Fálkinn - 11.07.1941, Blaðsíða 9

F Á L K I N N
9
vill leiðist ykkur að lilusta á þetta,
herrar niínir.--------Já, já, þið segið
vel.um það, en jeg sje samt að jég
verð að fara fljótt yfir sögu. Þá er
best að jeg trúi ykkur fyrir því nú
þégar, að um það bil sem námurekst-
urinn liófst hafði jeg trúlofast einka-
dóttur húsbónda míns. Hún var — æ,
nei — hvernig á jeg að lýsa Mariettu
minni — jeg skal lieldur sýna ykkur
mynd af henni áður en við skiljum.
En jeg segi ykkur satt, að við vor-
um bæði ósegjanlega hamingjusöm
og litum björtum augum á framtíðina
„Jæja,“ sagði hann eins og það
reyndi á hann að halda áfram, „við
tókum nú til óspiltra málanna við
námureksturinn. Settuní upp vjelar
og áhöld við námurnar, eldsneyti
höfðum við nóg af á staðnum, og
eftir ítárlegar tilrauriaboranir gróf-
um við námugíga niður í málmgrýtis-
lögin. Hepnin var með okkur og það
var ekki nema á tveimur stöðum,
sem við urðum að hætta við gröft
í námugíg vegna þess, að eftirtekj-
an væri of lítil.
Einn daginn var okkur hoðið námu-
svæði, sem lá upp að okkar. Kjörin
voru mjög hagkvsem, en tengdafaðir
minn kærði sig ekki um að kaupa,
en ráðlagði mjer að kaupa sjálfur
og hyrja námugröft á eigin ábyrgð.
Eftir nokkrar tilraunaboranir, sem
gáfu góðan árangur, fjelst jeg á þetta.
Heppnin elti.mig líka i þessu, málm-
grýtið var málmríkt og innan skanims
sá jeg á eftir koparsendingunum, sem
fóru niður að hafnarstaðnum, merkt-
»r min'u vörumerki.
Jeg lagðist ekki á meituna, þó að
vel gengi, en hjelt borununum áfram,
og einn dag, þegar við liöfðum bor-
ar á miklu dýpi niður vio ána, kom
gull upp í hor.ium.
Þetta var óvænt, en gleðilegt, þó
að mjer væri ljóst, að erfiðleikar
yrðu á námugreftri þarna, sökum
vatnsaga, sjerstaklega þegar vöxtur
væri í ánni.
Jeg komst þó hrátt að þeirri nið-
urstöðu, að jeg mundi geta varist
vatninu, ef jeg reyndi að lcomast að
gullæðinni frá einhverjum 'tilrauna-
staðnum okkar i landi tengdaföður
míns. Þegar jeg hafði fengið leyfi
hans til þessá og lokið við útreikn-
inga mína á stefnu námugangsins
og því um líku, hófum við þegar
verkið.
Þetta var alllöng leið, sem við
urðum að grafa neðanjarðar, en af
því að jarðlögin, sem gangurinn lá
um, voru liagfeld og ekki þurfti nema
fáar burðarstoðir i ganginn, þá sótt-
ist verkið fljótt og.vel.
Einn daginn þegar jeg kom heim,
eftir að hafa verið á göngu með
unnustu minni, var hringt til mín
úr námunni.
Það var verkstjórinn minn og
liann mæltist til þess, að jeg kæmi
upp í námuna, vegna þess, að liann
þóttist hafa fundið eitthvað merki-.
legt þar.
Af þvi að jeg lijelt, að þeir væru
komnir í gullæðina kvaddi jeg Mari-
ettu, og lofaði að færa lienni fyrsta
gullgrýtismolann úr námunni.
Svo ljet jeg mig síga niður námu-
gíginn.
En þ'að var ekki gullið, sem þeir
liöfðu fundið, heldur — ef jeg svo
má segja — námugangur gerður af
náttúrunnar hendi, liringmyndaður
gangur níðri í jörðinni, eins og
stundum hittist í elstu jarðlögum.
Þessi gangur var sjerstaklega langur
og reglulega myndaður. Hann lá
lóðrjett á ganginn okkar, en var
nokkrum metrum iægri í endann
og að kaila mátti lárjettur, en það
er mjög sjaldgæft um þesskonar
ganga, því að þeim hallar flestum.
En þetta liefði þó ekki gefið verk-
stjóra minum tilefni til að kalla á
mig, ef ekki liefði verið annað. Langt
inni í ganginum var ljósglæta, sem
enginn gat skilið í, jafnvel þeir elstu
og fróðustu.
Og ekki vissi jeg sjálfur neina
skýringu á þessu fyrirbæri heldur.
Það var eins og bjarmann legði
frá einhverju lýsandi, sem væri enn
innar í ganginum, en sein við gátum
ekki sjeð, því að gangurinn sveigði
til liliðar.
Jeg afrjeð að rannsaka málið. Jeg
fór af stað með námutýru og lítinn
liaka og ljet þá renna mjer niður í
kaðli. Þrátt fyrir andmæli verkstjór-
ans neitaði jeg að hafa nokkurn
mann með mjer, en þó hafði hann
það fram, að jeg batt snærisenda
utan um mig, og þeir Ijetn renna af
hönkinni, svo að jeg skyldi ekki
vera alveg sambandslaus við þá.
Að vísu var jeg þvi alvanur að
fara ferða minna fjarri hirtu og öllu
lifandi; en þið munuð samt skilja
það, herrar mínir, að jeg var ekki
laus við kvíða, þegar jeg lagði af stað
i þessi grafdimiriu neðanjarðargöng.
Veggirnir voru með gljáandi skorpu
og svo harðir, að jeg gat varla risp-
áð þá með liakanum; en í botninn
var gangurinn ósljettur og hrjúfur.
Þegar jeg var kominn á að giska
fimtíu metra inn í ganginn fjell á
mig hjarminn, sem við liöfðum sjeð
roðann af, og andspænis mjer lieygði
gangurinn til vinstri og jeg sá inn í
botn á honum, en ekki sá jeg liann
greinilega. Þaðan kom bjarminn.
Jeg verð eiginlega að kalla þetta
ljós, en hvorki var það logi eða
glóð og ekki lieldur maurildsbirta
eins og af sumurii skordýrum. Þetta
var yfir höfuð ekki líkt neinu af
þvi, sem jeg liefi áður sjeð á jörðu
hjer, heldur var eins og hjarnii þessi
kæmi úr bei’ginu sjálfu, en ljeki þó
lausum hala. Mjer fanst jeg sjá
þenrian hjarma, þó að jeg lokaði
augunum, en samt var bjarminn ekki
sterkari en svo, að það lagði birtu
af námutýrunni minni, þar sem jeg
stóð.
Sem snöggvast setti að mjer ótta
og nijer datt í hug að flýja til baka,
en svo herti jeg upp hugann og ein-
setti mjer að reyna að mölva mola
úr berginu, þarna i gangbotninum,
til þess að hafa með mjer.
Meðan jeg var að þessu varð mjer
litið á hendina á mjer og rak upp
undrunaróp er jeg sá, hvernig hún
var útlits. Jeg leit á hina hendina
og var lnin eins — með sania skrítna
litnum, en jeg taldi víst, að þetta
slafaði af hinni dularfullu birtu
þarna niðri. Jeg reyndi að halda á-
fram með hakann, en þá setti að
mjer ákafa liræðslu, því að mjer fanst
allur máttur þverra í mjer.
Jeg hjelt, að dauðinn væri að taka
mig og sneri við hið hráðasta friy
og leitaði úttgörigu.
En orka min þvarr skjótlega; jeg
komst ekki nema hálfa leið til haka,
þá datt jeg og rak upp neyðaróp.
Jeg heyrði, að mennirnir mínir korriu
hlaupandi til mín og jeg hafði enn
rænu á að fyrirskipa, að allir skyldu
verða á brott úr námunni þegar i
stað. Svo man jeg ekki meira....
Jeg lá meðvitundarlaus i ellefu
daga, og í hinni löng legu, sem á
eftir fór fjekk jeg oft yfirlið. Jafn-
framt lagði jeg svo fljótt af, að allir
hjeldu, að það væri úti um mig.
Spanskgræni liturinn, sem kominn
var á allan líkama minn og orsak-
aðist af geislum einhverra ókunnra
efna, hvarf ekki af mjer þrátt fyrir
alt, sem reynt- var. Auk þess leið jeg
hinar verstu þjáningar, svo að oft
óskaði jeg þess, að dauðinn leysti
mig frá þeim.
Þessi ógæfa mín varð mjer enn
þungbærari þegar jeg hugsaði til
Mariettu veslingsins. Hún hafði sjeð
mig riaginn sem jeg kom upp úr
námunni, og fengið liræðilegt tauga-
áfall, svo að lnin varð að fara á
heilsuhæli. Og svo setti að henni
þunglyndi, henni sem áður var svo
kát og lífsglöð.
Við höfum ekki sjest síðan þenn-
an ógæfudag, því að læknarnir rjeðu
frá því, að við sæumst, vegna þess,
live veil hún var á sálunni. Við
höfum aðeins liaft brjefaskifti sam-
an síðan. Jeg veit ekkert, hve lengi
þessu heldur áfram. Jeg hefi ekki
ennþá inist alla von um, að jeg geti
fengið bata, og þessvegna vil jeg
hlifa Mariettu við að sjá nrig svona,
cins lengi og mjer er unt.
Jeg hefi nú konrið í flestar stór-
horgir og leitað uppi alla lækna,
sem orð fer af. í París liefi jeg sam-
ið við einkasjúkrahús og þar á að
reyna við mig eftir tvo mánuði,
með sjerstökum efnafræðilega sani-
settum geislaböðum og jafnframt að
hreyta hlóðefnunum í mjer. Ein-
staka læknar liafa trú á, að með því
móti geti jeg fengið rjettan hörunds-
lit aftur. En af því að þetta tilfelli
er alveg einstakt í sinni röð og lækn-
arnir liafa enga reynslu hvað l>að
snertir, þá liefi jeg verið ámintur
um, að gera mjér ekki neinar vonir.
Mjer er sagt, að tilraunin geti orðið
árangurslaus og lika, að það sje ekki
ósennilegt, að hún kosti mig lífið.
Þessvegna er jeg á leiðinni til
Verona núna; jeg ætla að sjá heim-
kynni min og ástvinina þar — og
svo fel jeg^mig guði á vald ....“
Við hlustuðum á manninn með sí-
vaxandi eftirtekt og án þess að
spyrja nokkurritíma-fram í; nú stóð-
um við upp og tókum í hendina á
honum og óskuðum þess innilega,
að tilraunin mætti takast, og að
liann fengi heilsuna aftur.
Meðan liann var að segja frá, hafði
hann orðið að taka málhvíld nokkr-
um sinnum, eins og til þess að stand-
ast áhrifin af sinum eigin orðum;
ef til vill var það meðvitundin um
unnustuna, sem hann hafði orðið að
yfirgefa með svo sviplegu móti, sem
þjakaði liann mest. En nú, er hann
hafði lokið máli sínu, varð hann
ljettur í bragði og við hinir reyndum
að láta hann halda því skapi, það
sem eftir var kvöldsins, með því að
hjala um ljettvæg efni.
Þó barst talið einu sinni aftur að
.lionum, á þann hátt, að einn i liópn-
um spurði hann, hvort nokluir hefði
Presturinn Kai Munk í Vedersö er
athafnamesti leikritahöfundur Dana
um þessar mundir og kemiir nýtt
leikrit frá honum á hverju ári og
öllum tekiö með mikiu lofi, bæði i
Danmörku og Noregi og Svijjjóð.
Eitt af leikritum lmns, „Han sidder
ved Smeltedigeien“, hefir verið leik-
ið í öllum þessum löndum, en ieik-
urinn ,,En Idealisi“ hefir ekki verið
rannsakað námuganginn og hjarm-
ann kynlega síðan.
Þá sagði hann okkur, að efnafræð-
ingar frá Prætoria hefðu rannsakað
námuna nokkrum vikum eftir, að
hann varð fyrir áfallinu, en þá hefði
bjarnrinn verið horfinn. Líklega hefði
liann dvínað smátt og smátt eftir að
andrúmsloft komst ofan í námu-
ganginn. En sjálfa uppsprettu þessa
bjarma höfðu þeir ekki orðið neins
visari um, nje getað gefið neina
skýringu á, þrátt fyrir ítarlegar rann-
sóknir. Og svo liöfðu efnafræðingarn-
ir ályktað, að bjarminn stafaði af
einhverskonar gufum, sem safnast
hefðu fyrir þarna í liinuni loftþjetta
gangi.
Það var orðið framorðið, þegar við
stóðum upp, og öll Ijós fyrir löngu
horfin hak við trjerimlana, sem eru
fyrir öllum húsgluggum í Innsbruck
og valda því, að bærinn er svo
skuggalegur að næturlagi, að allir
taka eftir því.
Iin áður en við skildum efndi ítal-
inn loforð sitt um að sýna okkur
myndina af Mariettu sinni. Þetta var
Ijómandi falleg stúlka. Þegar við
rjettum lionum hana aftur tók hann
fram aðra mynd, sem hann rjetti
okkur og brosti raunalega um leið.
Hún var' af ungum og fríðum manni —
honum sjálfum, eins og hann leit út
áður en hann varð fyrir liinu öniur-
lega áfalli.
Svo kvöddumst við og óskuðum
liver öðrum góðrar ferðar. Og siðan
höfum við ekki sjest.
En ári síðar fjekk jeg hrjef frá
yfirkennaranum í Heidelberg, sem
jeg hafði skrifast á við endrum og
eins. Með brjefi lians var annað brjef
i umslaginu — hann liafði fengið
jiað frá Prætoriu. Þar sagði ítalski
verkfræðingurinn honum að lækn-
ingin í París hefði tekist að fullu,
og hve glaður hann hefði orðið, er
hann sá Mariettu aftur.
Innan í hrjef sitt hafði hann lagt
ljósmynd, sem var tekin á hrúð-
kaupsdaginn þeirra. Þar sá jeg hann
við hlið Mariettu, ungan og þrótt-
mikinn með lífsgleðina í hverjum
andlitsdrætti, — alveg eins og á
myndinni, sem jeg liafði sjeð af
lionum i Innsbruck.
leikinn í Stokkhólmi. Hinsvegar las
Poul Reumert leikinn allan upp i
Konserthuset í Stokkhólmi fgrir
tveimur árum og hlaut mikið lof
fgrir. Mgndin að ofan er úr þess-
um leik, sem sgndur var i kgl. leik-
húsinu, og sgnir Clöru Pontoppidan
(t. v.) og Ullu Poulsen, ekkju Jó-
hannesar Poulsen leikara.
- Fálkiiiii er besta hcimilisblaðið. -