Fálkinn - 21.05.1938, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
0
berja niður stríðsflota andstæð-
ingsins með öllum hugsanleg-
um vopnum, eyðileggja versl-
unarflota hans með kafbátum
og tundurduflum, ráðast á hafn-
arborgir hans og verja strand-
lengjuna. Þetta mun vera hið
hræðilega hlutverk herskip-
ahna i næsta ófriði, sem allir
friðelskandi menn óska að al-
drei komi.
Iljer skal þó enn drepið á
nokkur önnur hlutverk stríðs-
flotans, sem lionum er falið að
leysa af hendi á friðartímum
eða þó a. m. k. svo lengi sem
þjóðirnar lialda áfram að hafa
stóran herskipaflola.
Mætti lijer fyrst nefna upp-
eldi og mentun sjóliða yfirleitt.
Allar þær mörgu þúsundir
ungra ihanna, sem árlega sigla
á herskipum föðurlands síns,
annaðhvort af frjálsum vilja
eða vegna herskyldu, fá þar —
ef í augnablikinu ekki er litið
á hermannlegt uppeldi — hinn
besta hugsanlega undirbúning
undir væntaniegt lífsstarf sem
hásetar, stýrimenn, skipstjórar,
verkfræðingar o. fl. Ennfremur
fá þeir með utanlandsferðum
herskipanna viðtæka þekkingu
á mörgum þjóðuni og löndum
heimsins, þeir kynnast jafnöldr-
um sinum og hugsunarhætti
þeirra í flotaliði annara þjóða,
þeir læra góða framkomu,
tungumál og þjálfun vilja og
iíkama. Það er ekki af tilviljun
að flestir skipstjórar og foringj-
ar á hinum heimskunnu risafar-
þegaskipum hafa áður verið
foringjar í sjóhernum.
Með þessu er bent á annað
friðsamlegt hlutverk herskipa
og áhafna þeirra: að koma op-
inberlfiga fram sem fulltrúar
ríkis síns í öðrum löndum. Er
hjer skemst að minnast her-
skipa þeirra, sem komu hingað
á Alþingishátíðina eða liinna
rnörgu opinberu heimsókna sem
stjórn okkar og annara þjóða
Japansko beitiskipið „Ashigara“ i Kieler-skurði.
fá árlega af herskipum vin-
þjóða sinna. Þó að það sje skrit-
ið er það samt satt: hin örgustu
ljón ófriðartíma eru dúfur á
friðarárum, sem færa vinar-
kveðjur og óskir um gagn-
kvæman skilning! Æskilegt væri
að herskip ættu aldrei að leika
nein önnur hlutverk en friðar-
heimsóknir, en þá mættu þau
Jeggja niður fallbyssurnar allar
nema þær, sem notaðar eru til
viðhafnarskota.
Að lokum má geta þess að
herskip eru oft notuð í vísinda-
lega leiðangra eða þeim til að-
stoðar. Varla mun nokkur flota-
stjórn láta slíkt tækifæri sleppa
úr hendi sjer, að veita opinber-
um leiðöngrum eða rannsókn-
arferðum aðstoð og um leið
skipsáhöfnunum möguleika til
þess að sýna dugnað og dreng-
skap.
Um allan heim er árlega var-
ið miljónum og miljörðum lil
þess að byggja eða endurbæta
herskipastól þjóðanna. Það er
og verður aldrei hægl að nota
nema lítinn hluta lians til frið-
samlegra starfa þeirra sem að
ofan greinir. Öll hin skipin
liggja í höfnunum og fallbyssu-
kjaftar þeirra bíða eftir ófriði.
Ófriðarhættunni verður sann-
arlega ekki afstýrt meðan þjóð-
irnar, nauðugar viljugar, halda
áfram takmarkalausum víg-
búnaði á sjó. H. Þ.
VARNIR KÍNA.
Myndin er af kínverska hershöfð-
ingjanum Sun Yuan-Ling, sem stjórn-
ar vörn kínverska hersins á víg-
stöðvunum við Yangtsekiang.
Sé'ébach. skiphcrru
þýska skólaskipsins
,,Schlesten“, teócur
á móti borgarstjóru
enskii hafnarborgar-
innar Torquag, á
meðitn skátaskipið
liggur þar i höfn-
inrii.
Menn sem lifa.
Joseph Haydn.
Engin jjjóð heimsins hei'ir lagt
jafn mikið til hljómlistarinnar
eins og Austurríkismenn. Wien er
óðalsetur tónlistarinnar, háborg
hennar og vígi og þangað söfnuð-
usl eigi aðeins landsins eigin hljóm-
listarmenn, heldur fengu erlendir
menn þar einnig griðland. Wien
varð gróðrarstöð hljómlistarinnar
i Evrópu.
í þorpinu ltohrau nálægt Wien
bjó einu sinni fátæklingur með
tólf barna hóp, sem liann vann fyr-
ir með því að smiða vagnhjól. Al-
drei mundi vera minst á þennan
vagnhjólasmið nú, ef ekki stæði svo
á, að eitt af börnum hans varð
heimsfrægur tónsnillingur. Þetta
barn hjet Franz Joseph Haydn og
fæddist 31. mars fyrir 208 árum.
Það bar snemma á því, að Josepli
væri hneigður fyrir söng og liljóð-
færaslátt. Og eini vegur fátækra
manna barna til þess að fullnægja
löngun sinni í þá átt, var að reyna
að komast inn í barnasöngflokkana
við einhverja kirkjuna. Josepli
Haydn fór líka þá leiðina og gerðist
söngdrengur við Stefánskirkjuna
frægu í Wien.
Þarna fjekk hann að læra ým:
undirstöðuatriði sönglistar og
hljómlistar og þólti námfús dreng-
ur. Honum fór svo vel fram, að
hann gat eftir nokkurn tíma farið
að kenna öðrum söng og hijóðfæra-
slátt. Á því lifði hann næstu árin.
En jafnframt kenslunni lærði hann
sjálfur eins og hann gat og samdi
tónsmiðar í hjáverkunum. Hann
fann mjög til þess, að hann kynni
ekki nógu mikið til þess að verða
tónskáld, vanþekkingin var honum
þrándur í götu, því að vitanlega
var ]íað takmarkað, sem hann hafði
lært sem kórdrengur í Stefánskirkj-
unni. Vitanlega var fjöldi hljóm-
listarkennara i Wien, en það kostaði
fje að fá fræðslu slikra manna, og
það fje átti Haydn ekki. ítalska tón-
skáldið . Niccolo Porpora var þá
einna frægastur allra hljómlistar-
kennara í borginni og viðkunnur
af óperum, sem hann hafði samið.
Hafði hann verið fenginn til Wien
tit að stjórna hljómlista'rskólanum
þar. Haydn fór til hans og tókst
eftir miklar fortölur að fá hann til
að veita sjer lítilsháttar kenslu,
gegn þvi að hann ljeki undir fyrir
hann og gerðist vikaþjónn hans.
Framaðist Haydn svo vel í þess-
ari stöðu að farið var að veita hon
um eftirtekt. Hann varð forstjóri
einkahljómsveitar Morzins greifa
27 ára gamall og samdi þá fyrstu
hljómkviðu sína fyrir orkestur. En
árið 1761 gekk hann í þjónustu
Esterhazy hertoga, sem tónskáld og
Frh. á bls. 8.