Fálkinn - 04.06.1938, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
GONGUKJOLL.
Svona lítur nýtísku göngukjóll úl
— me'ð flibba, vösum og belti og til
heyrandi litum opnum jakka.
UNGFBÚ VOR.
Hjer er blómapottahattur með
slórri slaufu að framan, saumaður úr
stráborða, sem sellófani er ofið inn í.
FALLEGUR KJÓLL
alveg iaus við ytra skraut, en hins-
vegar er efnið i honum svellþykl
gárað silki. Mittisbandið og háls-
bandið er úr sítrónugulu silkipique.
FRUMLEG TASKA,
sett saman úr rúskiniii og hjartar-
skinni. Töskunni er lokað með stór-
um lás, sem er eins og skeifa í laginu.
Jim Corbett hnefaleikamaður barð-
ist i átján ár en fjekk aldrei glóðar-
auga eða blóðnasir.
Bruggarinn Otto Nodling í Mainz
i Þýskalandi hafði svikið skatt eða
afgjald af framleiðslu sinni svo
freklega, að hann var dæmdur í 82
miljón marka sekt. Hann gat ekki
borgað þessa fúlgu og verður því að
sitja sektina af sjer. En með þvi að
ekki eru dregin frá sektinni nema
15 mörk fyrir livern innisetudag þá
verður liann nokkuð lengi að af-
plána alla sektina, nefnilega 14.975
ái', eða nærri því 150 aldir. Nodling
byrjaði afplánunina í desember 1927.
Menn sem liía,
Franz Schubert
voru bæði einstök lög og Iieilir
lagaflokkar, sem hann sanidi, má
af þeim síðarnefndu sjerstaklega
nefna „Malarastúlkan fagra“, „Vetr-
arferðin", „Stúlkan frá hafinu“ og
Al' erlendum tónskáidum mun
Schubert vera kunnastur alþýðii-
manna bæði hjer á landi og
annarsstaðai'. Ber það fyrst og
l'remst til, að sönglögin eiga
hægari leið að eyra almennings
en aðrar tónsmíðar og að söng-
lög Schuberts voru svo sjerstak-
lega vel fallin lil að festa sig í
minni, látlaus og laus við flúr,
en svo ljóðræn og þekk, eins og
vísa lærist ef maður heyrir
hana einu sinni. Og þó bæði ó-
perur, kórverk, hljómkviður,
sónötur og margt fleira liggi eft-
ir Schubert verða það þó söng-
lögin hans, sem lengsl liald i
minningunni á lofti.
Franz Peter Schubert var
austurrískur maður og l'æddisi
skamt frá AVien 31. janúar 1797
i þorpi sem hjet Lichtenthal.
Var faðir hans barnakennari
þar í þorpinu og mikill barnakarl,
því að þau urðu nítján krakkarnir.
Eins og nærri má geta hrukku
barnakennaralaunin skamt til þesí
að seðja þessa mörgu munna og
veita þeirn sæmilegt uppeldi og ólst
Schubert því upp við hina mestu
fátækt. En hann hafði góða söng-
rödd og hafði gaman af söng og
bljóðfæraslætti. Ellefu ára fjekk
hann að syngja í drengjakór kirkju
einnar í Wien og var það fyrsta
mentun lians i tónlistinni. En eigi
að síður fór hann þegar að fást við
tónsmiðar og samdi „fantasi" fyrir
píanó þrettán ára gamall. En fyrsta
„messan“ sem hann setti saman var
sungin opinberleaa þegar hann var
seytján ára. Faðir hans hafði véitl
honum nokkra tiisögn i að leika á
l'íðlu, þvi að það urðu allir skóla-
meistarar að kunna i þá daga, og
einhvernveginn hafði hann sjeð sjer
lært að koma honum til kenslu hjá
hljómlistakennaranuni Antonio Sa-
lieri, sem þá var i miklum metum
i Wien.
Ekki gat Schuberl lifað á tón-
listinni. Faðir hans kom honum þvi
að sem tímakennara við skólann
sem hann starfaði í og hjekk hann
við það starf i þrjú ár, 1813—lti,
við lítinn orðstír. Hann var eng-
um kennarahæfileikum búinn og
hafði takmarkaða þekkingu á því
sem hann átti að kenna og var auk
þess mjög viðutan í starfinu og það
„Svanasöngur". En auk siinglaganna
600 Ijet hann eftir sig átta hljóm-
kviður og yfir 30 önnur orkesturs-
verk, sex messur, og 17 óperur auk
fjölda margs annars. Hel'ir ekkert
tónskáld verið frjósamara en liann
á jafn stuttri æfi. Það er blátt áfram
undravert hvað eftir hann liggur.
En þó var lif hans mesta basl.
Hann var enginn ráðdeildarmaður
og bar enga áhyggju fyrir morgun-
deginum. Hann var að jafnaði aura-
laus og i sífeldum vandræðum, cn
setti það ekkert fyrir sig. Vini átli
liann nokkra sem reyndu að hjálpa
honuni, en samt gat hann aldrei
lifað áhyggjulausu lífi. Ef sá heim-
ur hefði verið til sem ekki þekti
peninga, liefði Schuberl átt þar
heitna. Honum varð ekkerl úr tón-
smiðum sinum og hafði sjálfur ekki
hugmynd uni hvers virði ]iær voru.
Og honum var allsendis ósýnt um
að „koma sjer áfram“ sem kallað
er og misli að jafnaði tækifæranna
er honum buðust þau. Helstu tekjur
hans voru af pianokenslu, sem hann
stundaði jafnan nokkuð. Hann
dvaldi lengstum í Wien og þar dó
hann úr taugaveiki i mestu vesöld
árið 1828 aðeins 31 árs að aldri.
En eftir þennan unga og misvirla
mann hafa allar menningarþjóðir
veraldarinnar fengið notadrýgsta
tónlistararfinn þá gjöf sem nær
lil fjöldans.
I
kunnu lærisveinar hans að nota sjer.
Hugur hans var aliur við tónlistina
og þrátf fyrir kenglustarfið sámdi
Schubert fjölda tónsmíða á þessum
árum. Hann var altaf að semja. Það
var eins og lögin væru sungin fyrir
eyruni hans og hann þyrfti ekki
annað en skrifa niður. Frá þessum
árum liggja eftir hann yfir 100
sönglög, sem urðu lil svo að segja
í einu vetfangi, og stórar tónsmíð-
ar fyrir orkestur og kirkjusöng-
llokka, er hann sámdi með undra-
verðum hraða. Hann var jafnfljótur
að semja og Simon ÍDalaskáld var
að yrkja, en gæðamunurinn var all-
mikill. Ekkert Ijóð hefir verið kveð-
;ð svo lagurt, að lag eft.ir Schubert
sómdi sjer ekki við það og gæfi þvi
aukið gildi og voru það þó Ijóð úr-
valsskáldanna, sem Sclu.ibert öðru
fremur setti lög við. Af rámum 600
sönglögum sem hann saixidi eru 1.
<1. yfir 100 við ljóð eftir Goethe,
þar á meðal „Álfakonungurinn“,
sem var fyrsta lagsmíð hans, „Greta
við rokkinn“, „Næturljóð vegfar-
andans“ og „Heiðærrósin". Fræga
lagboða l'jekk hann <einnig frá Schill-
er, Heine, Riickert og fleirum. Það
Það er talið að Vilhjálmur Þýska-
landskeisari hafi á ný farið þess á
leit að fá að lifa síðustu æfiár sín í
Þýskalandi og setjast að í höll sem
hann á ekki langt frá Hamborg.
Þegar Hitler hafði tekið völdin 1933
sendi keisarinn beiðni um að fá að
koma heim og þá beiðni endurtók
hann 1935, er Scliact ríkisbanka-
stjórinn skar svo við nögl sjer gjald-
eyrisleyfi liaiida honum. Keisaranum
er ekki Ijúft, að láta eignir sinar
„frjósa inni“ í Þýskalandi. Ilann er
rikasti maður i Evrópu og á nálægt
950 miljón krónur, auk mikilla fast-
eigna. En það eru sáralítil líkindi
lii, að honum verði veitt leyfi lil
að koma heim, sísl nú. er það liefir
vitnast að flokkur manna i Þýska-
landi hefir beitt sjer fyrir því, að
sonarsonur hans yrði gerður að
keisara.
í Bosáant-ættinni i Gijon á Spáni
fæddust engar stúlkur í meira en
hundrað ár.
•—■—x-----