Fálkinn - 31.05.1940, Side 14

14
F A L K 1 N N
SJÓMANNADAGURINN.
Frh. af bls. 3.
Aðrar ræður verða fluttar af
Grími Þorkelssvni, Jóhanni Þ.
Jósefssyni og' atvinnumálaráð-
herra, Ólafi Thórs. Milli ræðanna
leikur lúðrasveit.
í útvarpssal flvtur Þorgrimur
Sveinsson, kl. 20.30, erindi, en
hljómsveit Ieikm islensk sjó-
mannalög að því loknu.
Nýr verðlaunagripur.
í hófinu að Iiótel Borg mun
hr. stórkaupmaður Gisli J. John-
son afhenda sjómannadeginuni
að gjöf fagran l)ikar, úr islensku
hirki, og skorinn af miklum hag-
leik af Ríkarði Jónssyni mynd-
skera. Er bikar þessi gefinn af
Aktiebolaget Jönköbings Motor-
fabrik í Sviþjóð, sem framleiðir
hina þektu Juné-Mmivktell-mó-
tora, sem svo mjög hefir rutt
sjer til rúms hjer á landi í seinni
tíð. M,un bikarinn hljóta nafnið
June-Mjunktell bikarinn og er
gefinn í þvi augnamiði að vera
verðlaunagripur í kappróðri sjó-
mannadagsins, sem að þessu
sinni verður að falla niður, úr
dagskránni, sökum þess, live fá
skip liggja í böfn.
Það er síst að efa, að hátíða-
liöld sjómanna verða tilkomu-
mikil og ánægjuleg nú sem áð-
ur og vill „Fálkinn" levfa sjer
að óska sjómönnum „til ham-
ingju með dagimTV
kvar'ða. og varð Offenbacli brátt
frægur maðu.
Árið 1872—7<i var hann leikhús-
sljóri Théalre cle la Gaité. En þá
datt honum í hug, að bregða sjer til
Ameríku. Hann bjóst við, að „Uncle
Sam“ myndi taka vel fyndninni og
glensinu. En það fór á annan veg og
varð sú för hvorki til fjár nje
frama. Skrifaði hann bækling um
ferðalagið, Notes ct’an musicien en
voyage. Er sagt að bæklingur sá
hafi verið býsna skemtilegur, og a'ð
O. hafi tekist þar vel upp.
Seinustu ár æfinnar var Offenbach
mjög heilsuveill en var jió sistarf-
ándi, ýmist að samning tónsmíða,
eða að því, að búa til leiks víðs-
vegar óperettur sinar.
Það er erfitt að gera íslenskum
lesendum grein fyrir þessum leik-
sviðs-verkum eða tónsmiðum Offen-
baclis, svo að skiljanlegt geti orðið.
Þær voru með ýmsu móti: óperettur,
skopleikir og hermileikir. Alls samdi
hann rösk hundrað slíkra verka, og
öll voru þau iðandi af fjöri og
fyndni, skopi og glensi. En stund-
um vildi gáskinn verða ærið klúr.
En það þótti ekki tiltökumál, ogþetta
var mjög i samræmi við tíðarand-
ann, og j)að, hversu fádæma vel var
leki'ð jafnvel hinum djörfustu verk-
um Offenbachs af ])essu tæi, er ein-
initt Ijóst dæmi um tíðarandann —
siðmenninguna i París um þessar
mundir, eða á dögum 2. keisaraveld-
isins, og hafa því, meðal annars all-
mikið menningarsögulegt gildi.
Þennan flokk leiksviðs-tónsmíða
nefna Frakkar, og raunar í niðrandi
merkingu, musiqiiettes, þ. e. „siná-
brotna“ eða eiginlega sem næst
merkingunni lítilfjörlega tónlist, og
þessi tegund tónlistar var í miklum
hávegum höfð í Frakklandi alt fram
Theodór Árnason:
Merkir tónlistarmenn lffs og liðnir.
JacquES □ífenbach
1819—1880.
Offenbach var fæddur i Köln 21.
júní 1819. Hann var af Gyðinga-ætt-
um og var faðir hans mikils metinn
bljómsveitarstjóri. Snemma bar á
tónlistarhæfileikum hjá Jacques og
veitti faðir hans honum ungum á-
gæta undirstöðu-tilsögn, en sendi
hann síðan, þrettán ára gamlan á
tónlistarskólann í París, og var hann
þar í umsjá Cherubinis. Lagði hann
einkum stund á cello-leik og náði
snillingstökum á því hljóðfæri. Að
loknu námi á tónlistarskólanum
(1837) var hann cellisti í hljóm-
sveitum ýmsra leikhúsa og seinast
i hljómsveitinni i Opera comiqtie,
en ljek auk þess oft einleik á hljóm-
leikum og var brátt viðurkendur
sem afburða snillingur (virtuos).
Og um þetta leyti fóru svo að birt-
ast tónsmíðar eftir hann, sem hlutu
góða dóma (1841).
AJt til ])essa er ekkert sjerstaklega
einkennilegt við Offenbach. Hann
er framúrskarandi snjall cellisti,
sannur, einlægur og framsækinn lista
maður.
En nú fer að bera á nýjum ein-
kennum í fari hans, — hæfvleikum,
sem hann fer nú að þjálfa. Hann
var meira en í meðallagi frumlega
fyndinn, honum var ljett um að
herma eftir og liann fer að hafa
sjerstaklega gaman af því, og hann
hefir gaman af allskonar brellum.
Það er eins og að skrattinn hlaupi
nú í hann, og hann verður að hálf-
gerðum íngimundi. Honum dettur
t. d. í hug, að það sje altof einhliða
að láta cellóið hljóma aðeins, eins og
því er eðlilegast og tekur nú upp á því,
að herma eftir ýmsurn öörum hljóð-
l'ærum á hljóðfæri sitt, á hljómleik-
um. T. d. hermir hann „sekkja-
flautu“-væl svo vel eftir á hljóðfærið,
að áborfendur fara að skygnast um,
hátt og lágt, eftir „Skotanum með
sekkjaflautuna“. Þetta, og ýmsar
aðrar brellur Offenbachs, vakti á-
kaflega mikinn fögnuð hjá áheyr-
endunum, — menningarlítilli alþýð-
unni, en það var einkum slíkt fólk,
sem hljómleikana sótti um þær
mundir, eða á dögum 2. keisara-
veldisins.
Árið 1849 var hann ráðinn hljóm-
sveitarstjóri i frakkneska þjóðleik-
húsinu (Théatre Francais). Hljóm-
sveit leikhússins var þá í hinni
mestu niðurlægingu, og hugðist Off-
enbach að ávinna sjer varanlega
frægð í þessu nýja starfi. Og víst er
það, að hann lagði á sig mikið
slarf til þess að koma hljómsveit-
inni í betra horf og auka veg leik-
hússins.
En það var nii orðið kunnugt,
hvernig skapgerð lians var háttað,
hve Ijett honum var um glens og
brellúr og eftirhermur í öllum
myndum. Hvöttu ýmsir kunningjar
hans hann mjög til þess að notfæra
þessa eiginleika i þágu leiksviðsins,
eða í tónsmíðunum, sem hann samdi
fyrir leiksvið. En það voru einkum
einþættar óperettur. Það var vand-
ræðalaust fyrir hann að fá snjalla
teksta og sjálfum var honum ljett
um að semja músikina, en hitt var
erfiðara viðfangs, að fá leikhúsin
til þess að taka verk hans til leiks.
Eitt þessara verka, Chanson de For-
lunio var þó leikið á Théatre Fran-
cais, meðan Offenbacli var þar hljóm
sveitarstjóri og var vel fagnað.
En honum gramdist það, hversu
seint gekk að koma „framleiðslunni"
á framfæri, því að hún var þá
þegar orðin allmikil að vöxtum.
Hann tók ])á það ráð, að koma sjer
upp leikhúsi sjálfur. Var það opnað
1855 og nefnt Bouffes-Parisiens og
stjórnaði hann ])ví að ölln leyti
sjálfur i ellefu ár, eða til ársloka
1866. Var sýnd þar hver skop- og
skrípa-óperettan á fætur áíinari,
hvert verkið öðru snjallara og fyndn-
ara, þ. e. a. s. á þeirrar tíðar mæli-
Drengjahlanpið 1940
Víðavangshlaup drengja 1940 fór
fram sunnudaginn fyrsta i sumri.
Þátttakendur voru frá Ármann,
K. R„ t. R„ í. K. og F. H. Ármann
vann hlaupið og átli 1„ 5. og 6.
mann og fjekk 12 stig. Önnur var
sveit K. R.. þriðja í. K. Fyrstur að
marki var Halldór Sigurðsson Á..
annar Guðm. Þ. Jónsson í. K. og
þriðji Friðgeir B. Magnússon.
Hlaupið hófst hjá Iðnskólanum og
hlaupið vestur Vonarstræti, upp
Suðurgötu, kringum fþróttavöllinn,
niður Skothúsveg og endað í Lækj-
argötu gegnt Amtmannsstíg. Víða-
vangshlaup drengja var að þessu
sinni fyrsta útiíþróttamót ársins og
© •n.. o-n„ 0 'ih. o-tu- o -n,. o
i
©^*.. ©^-©^ ©
DREKKIÐ EBIL5-ÖL
Hjörtur Níelsen fijrv. bryti, á
um þessar mundir 25 ára starfs-
afmæti við veitingastörf, þar af
bryti á skipum Eimskipafjelags
íslands í li ár.
vakli, sem endranær mikla hril'n-
ingu og spenning meðal áhorfenda.
Ármann þakkar hinum ungu og efni-
legu íþróttamönnum fyrir ágæta
frammistöðu og óskar að fá að sjá
þá sem fyrst aftur á íþróttamótum
og í næstu drengjahlaupum.
Sigurvegararnir taldir frá vinstri
(standandi): Garðar S. Gíslason
þjálfari, Sig.. Þorkelsson, Guðjón
Hansson, Skarphjeðinn Loftsson, Vil-
berg Skarphjeðihsson, Einar Stef-
ánsson, Hjalti Jónsson. (Sitjandi):
Haraldur Hákonarson, Árni Kjartans-
son, Halldór Sigurðsson, Hörður Hal'
liðason og Baldur Bergsteinsson.
„Sadie, hvað er það að vera
„gentlémaður."
„Gentlemaður, það er maður, sem
maður þekkir lítið."
Ý AIH ineö islenskum skrpam'
> .••a.-O '•«„.© 'VO'Vf'V*

Ameríkumaður nokkur var á ferð
i Skotlandi og sá þar myndastyttu
mikla. „Af hverjum er þetta líkn-
eski?“ spurði hann gamlan Skota.
„Þetta“, sagði Skoti hreykinn, „er
reist til minningar um Wallace."
„Ójá,“ sagði Amerikumaðurinn,