þess,
að glæpahneigð sumra manria vaxi
við fcdnnautn. Yiðnámsþróttur manna
þverr og þeir verða lausari fyrir og
meðtækilegri fyrir áhrifum, sjer
vt-rri nianna. Ýmsir sækja styrk til
vínsins, til að fremja þau afbrot sem
þeir hafa ekki kjark til að fremja
allsgáðir.
Þegar likami drykkjumannsins er
á valdi áfengisins, og fjárþröng ann-
arsvegar, eru margir sem einskis
svífast til að geta náð í áfengi og
vinna þá oft þau verk, sem þeir alls-
gáðir hefðu ekki unnið. Hin mikla
þörf drykkjumannsins fyrir áfengi,
leiðir því auðveldlega til þjófnaða
og annara glæpa.
Uppeldis áhrifin á heimilum
drykkjumanna geta átt, og eiga oft,
þátt í afbrotum barna og unglinga,
þó þar komi margt annað til greina,
svo sein tóbaksnautn, skemtana og
sþilafýs'n o. fl.
Alt þetta mætti rökstyðja með
ýmsum dæmuni úr daglega lifinu
og til.færa tölur því til staðfestingar.
en rúmið sem mjer er ætlað í blað-
inu leyfir það ekki.
Þó vil jeg ekki ganga fram hjá
því, að margt bendir á að áfengis-
ncysla sje sífelt að aukast, að minsta
kosti hjer í Reykjavík. Þó jeg liafi
ekki neinar ákveðnar tölur til að
styðjasl við, tel jeg samt að ekki
hafi í annan tima verið neytt' meira
af áfengi lijer i Reykjavík, en í haust
og vetur.
í þessu sambandi ber á því, að
neysla kvenna á áfengum drykkjum,
fer vaxandi, og er það ærið áhyggju-
efni öllum, sem um það hugsa. '
Þáttur konunnar í þjóðfjelaginu
cr stór, og á herðum hennar hvílir
að miklu leyti mótun og uppeldi
hinna verðandi þjóðfjelagsþegna.
Það skiftir því miklu máli fyrir þjóð
ina í lieild, hver verður stefna kon-
unnar í bindindismálinu.
Hvar á drykkju-
maðurinn að vera?
Áfengi er selt til þess að einhver
drekki það. Menn sem neyta áfeng-
is i óliófi eru kallaðir drykkjumenii.
Áfengið hefir þau yfirráð yfir lík-
ama flestra manna, sein neyta þess,
a£ áfengis-ílöngun vex eftir þvi.sem
jiess er neytt. Þannig verða menn
drykkjumenn.
Hvcr vill hafa drykkjumanninn?
Hvar á haiin aff vera? Ilvað á hann
að gera?
Hann fær ekki að stjórna eimreið,
ekki að aka bifreið, ekki að hand-
leika vjelar við vinnu. Ef hann leit-
ar að atvinnu, spyrja allir: Er mað-
urinn reglumaður? Ef ekki. Enginn
von.
Hann er talinn óliæfur prestur
sjúklingurinn vill ekki að liann
skeri sig upp, þó að hann sje lærð-
ur læknir; sængurkonan vill ekki að
hann hjálpi barni hennar í heiminn.
Fjármálamaðurinn trúir honuni ekk!
fyrir peningum sinuni. Hann er ekki
taliri hæfur í nein embætti, og líf-
trygginga-fjelögin vilja helzt ekki
tryggja hann, eða taka þá mjög há
gjöld.
Haiin er illa liðinn á skemtunum.
liann má ekki vera með liáreysti á
götunni, þá keniur lögreglan og
fíytur hanii í fangelsið. Hvað fær
hann að gera? Hann l’ær ekkert að
gera. — Hvar má hann vera? —
Hvergi. — Jú, hann má vera heima
hjá sér. — Já, einmitt það. —
Heima. — Þar sem blessuð börnin
eru, og konan, sem þjóðfjelagið hef-
it- lofað vernd sinni. Til þess hefir
]iað Jiing og stjórn, löggjöf og em-
bættismenn. —• Heima má drykkju-
ínaðurinn vera. Öjá, það er menn-
ingu með stríff, mansal, áifcngissöhi
og annað þess háttar, fullkomlega
samboðið.
Menn harma það jafnan, el' ein-
liver maður verður brjálaður, en því
að gera menn brjálaða á áfengi,
þótt ekki sé nema einn dag eða einn
klukkutíma. Menn þurfa ekki langan
tíma til Jiess að stofna sér eða öðr-
um i voða.
Pétur Sigurffsson.
Edgar Wallace
og álit hans á bindindi.
Edgar NVallace var frægur fyrir
fleira en það, að hafa ritað milli
40—50 bækur: Hann var fæddur i
Skuggahverfi i London, tekin til
fósturs þegar á fyrsta ári, gekk í
ljelegan barnaskóla nokkur ár, en
lærði þó aldrei til fullorðinsára
enska stafsetningu til hlítar. Hann
gefur líka skólakerfinu ljelegan
vitnisburð. Fyrir innan fermingu
fjekst liann við margt; vann í
gúmigerð, í leturgerð, i prentsmiðju,
við mjólkursölu, seldi blöð, og margl
fl. Fór svo í siglingu, gekk af sk'ip-
inu eftir slæma lífsreynslu, varð að
fara fótgangandi til London og tók
það hann þrjár vikur, varð að stela
smávegis á leiðinni, til þess að kom-
ast alla leið. Gekk skömmu síðar í
herþjónustu og er þá sendur tii
Suður-Afríku. Þar byrjaði hann að
skrifa kvæði, þau vöktu eftirtekl,
liann fjekk tilboð frá ýmsum blöð-
um, vann sjer inn svo mikið, að
iiann gat hætt herþjónustu og lifað
sjálfstæðu líí'i. Þá skall á Búa-slrið,
liann gerðist frjettaritari fyrir
„Daily Mail“, á striðstímanum, og
eftir stríðið ritstjóri blaðsins „Rand
Daily Mail“ í Johannesburg. Fór því
næst til Englands og vánn þar sem
frjettaritari blaða, ferðaðist til Can-
ada í slíkum erindum, margar ferðir
til Spánar, var þar meðal annars
við giftingu Alfonso konungs, og
segir að betri náungi hafi aldrei
verið til en Alfonso.
Edgar Wallace segir frá mörgu
merkilegu, og hefir ritað margt
furðulegt. „Stjetta hatur“, segir
hann, „er uppfundning“. ,Vinnandi
menn eru oft liinir verstu harðstjór-
ar, er þeir komast eitthvað til
valda“.
„Tvent er það, sem mestu skiltir
i lífinu", segir liann: góð lieilsa og
trú“.
Eitt sinn, er hann var á ferð suð-
ur í Afríku i Búastríðinu, mætti
hann stúlku, sem var allsnakin. Hún
sagði, að enskir hermenn hefði rifið
af sér fötin og svívirt sig. Hann
fylgdi henni til bónda nokkurs, en
bóndinn sagði að hún skrökvaði
þessu, þvi hún hefði þetta fyrir
venju að þjóla eitthváð út í bláinn
allsnakiii, enda væri hún ekki meft
öllum mjalla. Morguninn eftir kom
bóndinn lil Edgar Wallace og sagði,
að nú væri stúlkan búin að hengja
sig, og bauð Wallace að koma og
sjá. Jú, það var satt. Þar lijekk liún
í snörunni og var enn ekki dauð,
og var ekki skilin við, þegar Edgar
Wallece fór.
Þegar hann byrjaði herþjónustu,
kom til lians hermaður og sagði:
„Láttu þjer ekki detta í hug, að fara
í herinn og vera bindindismaður.
Þú verður dauður eftir einn mánuð.
Sérstaklega i rúdlandi. Þeir fara
nú viðhorfið lijer
líma sem sjúklingav