Fálkinn - 27.10.1939, Blaðsíða 12

12
F Á L K I N N
STANLEY SYKES:
Týndi veðlánarinn. 28
svo vel og gera ljósbrotsskoðun á sykur-
efni fyrir okkur?“
„Velkomið. Komið þið inn til mín. Komið
þjer inn með Laurents „polárimeter“,“
sagði hann við aðstoðarmanninn.
Sir James hafði aðeins kynt Drury þegar
aðstoðarmaðurinn kom inn með stórt á-
hald, sem liann setti á borðið. Hann setti
það í samband við gasleiðslu á veggnum,
setti flösku með hvítu dufti hjá og fór
svo út.
„Glerhólkurinn er hreinn,“ sagði hann
um leið og hann fór.
„Gott. Þakka yður fyrir.“
Áhald þetta var uppstandandi málm-
hólkur með kiki og utan um var gráðu-
bogi öðrumegin en hinumegin gasbrennari.
Svo var þarna einskonar smásjárútbúnað-
ur, speglar og sitthvað fleira.
„Kunnið þjer að fara með þetta galda-
verk?“ sagði sir James.
„Hjer er aðeins eitt sjónop, svo jeg þarf
ekki einu sinni að muna í livorn endann á
kíkirnum jeg á að horfa. Og það kemur
sjaldan fyrir, að jeg kveiki á endanum á
kíkirnum og fari að rýna ofan í gatið á
gasbrennaranum.“
„Mjer ber að aðvara yður, um, að þetta
viðkemur rjettarlæknisfræðinni og að full-
trúinn lijerna dregur yður fyrir rjett og
lætur yður bera vitni.“
Prófessorinn kinkaði kolli og leit á sýn-
ishornin í öskju sir James.
„Það verður að vera gagnsæ upplausn,“
sagði liann.
„Já, það er svo. Jeg hafði gleyt því, Jeg
skal gera eitt sýnishornið gagnsætt.“ Sir
James fór út og niður stigann.
„Hvernig starfar þetta áhald?“ spurði
Drury.
„Það er dálítið erfitt að útskýra það,“
svaraði Sheldon og kveikti á gasinu með eld-
spýtu. Svo opnaði liann skúffu og tók fram
ofurlitla gagnsæa steinflögu.
„Þctta er íslenskt silfurberg," hjelt hann á-
fram. „Það er líkt öðrum kristöllum til að sjá,
en leggið það ofan á prentblað og reynið að
lesa gegnum það.“
Drury gerði það. Molinn var hjerumbil
eins gagnsær og gler og hann sá vel stafina
í gegnum þá — en þeir voru tvöfaldir. Hann
sá alt tvöfalt gegnum kristallinn.
,Gerið aðra tilraun,“ sagði prófessorinn og
tók blýant upp úr vasa sínum. „Hjerna er
óskrifuð pappírsörk og aðeins einn punktur
á henni. Aðeins einn. Leggið nú kristalinn
á það.
Drury gerði það og sá undir eins tvo
punkta.
„Snúið nú kristallinum og sjáið hvað þá
gerist.“
Meðan hann sneri kristallinum var annar
punkturinn kyr á sama stað en hinn hreyfð-
ist í kringum hann. Drury deplaði augunum
og tók kristallinn upp af blaðinu. Þar var
aðeins einn punktur eftir og hann var hreyf-
ingarlaus.
„Skrítinn steinn þetta,“ sagði Sheldon.
„Hann brýtur geislana í tvent og þessvegna
sjer maður tvöfalt. Þennan stein notar mað-
ur við rannsóknir á sykri.“
ur við ransóknir á sykri.“
Prófessorinn tók tappann úr flöskunni
og helti dálitlu af duftinu úr henni í gas-
brennarann. Þá varð blái loginn undir eins
gulur.
„Við verðum að nota ljós með ákveðnum
lit við þessar tilraun. Venjulegt salt gefur
gulan loga. Og gangurinn í tilrauninni er
þessi: Geislar af gula loganum ganga gegnum
silfurbergið og brotna í tvent. Sykurupp-
lausnir snúa þessum geislabrotum, mismun-
andi svkur i mismunandi áttir. Sykurkvoða
— glucose — beygir geislaná lil hægri en
„lævulose“ til vinstri. Og á því hve bevgjan
er mikil, getur maður sjeð, bvað mikill syk-
ur er í upplausninni. Tollverðirnir nota
„polarimeter" til þess að sjá hve sykurinn
er sætur, því að tollurinn fer eftir því.“
Sir .Tames Martin kom inn aftur með glas
með gagnsæjum vökva.
„Hjerna er eitt sýnishornið," sagði liann.
„Verið þjer ekki svona raunalegur, Drury,
jeg skemdi ekki sýnisliornið. Jeg hefi soðið
það og síjað, til þess að ná burt öllum lit
og óhreinindum, en svkurinn i því er ó-
snertur.“
Hann rjetti Sheldon glasið og hann tók
suðuglas úr hillunni, skolaði það með of-
urlitlu af vökvanum, sem i glasinu var og
helti svo hinu á.
„Sýnið nú Drury hvernig þjer farið að
þessu,“ sagði sir James. „Hann hefir mest
til matarins unnið i þessu máli og á því
skilið að sjá málalokin."
Sheldon færði sig til og benti Drury að
fara að kikirnum. Svo tók hann suðuglasið
frá.
„Hvað sjáið þjer nú? spurði hann.
„Ekkerl nema Ijóshring, með striki yfir
]>vert.“
„Rjett. Það er einmitt það, sem þjer átt-
uð að sjá. Og báðir hringhelmingarnir eru
jafn bjartir?“
„Já.“
„Nú set jeg glasið með sykurupplausn-
inni á sinn stað. Hvað sjáið þjer nú?“
„Annar liringhelmingurinn verður dekkri
en hinn.“
„Það er vegna þess, að sykurupplausnin
hefir sveigt geislana, eins og jeg var að tala
um áðan. Snúið nú skífunni til hægri, þang-
að til báðir helmingarnir verða jafn bjartir
aftur.
„Til vinstri,“ tók sir James fram i.
„Til hægri," sagði Sheldon ákveðinn.
„Vinstri,“ maldaði sir Jaines í móinn.
Prófessorinn starði undrandi á liann.
„Mjer lieyrðist þjer segja, að þetta væri
blóðsýnishorn —“ sagði hann.
„Jeg sagði það.“
„Nú, jæja. Hver getur þá búisl við að
finna-------“
„Við sleppum í þessu tilfelli alveg því,
sem maður býst við,“ svaraði sir James.
„Við vitum að þetta er blóð. Við vitum að
blóð inniheldur sykur og þessvegna ætti
að snúa skífunni til hægri, en við skulum
gleyma öllu sem við vitum og láta skeika
að sköpuðu. Okkur hefir þegar skjátlast
fyrir, að ganga að ýmsu sem gefnu, af því
við þóttumst vita það, og það er aðeins
að þakka starfi fulltrúans þarna — sem
nú fær líklega liöfuðverk af því að rýna
með öðru auganu að við höfum komist
á rjetta leið aftur. Ilafið þjer bæði augun
opin, máður — bæði augun opin.“
„En þjer búist þó varla við að finna
„lævulose“ í mannslíki," hjelt Slieldon á-
fram og sat sem fastast við sinn keip. „Að
rninsta kosti ekki að neinu marki.“
Drury hreyfði hjólið með skífunni fram
og aftur til þess að eyða skugganum á skif-
unni. Fyrst til liægri en aðeins örstutt i
þá áttina, síðan til baka og á núllpunkt-
inn og svo fram bjá honum, til vinstri.
Hann sneri skífunni lengra og lengra, þang-
að til loksins að hann liætti.
„Nú held jeg að báðir belmingarnir sjeu
jafn bjartir.“
„Hvað sagði jeg yður?“ skríkti sir James.
„Jeg sje að þjer trúið mjer ekki. Hann er
viðvaningur, svo að það er best að þjer
reynið sjálfur. Okkur er nauðsvnlegt að
þjer gerið það, því að við byggjum mikil-
væga ályktun á þessu.‘“
„Það er svo. Hafið þjer máske uppgötv-
að nýjan sjúkdóm? Jeg hefi aldrei heyrt
talað um „lævulose“ i blóði fyr en nú.“
„Ef þjer finnið „Iævulose“ i sýnisborninu
þá sannar það, að framið hefir verið morð,“
sagði sir James alvarlegur. „Við skulum
segja yður á eftir, hvernig í því liggur."
Slieldon prófessor tók af sjer gleraugun
og njeri þau vandlega með vasaklút.
„Er yður alvara?“ sagði hann. Jeg hafði
ekki hugmynd um, að þetta væri svo al-
varlegt mál..“
Hann sneri skífunni aftur á núllpunktinn,
settisl og horfði í kíkirinn. Sir James liallaði
sjer frahi, tók svo fast í borðröndina að
hnúarnir hvítnuðu, og hafði ekki auga af
skífunni. Sheldon tók vönum fingrum á
skífunni, en Drury sneri sjer undan — liann
hafði ekki viðþol. Eftir augnablik þá mundi
hann annaðhvort fá uppreisn eða bíða end-
anlegan ósigur. Hann hevrði að stól var ýtt
til og leit við. Prófessorinn leit upp í sama
bili, og andlitið á honum var eitt spurning-
armerki.
Skifan hafði snúist til vinstri!
XIIX. Upphaf endisins.
Það var ákaflega fáment i rjettinum í
Southbourne vegna þess að önnur skemtun
var í boði, sem sje fyrsti knattleikurinn á
vorinu. Það var að vísu vel mætt af bálfu
Iögreglu og blaðamanna, sem þarna voru'
vegna skyldu sinnar, en rúm hinna venju-
legu áhorfenda var hjer um bil tómt.
Málið gegn Edward Derrington og konu
hans, fyrir innbrot og fjársvik var ekki
eins rúmfrekt i meðvitund bæjarbúa og
knattspyrnan „Soutbourne United“ gegn
„Sheffield W.ednesday", af þvi að Levinskv-
málið var að kalla gleymt. Frá aðalfyrir-
sögnum á fremstu síðu höfðu blöðin nú
lítillækkað það niður i smáklausur í smá-
frjettagreinunum, og alment var talið, að
lögreglan befði Iagt málið á hilluna. Þess-
vegna fór fólkið þúsunudm saman á knatt-
spyrnumótið, sem átti að skera úr því,
bvort flokkur hinna hálaunuðu Skota, sem
fólk hjelt að væru fulltrúar enskrar horgar,
ætti eiga á hæltu að verða óbreyttur á
komandi sumri, eða bvort liann ælti að
kaupa tvo Ira, til þess að styrkja fram-
línuna.
Niðurl. á hls. Pi.