Fálkinn - 11.10.1940, Blaðsíða 4

4
FÁLRINN
Hertogahjónin af Windsor, skömmu eftir brúðkaupið.
ÞEGAR JÁTVARÐUR VIII
HRÖKKIAIIST FRÁ VÖLDUM.
Var það Anthony Eden, sem mestan þátt átti í því?
Margar bækur hafa verið skrif-
aðar um öll þau ósköp, sem á
gengu þegar Játvarður VIII.
Englakonungur veltist úr völd-
um út af kvennamálum.
Einn þeirra, sem um þetta
liafa skrifað, er Somton Mac-
kenzie, frægur enskur ritliöfund-
ur. Hann gaf út í fyrra bók, sem
heitir „The Windsor Tapestry“,
og fjallar hún um vandamál
ensku krúnunnar, þegar Edward
VIII. lagði niður völd og gerðist
hertogi af Windsor. í bókinni
skýrir höf. frá ýmsu, sem ekki
hefir áður verið kunnugt, og
kennir hann Anthony Eden, þá-
verandi utanríkisráðlierra, að
mestu leyti um hvernig fór.
1 framtíðinni mun mest verða
um það rætt, af hve fúsum vilja
Edward VIII. hafi lagt niður völd
Voru það e. t. v. fleiri orsakir
en frú Simpson, sem ollu því?
Meðan Edward var prins af
Wales naut hann mikillar alþýðu
hylli, og utan Stóra-Bretlands
virtist hann því vinsælli sem
f jær dró. Það reyndust verða við-
sjárverðar vinsældir. Heima í
Bretlandi fengu menn að vissu
leyti nóg af honum. Meðan menn
stældu hann kostgæfilega í klæða
Anthony Eden.
burði í útlandinu, vakti liann
iðulega hneykslum heima l'yrir
lijá liástjettunum. Hann var ó-
breskur í klæðaburði og sundur-
gerðarmaður mikill og nánustu
vinir hans fylgdu dæmi hans.
Eftir því, sem Mackenzie segir
braut liann fyrst alvarlega í bág
við breskar venjur í fyrstu út-
varpsræðunni, sem hann hjelt
eftir að hann var orðinn kon-
ungur, fáum mánuðum eftir
krýninguna. Sú setning, sem
mestu varðaði þar og sem kon-
ungur lagði mesta áherslu á, var
þessi: „Þótt jeg tali nú hjer sem
konungur, er jeg þó sami mað-
urinn, sem áheyrendur mínir
þekkja svo vel undir titlinum
Prinsinn af Wales.“
— Sökum þess að liinn fyrvér-
andi konungur neitað Mackenzie
um nauðsynleg gögn og sann-
anir, sem hann vildi kynnast,
verður bókin enn hatramari á-
rás á andstæðinga konungs en
ella mundi hafa orðið, því að
víða verður liöfundurinn að láta
sjer nægja að fara með ágiskanir
og dylgjur.
Vinátta frú Simpson og Ed-
wards hófst meðan liann var
prins af Wales, og segir liöfund-
ur, að það hafi frá upphafi ver-
ið mjög innileg og heiðarleg
vinátta. En frú Simpson var ekki
aðeins fráskilin, hún var annars
manns kona, þegar Edward á-
kvað, að liún skyldi verða eigin-
kona hans.
Og svo lýsti hann yfir því,
þegar hann var orðinn konung-
ur, að hann væri nákvæmlega
sami maðurinn og þegar liann
var prins af Wales. Átti það að
þýða það, að hættir yrðu þeir
sömu og vinir lians þeir sömu?
Edward fjell það illa að láta
stilla sjer á stall eins og til til-
beiðslu. Enda sá alþýða manna
það skjótt, að hjer var maður,
er fæddur var í pelli og purpura,
en hafði sína galla eins og aðrir
menn, — og það sem meira var:
liann gerði sjer sjálfur ekkert far
um að leyna þeim. Alþýðuhylli
lians bygðist því meir á veik-
leika en styrk, fremur á sjer-
visku en lundfestu.
Fyrsti áreksturinn milli kon-
ungsins annarsvegar og Edens
og utanríkisráðuneytisins hins-
vegar var mjög ómerkilegt at-
riði. Hann snerist um fyrsta sum-
arleyfi konungsins. Kóngur vildi
fara ferða sinna óhindraður eins
og meðan liann var prins af
Wales, en ráðuneytinu þótti ekki
ráðlegt að senda hann án traustr-
ar fylgdar til Rivierunnar og
frönsku stjórninni þótti heldur
ekki ráðlegt eða fýsilegt að á-
byrgjast líf hans á þeim slóðum.
Loks fengu Baldwin og Edcn
því til leiðar komið, að konung-
ur hagaði ferðum sínum þannig,
að hann sigldi um Miðjarðarliaf-
ið á lystisnekkjunni „Nahlin“.
En í hæfilegri fjarlægð þræddi
enskur herbátur vandlega í kjöl-
far snekkjunnar og líkaði kóngi
það hið versta. Auk þess hafði
franska stjórnin sent spæjara
sína á stúfana til að njósna um
frú Simpson, um skoðanir herin-
ar á stjórnmáluin aðallega, og
þeir komust að fremur hvimleið-
um niðúrstöðum. í kunningahóp
frúarinnar voru menn, sem
höfðu opinberlega látið í ljós að-
dáun sína á Hitler og jafnvel
mátti líka finna meðal þeirra
menn, sem voru persónulegir
vinir þessa einræðisherra. Og
það sem var allra verst: konung-
urinn var sjálfur vinveittiir Þjóð-
verjum og fús til þess að ving-
ast við Hitler, þeir væru livort
sem væri báðir uppgjafaher-
menn!
1 þessum Miðjarðarhafs leið-
angri konungs komu lílca fyrir
mjög óvæntir atburðir. Konung-
ur steig á land í Tyrklandi, heim-
sótti Mustafa Kemal, lofaði hoiir
um samningum og tók af lionum
loforð um að lieimsækja sig og
gista Stóra-Bretland. En fyrir ó-
varlega stjórnmálastefnu i tíð
Lloyd Georges, var slofnað til
regin óvináttu með Mustafa Kem-
al og Bretlandi, út af gríska
frelsisstríðinu eftir heimsstyrj-
öldina.
Utanríkisráðuneytið breska
virti þennan stjórnmálasigur kon
ungs yettugi. Fregnir voru að
vísu birtar um þetta, en síðan
var ekki minst á það. Þetta hátta-
lag kóngs var alls ekki í sam-
ræmi við þáverandi stjórnmála-
stefnu Bretlands.
Hertogafrúin af Windsor.
Einu sinni ætlaði konungur
lika að veita Haile Selassie við-
töku og eiga tal við hann. En
það ,var hindrað til að stofna
ekki hlutleysinu í voða.