Fálkinn - 27.10.1939, Blaðsíða 5

F Á L K I N N
5
þessi skýring. Hún trúði i blindni
á guðdómsmátt ltasputins. Og þess-
vegna varð móðirin viljalaust verk-
færi í höndum þess manns, sem
hjelt lífinu i syni hennar.
Með fæðingu þessa sonar hófst i
rauninni píslarvætti keisarahjón-
anna. Leikstofa drengsins var fóðr-
uð mjúkum áklæðum, húsgögnin og
leikföngin stoppuð og alt gert tii
þess að drengurinn gæti ekki fengið
skrámu, sem blætt gæti úr.
Á fáum árum varð Rasputin mað-
urinn, sem stjórnaði Rússlandi. —
Hann rjeð gerðum drotningarinnar
eri liún gerðum keisarans! Og þeg-
ar þetta frjettist óx gremjan gegn
keisarahjónunum. í heimsstyrjöld-
inni rjeð Rasputin hvaða hershöfð-
ingjar stjórnuðu hernum og þar með
öllum hernaðinum, af Rússa hálfu.
Hann sá alt ókomið i sýnum, og
sagði drotningunni það, en hún aft-
ur keisaranum, og þannig urðu sýn-
ir Rasputins að keisaralegum fyrir-
skipunum. í brjefum sínum til keis-
arans, meðan hann var á vígstöðv-
unum, skrifar drotningin, að Hann
(þ. e. Rasputin) álíti, að herinn eigi
að sækja fram þar og þar. Að Hann
áliti, að rjett sje að víkja aðalher-
stjóranum, Nikolai stórfursta frá, en
zarinn taki sjálfur yfirherstjórn. -—
Það varð líka. Og drotningin sendi
manni sínuin til vígstöðvanna kamb,
sem Rasputin hafði notað, flösku af
Madeira, sem hann hafði smakkað
á, og þetta átti að gefa keisaranum
styrk til að gera það sem rjett var.
Loks brast hin annálaða rússneska
þolinmæði og tveir ungir menn af
keisaraættinni gintu Rasputin heim
til sín, skutu hann og fleygðu lík-
inu i Nevafljótið. Þar fann lögreglan
líkið þremur vikum síðar. Þeir þótt-
ust hafa unnið þarft verk og margir
aðrir hjeldu að nú mundu betri tím-
ar koma i Rússlandi, þegar Rasputin
væri á burtu.
En drotningin þóttist vita betur.
Því að guðsmaður hennar, Rasputin,
hafði sannfært hana um, að það
væri hann, sem lijeldi ríkinu sam-
an. Hann hafði lofað henni, að ríkis-
erfinginn skyldi lifa meðan hann
ljfði sjálfur, og að zarinn skyldi
ríkja meðan sín nyti við. Nú var
hann dauður, myrtur af ættmenn-
um zarins, og það mundi hefna sin.
Drotningin bjóst við öllu illu. Hún
Ijet reisa dýra kapellu á gröf Raspu-
fins og lagði dýrustu dýrlingamynd-
ir í kistu hans, að gjöf frá sjer,
keisaranum og börnum þeirra, og
bað fyrir Rasputin hvenær, sem
hún komst höndum undir. — Loks
þrumaði öskur byltingarinnar í eyr-
um hennar. Spádómur Rasputins
hafði rætst.
Þegar byltingin braust út i Petro-
grad var zarinn langt undan. Hann
var á vígstöðvunum, en drotningin
og öll börnin í keisaraliöllinni Tsar-
koje Selo, um klukkustundar járn-
brautarleið l'rá Petrograd. En drotn-
ingin hafði ekki lengi fylgst með
því, sem fram fór í Petrograd og
ekki kært sig um það. Hún hafði
annað fyrir stafni.
Síðustu dagana fyrir byltinguna
liafði hún ekki sjeð neinn ráðherr-
anna, því að veikindi voru á heim-
ih hennar. Dæturnar fjórar lágu í
lungnabólgu, sem þær höfðu fengið
upp úr mislingum, er lika höfðu
slegið sjer á augun. Þær lágu með
háan hita inni í dimmri stofu. En
mest mæddi þó drotninguna hræðsl-
an við það, að rikiserfinginn smitt-
aðist. Og nú gat Rasputin ekki hjálp-
að. Það var þetta, sem drotningin
hugsaði eingöngu um. Protopopov
innanríkisráðherra gat beðið á með-
an. Og honum kom það vel. Frestur
var á illu bestur, og leitt að segja
drotningunni að alt væri með kyrr-
um kjörum eftir að byltingin var
orðin staðreynd, og skipun hafði
verið gefin út um, að handtaka
keisarann.
Drotningin vissi þvi ekkert um
byltinguna fyr en hún sá hana. Sá
óðagotið í höllinni og að lífvörð-
urinn og þjónarnir fóru að laumast
á burt. Loks fregnaði hún, að bylt-
ingin væri í algleymingi og sívax-
andi, stjórnin máttlaus og herinn
fylktist undir merki byltingarmanna.
Það hræðilegasta var skeð, en ekki
vissi hún neitt um örlög keisarans
eri nþá.
Hin varnarlausa drotning var
þarna ein með fárveikar dætur
sínar og mátti búast við árás bylt-
ingarmanna þá og þegar. Hún sat
uppi allar nætur og það sem óflúið
var af fólkinu þorði ekki að koma
inn til hennar. Eitt sinn opnaði
hún dyrnar fram í salinn fyrir fram-
an, þar sem hirðfrúr hennar liöfð-
ust við. Þegar hún sá, hve óþægi-
lega og ankannalega þær höfðu kom-
ið sjer fyrir undir nóttina, brosti
hún, þó augun væri þrútin af gráti
og vökum, og sagði: „Þið hirðmeyj-
ar kunnið ekki að taka til höndun-
um. Amma mín, Vicloria drotning,
kendi mjer að búa um rúm. Nú skal
jeg .sýna ykkur!“ Og svo fór drotn-
ingin að húa um þær. Sömu nóttina
ók brautarlest keisarans fram og
aftur í eirðarleysi — öðrumegin
voru Þjóðverjar, hinumegin bylt-
ingamenn, sem höfðu gefið lestinni
skipun um að staðnæmast. Og zar-
inn stöðvaði. Lestin fór inn á til-
tekið liliðarspor, og þingmennirnir,
sem komu með skrifaða yfirlýsingu
þess efnis, að keisarinn segði af sjer
riki fyrir sína hönd og sonar síns,
ráku auðvelt erindi. Keisarinn skrif-
aði undir, er hann hafði fengið yf-
irlýsingu um það af vörum líflæknis
sins, að sonur lians væri ólækn-
andi. Þegar keisarinn kom til Tsar-
koje Sele tveimur dögum siðar, var
vörður byltingamanna um höllina,
og þegar liliðið var opnað fyrir hif-
reið hans var tilkynt um leið: Gefið
Romanov ofursta rúm! — Keisarinn
var ekki til framar.
Ryltingin var kölluð „hin mikla
óblóðuga“. Keisarafjölskyldan var nú
á valdi byltingamanna, en leið vel.
Hallargarðurinn var nógu stór til
þess að hreyfa sig i, og keisarinn
fór þegar að högga við, en þá á-
nægju hafði hann aldrei getað veitt
sjer áður. Síðdegis las hann hátt
fyrir konu sína og á kvöldin spilaði
liann domino við börnin. Tilvera
hans var róleg eftir að byrðunum
liafði verið ljett af herðum hans.
Kerenski, sem var forseti bráða-
byrgðastjórnarinnar og hafði umsjá
n eð föngunum, hafði lofað að senda
keisarafjölskylduna til Englands og
var að semja við ensku stjórnina
um það. En það strandaði á drotn-
ingunni. Hún vildi alls ekki fara til
Englands og eta náðarbrauð hjá
frænda keisarans, enska konungin-
um. Það var heilög skylda þeirra,
að vera áfram i Rússlandi. Hann
var krýndur keisari þjóðarinnar og
bar ábyrgðina á henni o. s. frv.
Keisararolan vissi hvorki út eða inn.
Hann þráði að komast til Englands.
En drotningin var eins og vant var,
hárviss um, að hún hefði á rjettu
að standa. Zarinn treysti forlögun-
um og vonaði, að hann kæmist sem
fvrst á burt úr Rússlandi. Þetta hefði
bjar.gað fjölskyldunni frá lífláti, en
vonin brast von bráðar.
Enska stjórnin var ekkerl gin-
keypt fyrir þessum gestum og dró
samningana á langinn og nú var
farið að tala um það í Rússlandi, að
Járnbrautarklefiim, sem keisarinn
var í, er hann afsal-
affi sjer völdum.
Alexei, rikiserfingi Rússlands.
það gæti orðið hættulegt fyrir bylt-
inguna, ef keisaranum yrði slept úr
landi. Hefnigjarnar raddir lieimtuðu,
að keisarinn yrði sendur til Síberíu.
Og von bráðar varð æsingin gegn
lceisarafjölskyldunni svo mikil, að
Kerenski sá sjer ekki annað l'ært,
en verða við kröfunum um Síberíu-
úllegðina.
í Tsarkoje Selo tóku allir þessum
tíðindum með hrygð — nema drotn-
ingin. — Hana hafði dreyint fyrir
þessu og þótti það vita á gott. Hún
stóð yfir, þegar farangrinum var
pakkað saman og sýndi mikið hug-
vit í því, að fela ýmsa dýrgripi sína,
demanta og perlur, sem henni hafði
verið skipað að láta af liendi. Hún
saumaði fjölda af demöntum inn i
fellingarnar á vattfóðruðuin milli-
stökkum dætra sinna, bar feiti á
demantsspennur í platínuumgerð og
festi þær á skóna þeirra, svo engan
grunaði, að þar væri um dýrgripi
að ræða.
Svo hjelt fjölskyldan af stað aust-
ur til Síberíu og einn dag er hún
var á siglingu norður eina Síberíu-
ána fjekk drotningin að sjá fæðing-
arstað Rasputins. Hann hafði spáð
þessu — og alt kom fram, sem hann
hafði spáð. Loks komusl þau til
Tobolsk og var fengin íbúð í hjer-
iðsstjóraliúsinu.
Þetta var rúmgott, hlýtt og við-
kunnanlegt hús og þar dvöldu þau
sjö mánuði í næði. Kennari ríkis-
erfingjans var hjá þeim og nokkur
trygg hjú. Þarna var engin hungurs-
neyð. Þau fengu óbreyttan, en holl-
an miðdegisverð og börnin fengu
mjólk, smjör og egg. Herforinginn,
sem gætti þeirra var vingjarnlegur
og nærgætinn, og varðmennirnir
kurteisir. 1 garðinum uxu falleg
grenitrje og börnin höfðu nóg svig-
rúm til að leika sjer. Zarinn hjelt
dagbók um veðrið og hve mikið
hann sagaði á degi hverjum, og las
hátt fyrir konu sína, er hún sat við
sauma. Og hún var vongóð um betri
tima.
En tímarnir fóru versnandi. Lenin
og Trotsky náðu völdum í höfuð-
borginni og skírðu hana Leningrad
og rauða hlóðöldin tók við af bylt-
ingunni „miklu óblóðugu“. Og and-
stæðingar byltingarinnar ljetu ekki
sinn hlut. Koltsjak aðmiról varð um
liríð vel ágengt í Siberíu. Keisara-
fjölskyldan vonaði, að hann yrði
bjargvættur hennar. En einn daginn
barst lienni slæm frjett. Sendimaður
var kominn frá Leningrad með skip-
un um, að flytja keisarann þangað.
Drotningin þóttist þegar vita, hvað
á spitunni hjengi. Lenin vildi fá
zarinn til þess að undirskrifa sjer-
frið við Þýskaland. Hún ])orði ekki
að láta keisarann fara einan. Þessir
glæpamenn og svikarar skyldu ekki
fá, að „misbrúka hönd hans“. Hún
varð að vera með, lionuni til trausts
og halds.
Þau lögðu af stað í ljelegri sveita-
kerru og ferðin var hin erfiðasta.
— Á leiðinni gistu þau í þorpinu
Pokrovskaja, heimkynni Rasputins
og nú sá drotningin konu hans og
dóttur. Rasputin hafði lofað henni
]jcssu, og henni var styrkur að það
skyldi rætast.
í Jekaterinburg við Ural var þeim
bannað að halda lengra og hjeraðs-
ráðið þar tók þau undir sína um-
sjá. Þar var.þeim komið fyrir i litlu
kaupmannshúsi og strangur vörður
hafður á þeim. Þangað komu börn
þeirra eftir fáeinar vikur. Varð-
mennirnir mistu aldrei sjónar af
J'eim. Þarna var lítið um vistir og
fjölskyldan leið bæði hungur og
kulda, og aðeins ein stúlka af fólk-
inu, sem þau höfðu haft í Tobolsk,
fjekk að vera hjá þeim þarna. Þau
ftngu engar frjettir utan að og
höfðu ekki hugmynd um, að her-
Framh. á bls. Í4.
t