Fálkinn - 18.04.1941, Side 5

F Á L K I N N
5
Rennibraut hcmda
börnum, sem Þór-
hildur Ólafsdóttir
safnaði fje til og
Ijet gera við Aust-
urborg (Málleys-
ingjaskólann).
fult meðlag barna 40 kr. á mán-
uði en flestir foreldrar greiddu
ekki nema 8—25 krónur — hitt
var styrkur frá fjelaginu. Heim-
ilin voru starfrækt nálségt tíu
mánuði af árinu, 413 börn
dvÖldu þar samtals 18363 daga.
Reksturskostnaður heimilanna
varð alls 31.578 kr. en þaraf
var endurgreitt af foreldrum og
aðstandendum barnanna 14.754
kr. eða 46% af kostnaðinum,
en hitt tók fjelagið á sig. Þessar
tölur sýna lauslega, hve um-
fangsmikil starfsemi fjelagsins
er orðin.
Gera má ráð fyrir, að vegna
aukins brottflutnings barna úr
bænum verði rekstur heimil-
anna með öðrum hætti en áður
var, á komandi sumri. Og hjer
skal einkum bent á eina mikils-
verða breytingu viðvíkjandi
fjársöfnuninni, sem vert er að
festa sjer í minni:
Stjórn „Sumargjafar“ hefir
nú eins og áður forgöngu um
fjársöfnunina núna um sumar-
málin. En það fje sem safnast
gengur ekki til „Sumargjafar“
einnar heldur til sameiginlegra
þarfa málefnisins, sem áður-
nefndir þrír aðilar starfa að:
sem sje að koma börnurn í sveit.
Þessvegna verða allir að gera
sjer ljóst, að nú er nauðsyn á
miklu rifari framlögum en áð-
ur. Blaðið hefir haft stutt við-
tal við ísak Jónsson, sem stjórn-
ar fjársöfnuninni f. h. „Sumar-
gjafar“ og beðið hann um að
upplýsa i stuttu máli hvernig
fjársöfnuninni verði hagað.
— Við gefum út tvö rit.
Barnabóldna „Sólskin“ , sem
kemur út núna á miðvikudag.
Þessi bók hefir eingöngu að
geyma ritsmíðar, sem börnin
hafa samið sjálf. Og þau selja
hana sjálf — ganga með hana
til vina og kunningja núna
næstu daga. — Barnadagsblaðið
kemur út næstkomandi mánu-
dag. Það var prentað í 12.000
síðast og e*igi verður upplagið
minna nú. Vegna aukins prent-
kostnaðar og verðfalls peninga
er ólijákvæmilegt að liafa verð-
ið nokkru liærra en i fyrra.
— Hvað sumardeginum fyrsta
viðvíkur þá verður fyrirkomu-
lagið líkt og í fyrra, að þvi und-
anteknu, að útiskemtanirnar,
sem áður liafa sett svip á dag-
inn verða að falla niður, sam-
lcvæmt fyrirmælum loftvarnar-
nefndarinnar. En fjársöfnunin
með merkjasölu verður eins og
áður. Og innihússkemtanir
sömuleiðis, eftir því sem sam-
komuhúsin leyfa. T. d. verða
margar sýningar í báðum kvik-
myndahúsunum. Tekjur af
slcemtunum urðu síðastliþinn
sumardaginn fyrsta yfir 5.500
krónur og tekjur af barnadeg-
inum alls 7.272 krónur, auk
tekna af útgáfu bókar og blaðs.
Nú er þess vænst, að þessar
tekjur verði tífalt meiri. Ekki
mun af veita.
En til þess að svo verði, og að
margar hendur vinni hið mikla
verk sem hjer er um að ræða,
ætti fólk að festa sjer þetta í
minni núna um sumarmálin:
1. Gerist meðlimir Rauða
Krossins og Sumargjafar. Til-
lögin eru mjög lág (en vitanlega
er gott að sem flestir ákveði
árstillög sin hærri en lágmarkið
segir til um).
2. Kaupið „Sólskin“ og „Barna
dagsblaðið“.
3. Kaupið merkin og sækið
skemtanir Bai’nadagsins, og
4. Látið gjafir af hendi rakna
til starfseminnar i sumar.
— Ef hver og einn gerir þetta
eftir efnum og ástæðum, þarf
ekki að kviða því, að sú hjálp
sem Reykvíkingar veita málefn-
inu, verði til þess, að fjöldi
1760—1842.
Það þykir fara vel á því, að nefna
þá samtímis, þessa tvo merku tón-
snillinga. Með þeim var margt líkt,
skapgerðin svipuð, stefna og afrek á
sviði tónlistar mjög á sömu lund hjá
báðum, — og loks áttu þeir báðir í
talsverðum brösum við Napoleon
mikla.
Cherubini fjell í ónáð hjá hinum
volduga lceisara, svo að segja strax
eftir að hann lcom til Parísar og far-
ið var að leika söngleiki hans þar.
Keisarinn lýsti vanþóknnn sinni bæði
á textunum og músik Clierubini og
vildi láta hann breyta um stefnu.
En Cherubini vildi ékki þola, að sjer
væri settar neinar reglur' sem Iista-
manni, jafnvel þó að það væri keis-
arinn sjálfur, sem það vildi gera, og
neitaði alveg að láta kúgast af hon-
um. Þetta olli honum nokkurra erf-
iðleika þau ár, sem Napoleon átti
eftir að hafa völd.
Nú var það svo, að flestra dómi,
að á þessum árum var Cherubini
langsamlega atkvæðamesti tónlistar-
maður í París, og liefði því verið eðli
legt að hann yrði hljómsveitarstjóri
fyrir hljómsveit hirðarinnar, — en
það embælti losnaði um þessar mund-
ir. Keisarinn leitaði þó ekki til lians,
heldur til Méhuls og bauð honum em-
bættið. Og hann varð alveg forviða,
þegar Méliul hafnaði þvi hispurs-
laust. En þegar frekar var á hann
gengið, kvaðst liann skyldi taka að
sjer starfið með þvi skilyrði, að
Cherubini gegndi því með sjer, —
eða að þeim væri falið það báðum.
„Cherubini er og verður meistari okk-
ar og fyrirmynd í hinni andlegu
tónlist," sagði Méhul i einkasamtali
við Napoleon. „Hann á auk þess við
þröngan kost að búa, og jeg myndi
aldrei geta fyrirgefið sjálfum mjer
það, ef jeg tæki við stöðu, sem hon-
um ber með rjettu, liinum mikla
meistara.“
En þetta hafði engin áhrif. Napo-
leon vildi fara sínu frain, eins og
hann var vanur, og liann vildi hvorki
sjá nje heyra Cherubini. En Méhul
var þá líka einbeittur og vildi ekk-
ert með embættið hafa. Varð Napole-
on þá að fela það öðrum manni, sem
ekki liafði samviskuhit af að taka
við því.
Maria Luigi Cherubini var fæddur
í Florenze 1760. Undirstöðumentun i
slaghörpuleik og tónlistarfræðum
fjeklc liann hjá föður sinum, en var
siðan komið fyrir til náms hjá merk-
um tónfræðingi, Giuseppe Sarte að
nafni , og hjá honum stundaði hann
nám í fjögur ár. Hann var aðeins
þrettán ára gamall, þegar liann samdi
hina fyrstu tónsiníð sína í „stóru
broti“, en það var kirkjutónsmið
(messa), sem kunnáttumenn luku
miklu lofsorði. En fyrsti söngleikur
lians Quinto Fabio birtist 1780, —
en þá var Cherubini rjett tvítugur.
Til Parísar fluttist liann 1788.
Vakti hann brátt á sjer athygli þar
í borginni. Hann samdi allmarga söng
leiki, sem fengu ágæta dóma, og
margar kirkjutónsmiðar. En auk þess
barna komisi í sveit, sem ami-
ars hefði ekki komist þangað.
Allir eru sammála um nauðsyn
þess máls. Það þarf ekki annað
en verknað, sem enginn þarf
að taka nærri sjer, til þess að
koma þeirri nauðsyn í fram-
kvæmd.
1763—1817.
fjöldann allan af minni tónverkum
hæði fyrir slaghörpu og slrengja-
hljóðfæri. Það var brátt einróma
álit þeirra, sem dómbæra mátti telja
um slíka liluti, að Cherubini væri
merkasta og mentaðasta tónskáldið,
sem þá var uppi i Frakklandi, enda
kemur þetta fram í ummælum Méhuls,
sem tilfærð eru lijer að framan.
Hann átti að vísu allörðugt updráttar
á meðan Napóleon var við völd, en
eftir fall keisarans, voru honum ail-
ar leiðir opnar. Hann var heiðraður
á ýmsa lund, m. a. varð hann for-
stjóri hins fræga tónlistaskóla í París
1821 og gegndi því starfi í tuttugi' ár.
Hann var ákaflega vandlátur og
vandvirkur, stíll hans með afbrigðum
lireinn og fágaður og snildar liragur
á allri framsetningu, hvað raddsetn-
ingar og „instrumenlation" snerti, og
sómir liann sjer prýðilega á bekk
með hinum gömlu meisturum. Merk-
astir söngleikir hans eru: Ifigenia,
Lodoiska Médée, Les denx journées
og Anacreon.
Cherubini ljest í París árið 1842.
Hann var að vísu ítalskuf að ætl og
uppruna, en er jafnan talinn með
frakknesku tónskáldunum.
Éti enne Nicholas 'Méhul, var fædd-
ur í Givet i Ardennafjöllunum,' árið
1763. Aðeins ellefu ára að aldri var
hann, þegar lionum var falið organ-
leikarastarf í kirkjunni í Givet. Hann
var innan við tvitugt, þcgar hann
kom til Parísar fyrst. Leitaði hann
þegar á fund Glucks gamla, spilaði
fyrir hann og sýndi honum eitthvað
af tónsmíðum, sem liann liatði sam-
ið. Leist Gluck vel á hinn unga mann
og tók hann að sjer. Reyndist Gluck
honum ákaflega vel. Méhul var að
mestu sjálfmentaður í tónlistarfræð-
um, en furðu vel að sjer, tónsmið-
arnar báru það með sjer, að liann
var tónskáld meira en í meðallagi.
Gluck veiti honum ókeypis tilsögn
í þeim atriðum tónfræði, sem lielst
var ábótavant hjá Méhul, og greiddi
annars fyrir honum á ýmsa lund.
Méhul gaf sig* aðallega að því að
semja söngleiki, og samdi alls um
40 slikra verka, sem flest voru leik-
in jafnliarðan og fengu góða dóma.
En ekki urðu þau langlif, og nú orð-
ið lcannast menn aðeins við. einn
þessara söngleikja, Jósef, sem öðru
hvoru er leikinn, með nokkrum
breytingum frá því sem hann var, er
Méhul gekk frá honum. Textinn er
andlegs eða trúarlegs eðlis og músikin
mjög i samræmi við hann, og þykir
afburða fögur. Annað verk Méhulu
er og öðru hvoru tekið til meðferðar
á hljómleikum, en það er snildarleg-
ur forleikur (ouverture) að söng-
leiknum Le jeune Henri.
Méhul sýktist af lungnaberklum,
þegar hann var kominn undir fert-
ugt, og siðasta áratuginn sem liann
lifði, var liann oft illa haldinn, og
varð þessi sjúkdómur honum að bana.
Ljest hann í París árið 1817.
Méhul er lýst svo, að liann hafi
verið hið mesta ljúfmenni og göfug-
menni og frábærilega samviskusam-
ur í smáu og stóru. Nokkuð má ráða
af frásögninni um viðskifli lians við
Napoleon, hvern mann liann hafði að
geyma. En tónsmíðarnar eru þó ó-
rækust vitni um skapgerð ]iessa ágæta
tónsnillings.
Barnaheimilið Vestarborg.