Fálkinn - 19.04.1940, Page 4

4
F Á L K 1 N N
ogarar slœða tundurdufl.
jr
A
TUNDURDUFLAVEIÐUM
Breskur blaðamaður, Doglas M. Hasting, lýsir í
eftirfarandi grein ferð, sem hann fór með einum
beirra togara, sem hafðir eru til þess að slœða
tundurdufl við strendur Englands.
Við höldum al' sta'ð í sólarupprás.
Jeg er staddur um borð í forystu-
skipi iítillar togaradeildar. Öll eru
skipin smá, flest togarar, en nokkrir
linuveiðarar. Fyrir striðið gengu
þeir á fiskiveiðar, sumir í Norður-
sjó, aðrir til Noregsstranda og ein-
stöku á íslandsmið. Öllum hefir
þeim í snatri verið hreytt í nokk-
urskonar herskip -— minstu og ó-
fullkomnustu herskip breska flotans.
En þessi litlu skip gera sitt gagn
og vinna sitt verk engu síður en
hin stærri og renniiegri skipin.
Togaraskipstjórinn lítur drýginda-
lega til hvíta gunnfánans, sem blakt-
ir við siglu, eins og hann hugsi með
sjálfum sjer: Aldrei var það svo, að
maður kæmist ekki í flotann. Og
inni i káetunni hans hangir stór
mynd af Churchill, manninum, sem
var flotamálaráðherra 1914 og sem
gegndi sama starfi þegar þessi ó-
friður hraust fit. Annars er ekki
margt, sern minnir á herskip. Á
hvalbaknum er loftvarnabyssa, á
,,keisinum“ er lítil fallbyssa og á
’brúnni eru tvær vjelbyssur. Auk
|)essa eru nokkrar djúpsprengjur
aftur í skutnum, til vonar og vara,
„ef rækallinn skyldi reka á mann
kafbát,“ segir skipstjórinn.
Þessir togarar vinna að því að
slæða tundurdufl myrkranna á milli
og þessi vinna er talin vera hið
mesta hættuspil. í stríðinu 1914—18
voru um (iGO togarar teknir í þessa
vinnu. Aðeins 412 voru eftir að
striðinu loknu. Bandamenn urðu að
kaupa togara frá öðrum löndum til
þess að fylla í skörðin. Þegar tog-
ari fórst við að slæða dufl, fórst að
meðaltali helmingur skipshafnarinn-
ar. En það var aldrei hörgull á
skipshöfnum, þó að togarana vant-
aði. Hættan af tundurduflunum er
ekki talin eins mikil i þessu stríði
erns og hinu fyrra, vegna jress hve
framfarirnar hafa verið miklar í
allskonar öryggisútbúnaði. En nú er
töluverð hætta af loftárásum, sem
ekki var áður, og kafbátar hafa sig
engu síður í frammi.
Skipshöfnin er 17 talsi'ns, skip-
stjóri, stýrimaður, 2 vjelamenn, skot-
maður, loftskeytamaður, 8 hásetar,
2 kyndarar og matsveinn. Auk þess
er einn sjóliðsforingi settur yfir
hverja deild, sem í eru 4—G togarar
eftir ástæðum. Á stöku togara eru
einnig ungir sjóliðar, sem eiga að
læra allar aðferðir við að slæða
dufl. Þeir eru þá oft skotmenn um
leið.
Togaradeildin, sem jeg ferðast með,
hefir ]>að hlutverk að „halda hreinni“
strandlengju einni á austurströnd
Englands og innsiglingunni til einn-
ar af meiri háttar hafnarborgum
vorum. Yfir deildinni ræður Ben-
son kapteinn úr flotanum, og hefir
liann valið sjer stöðu uppi á j)aki
stýrislnissins ásamt Lee skipstjóra
togarans, stýrimanni og varðmanni,
sem skimar eftir duflum. Jeg nota
tækifærið, meðan Benson er að
drekka tebolla hjá kokknum, tii að
spyrja hann eins mikils og tíminn
leyfir, því að bráðum erum við
komnir út á hættusvæði og j)á vík-
ur hann ekki af brúnni.
Togarar þykja ágætir til að slæða,
segir kapteinninn, vegna ])css að
þei.r geta verið úti í hvaða veðri
sem er og ]>eir eru bygðir með það
lyrir augum að draga botnvörpu.
Að visu eru ])eir tæ])ast nógu lið-
legir, en kostirnir vega margfald-
lega upp ókostina. í gamla daga
gengu togararnir aitaf tveir og tveir
samsíða og drógu vír á milli sín.
Nú hafa verið fundin upp flotdufl,
ekki ólíkt því, sem herskip nota, til
að halda vírnum á ská út frá skip-
inu og á duflinu er áliald, sem sker
sundur hotnfestar tundurduflanna,
þannig, að þau fljóta upp á yfir-
borðið. En strengnum höldum við á
rjettu dýpi með smáhlerum, sein eru
ekki ósvipaðir botnvörpuhlerum.
— Hvað gerið þið, ])egar þið verð-
ið varir við dufl?
— Við setjum út flotdufl með
flaggi til að merkja staðinn og „troli-
um“ svo kringum duflið, eins og við
værum að toga fyrir fisk. Við sím-
Georg Bretakonungur skoðar seguldufl, sem náðst hefir óskemt.
duflinu stóð, að það hefði verið smiðað árið 1938,
um varðstöðinni í landi og gefum
upp staðinn og leitum, þangað til
okkur er sagt að hætta.
Lengra nær samtalið ekki, ]ivi að
kapteinninn þarf nú að fara að sinna
slörfum sínum og jeg get ekki spjall-
að við hann lcngur. Veður er orðið
hvast og þetta litla skiji ruggar býsna
mikið og það er ekki laust við, að
jeg sje sjóveikur, því að jeg hefi
aldrei áður verið úti á rúmsjó á
svona iitlu skipi. Það eykur ekki
þægindin, að maður verður að halda
sig sem mest ofan þilja, ]>ví að það
er álitið mesta hættuspil að leggjast
„til kojs“ þegar maður getur átt von
á að rekast á tundurdufl á hvaða
augnabliki sem er. Annars sjer mað-
ur ekki neinn angistarsvip á skips-
höfninni. ‘Það vinnur hver maður
sitt verk í mestu ró og hið eina sem
minnir á hættu, eru björgunarheltin,
sem hver maður er girtur.
Alt í einu er lostið upp fagnaðar-
ópi. Tundurdufli hefir skotið upp
við flotduflið og skytturnar á brúnni
taka til að skjóta til marks á „frau-
lein“. Duflið sekkur af því að kúl-
urnar hafa gert göt á hylkið og dúfl-
Sprengjurnar eru fluttar um borð i
breskt orrustuskip, sem leitað hefir
hafnar til að birgja sig upp að skot-
færum.
ið fyllist af vatni. En sjómönnun-
um hefði óneitanlega þótt meira
gaman að „fútta því af“, vegna ]iess
að það er nógu langt burtu til að
vera hættulaust fyrir ski])ið. Benson
kapteinn flýtir sjer að reikna stöðu
skipsins og skrifa skeyti. Flotduflið
er sett út og nú er byrjað að „trolla"
í stærri og stærri hringi kringum
duflið.
En ekkert skeður. Við höfum ekki
verið svo hepnir að lenda á tundur-
duflasvæði. Þetta \iufJ hefir líklega
orðið eftjr, þegar síðast var slætt.
Enda keinur svarið von bráðar lrá
varðstöðinni. Við eigum að leita i
2 mílur kringum duflið og hætta
síðan.
Jeg gleymi ekki svipnum á skips-
liöfninni, meðan skeytasendingarn-
ai standa yfir. Skotmaðurinn vind-
ur sjer „eins og skot“ að loftvarna-