Fálkinn - 19.03.1943, Blaðsíða 11

falkinn
11
FALL FRAKKLANDS
Ummæli HENRI GIRAUD hershöíðingja um ástæðurnar
til falls Frakklands vorið 1940.
Hverjar eru ástæðurnar til hins
ófyrirsjáanlega falls Frakklands,
sem ekki á sjer hliöstætt dæmi i
sögu landsins?
Fyrst er aS nefna hina frumlægu
ástæðu: fæðingafækkunina. Jafnvel
þó ekki hefði komið neitt strið, var
Frakkland á barmi sjálfsmorðsins.
Fjölskyldan var að hverfa, en í stað
hennar komu barnlaus hjón. í rík-
asta landi heimsins, þar sem jörðin
gefur öllum ríkulega, sem vilja yrkja
hana, voru sveitirnar að tæra sjálfar
sig.
Það var mikið talað í Frakklandi,
fallegar áætlanir voru samdar og
mörgum afreksmerkjum útbýtt. —
Knattspyrnumót, linefaleikamót, veð-
reiðar, lijólreiða- og bifreiðasam-
keppni — alt þetta náði meiri og
meiri tökum á jijóðinni. Afleiðing-
arnar urðu örlagaríkar. Hjá kyn-
bálki, sem áður hafði verið þjettur
á velli og þolinn i striti, en sem
kýli áfengisneyslu og sárasóíttar
höfðu náð að festa rætur í, jivarr
lifsþrótturinn og mótstöðuafilið
hvarf. Hermaðurinn 1940 var ekki
sambærilegur við hermanninn 1914,
livorki að þvi er snerti þol nje þjálf-
un. Það var mjög takmarkað hvað
hann þoldi langa hergöngu, liann
var ekki eins góður verkmaður og
þurfti afarmikinn svefn — þetta
vöru einkenni hermannsins 1940.
Milli 1914 og 1918 sýndum við
yfirmánnlegt þrek. En við komum
úr þeirri þrekraun líkamlega og
siðferðilega iuppgefnir. Hugsjón
okkar var ekki sú, að nota sigurinn
til þess gegns að skapa betri heim;
við vildum nota hann til að skemta
okkur. Allar stjettir jijóðfjelagsins
vildu skemta sjer, eða rjettara sagt
æra sig.
Hvað kendi skólinn þessum ungl-
ingum og þessum mönnum? í fyrsta
lagi síngirni, eiginhagsmuni og öf-
und. Og j)ar næst afneitun hins and-
lega, afneitun alls guðdómlegs, af-
neitun hugsjónanna. Guðsafneitend-
ur voru örfaðir, að maður ekki segi,
að guðsafneitunin hafi verið yfir-
lýst stefna.
Gat lierþjónustan lagfært eða leið-
rjett þetta uppeldi? Vissulega ekki,
og það því fremur sem eins árs
þjónusta var raunverulega stytt í
fjóra mánuði, og sumir menn liöfðu
ekki einu sinni lært stöðuheiti yfir-
boðara sinna, en það komst jeg að
raun um. í stuttu máli: nýliðarnir
voru ónógir, bæði að fjölda og gæð-
um. Þetta var árangurinn af þeim
20 árum, sem við lifðum eftir sig-
urinn.
Ef við hverfum nú frá æskulýðn-
um, sem var aðeins lítill hluti hers-
ins, til allrar þjóðarinnar — hvað
verður þá fyrir? Fyrst og fremst
vöntun stjórnseminnar. Maður kýs
sjer ekki yfirvöldin, maður hlýðir
þeim. En milli 1919 og 1939 gekk
yfirvaldið (authority) sjer til húð-
ar i Frakklandi. í framkvæmda-
stjórninni, hvers eðlis sem hún var,
sáum við aldrei annað en flokkana,
við sáum aldrei Frakkland. Skipun
hvers ráðuneytis — og þau voru
mörg — var hneyxli.
Foringjar okkar, starfandi eða í
varaliðinu, þorðu ekki að skipa,
hvort sem um einfalda smámuni
eða alvarlegustu hlutverk var að
ræða.
Sama er að segja um atvinnumál-
in, frá lægsta þrepinu til þess hæsta.
Afleiðingin varð rýrnun framleiðsl-
unnar, ljeleg skipulagning, fjölgun
háttsettra stapfsmanna, ósamrým-
anlegt vel stjórnuðu starfi. Hvort
sem um var að ræða skrifstofustúlku
sem kom stundarfjórðungi of seint,
eða byrjaði að bera roðann á varir
sjer stundarfjórðungi of snemma,
eða um ökumanninn, sem slórði —
afleiðingin kom altaf fram i aukn-
uin tilkostnaði.
En siðferðilega var skaðinn jafn-
vel enn meiri en peningalega. Fólk
vandist á að hlýða ekki yfirboður-
um sínum, vandist þvi að ekki væri
skipað fyrir verkum, vandist þvi
úr æsku að gera aðeins það, sem
þvi sýndist.
Og varaliðsmaðurinn, sem kom
í herdeild sina hafði ekki hugmynd
um að lilýða eða láta lilýða sjer.
Og þegar hershöfðingjar og ofurstar
eiga að fara að vinna verk korpórala
er auðsýnt að eitthváð er bogið
við ástandið.
Fjögra ára striðið kendi okkur
hvernig á að deyja og líða. Það
kendi okkur ekki hvernig á að starfa.
Fram að 1914 voru franskir bænd-
ur og verkamenn duglegir verk-
menn. Land okkar var smáborgara-
land, hvort heldur var i sveit eða
kaupstað, j)ar sem fólk gelck í ullar-
sokkum, þar sem ráðdeild — sem
sumir kalla nisku — var leiðarsteinn
einstaklingsins.
Stríðinu 1914—18 tókst ekki að
halda þessum anda við . . Ameríku-
menn komu, aðferðir þeirra og út-
búnaður gerði mikið til þess. að
kollvarpa hugmyndum franska smá-
borgarans. Hann fór að telja í bilj-
ónum eða alls engu.
Falsað óhóf fór vaxandi. Ilmvatns-
framleiðendur urðu stórgróðamenn.
Jarðeigandinn, vinnumaðurinn,
verkstjórinn, undirmaðurinn — allir
hugsuðu fyrst og fremst um að
skemta sjer og að vinna sem allra
minst .... Jafnframt gleymdu menn
því, að öldum saman hafði kirkjan
ákveðið fólki sunnudaginn sem
hvíldardag, og besta tryggingin fyr-
ir því, að það hvíldi sig eftir vik-
una var sú, að þetta ákvæði væri
haldið.
Fyrst ruddi hin stutta enska
vinnuvika sjer braut til meginlands-
ins og síðan urðu vinnustundirnar
á viku hverri samningsatriði milli
vinnuveitenda og vinnuseljenda. —
Vinnuvikan lækkaði fyrst úr 48
timum í 45 og síðar ofan í 40.
Vinnuveitandinn hafði hundruð
yfirvarpa og þúsúnd tækifæri til að
stytta vinnutima sinn. Á sumrin
þurfti liann að dvelja á baðstöðum,
á haustin mátti hann til með að fara
í veiðiferðir og síðar varð hann að
iðka vetrariþróttir. Starfsmaðurinn
horfði á þetta og dró sínar álykt-
anir af þvi. !
Það var ekki aðeins vinnutiminn
heldur vinnumeðvitundin, sem þvarr.
Nú var atvinnan ekki framar aðal-
atriðið. Alt, sem áður hafði gengið
til þess að auka gæði, prýði og
vöndun franskrar framleiðslu, þvarr
og hvarf. Amerikanskar aðferðir
voru teknar upp, en það gleymdist,
að Frakkar höfðu hvorki sama lífs-
magn nje mátt sem Ameríka.
Það varð auðveldara að komast
áfram með refjum en starfi. Stjórn-
málagengið bygðist á hrossakaupum
og svikum. Fjöldi lögfræðinga, kenn-
ara og blaðamanna komst alt i einu
að raun um, að þeir mundu vera
stjórnmálamenn, undir eins og þeir
höfðu lokið lægsta stiginu í námi
sinu — en þó umfram alt eftir að
þeim hafði tekist að útvega sjer und-
irtyllustöðu i stjórnarráðunuin eða
komist i móttökusali einhverrar konu
sem mátti sin mikils. Þannig fyltust
stjórnaráðin, nefndirnar, amtmanna-
skrifstofurnar, nýlendustjórnirnar o.
s. frv., af ungum mönnurn, sem not-
uðu skóna sína eða bensínið hans
föður síns til þess að ná kynnum af
mikilsráðandi fólki, í stað þess að
nota vitið í sjer til þess að ná prófi.
Vöntun á útbúnaði til hersins,
óafgreiddar pantanir, flugvjelar, sem
aldrei voru smíðaðar, hergögn, sem
aldrei komu — alt þetta var afleið-
ing af starfi, sem var ófullnægjandi
bæði að jiví er snerti vinnijtima og
vinnuvöndun.
Frá 1918 til 1940 lifði Frakkland
í vellystingum við allskonar stjórnar-
far, sem kalla mætti lýðveldislegt —
alt frá bláum sjóndeildarhring til
hins rauða sjóndeildarhrings breið-
fylkingarinnar. Ráðuneytin ultu um
eins og spilahús, hneyxlismálin lilóð-
ust i kasir, frönsku blóði var úthelt
í uppþotum, jafnveí á götusteina
höfuðborgarinnar, en altaf tróðust
sömu mennirnir að stallinum. Skað-
inn, sem breiðfylkingin gerði Frakk-
landi er ómælanlegur, en mesta á-
byrgð bakaði hún sjer með þvi að
kenna frönsku þjóðinni leti undir
nafninu „tómstundir“.
Kaffihúsin á götuhornunum voru
undirrót hennar. 'Fjörutiu stunda
vinnuvikan færði húsmóðurinni ekki
meira i aðra liönd en áður„ þvi að
heimilisfaðirinn eyddi tvöfalt meira
á tveimur dögum en einum. En
áfengiskaupmennirnir áttu góða
daga.
Við skulum vona, að þeir, sem
þýski flugherinn marði undir hæli
á vigstöðvunum i Norður-Frakklandi,
að þeir sem hvorki höfðu loftvarna-
byssur nje skotfæri, hrópi hefnd
yfir letingjana, sem vanræktu að
framleiða þetta, og umfram alt hefnd
yfir þá, setn Jiafa komið á óreglu
4g stjórnleysi, ineð glæpsamlegu
hugarfari sínu og vöntun á ábyrgðar-
tilfinningu.
Að prjedika framleiðsluvöntun á
þeim tima, sem Þjóðverjar hrópuðu
út yfir heiminn að betra væri að
eiga fallbyssur en smjer, var ekki
aðeins sviksemi við þjóðina heldur
og glæpur gegn öllum heiðarleik.
Þeir rpenn, sem það gerðu greiddu
best götu möndulveldanna og veitlu
þeim þá bestu stoð, sem þeir gálu
óskað sjer, því að einlægir Frakkar,
sem hafa verið herfangar í Þýska-
landi geta borið vitni um, að þar
blómgast menn vel og skortir hvorki
heilbrigði nje hugrekki. Þjóðverjar
búa máske ekki við frjálsræði, eli
hjá þeim er hvorki sleifarlag nje
stjórnleysn Alsstaðar er starfað, en
starfið er eina linossið hverri þjóð,
sem óskar að lifa gæfusöm. Frakkar
ættu að muna það og láta sjer það
að kenningu verða.
ALEXANDER PUSHKIN.
Frh. af bls. Ö.
Boris sat að völdum í nokkur ár,
en var þó stundum valtur í sessi.
En þegar frá leið fór að heyrast
pískur um, að hann væri valdur að
dauða Dimitris, og barsl þetta til
eyrna ungum og valdasjúkum múnki,
sem Gregory lijet. Komst hann að
raun um, að Dimitri liefði verið á
likum aldri og liann sjálfur. Hann
vissi einnig, að Pólverjar biðu færis
til að ráðast inn í Rússland í land-
vinninga skyni. Ákvað hann þvi að
hætta lífi sinu til þess að ná völd-
unum í Rússlandi með því að segjast
vera liinn horfni Dimitri, og þóttist
vita, að Boris Godunov mundi ekki
þora að segja hið sánna Um, að
Dimitri væri dáinn.
Tókst nú Gregory að flýja úr
klaustrinu. Tólcst honum að komast
undan þeim, sem sendir voru að
leita hans, og komst yfir pólsku
landamærin og á fund pólsku höfð-
ingjanna og .tjáðist vera Dimitri.
Tóku þeir lionum opnum örmum.
Og innan skamms hjelt hann inn í
Rússland með fríðu liði pólsku, og
gerði tilkall til rikis í Rússlandi.
En meðan þessu fór fram liafði
Boris Godunov átt við ýmsa erfið-
leika að stríða. Hungursneyð og sjúk-
dómar fóru eins og logi yfir landið.
Og Boris liafði aldrei verið valtari
í sessi en nú, vegna þess að margir
af liöfðingjunum voru farnir að ger-
ast honum þungir i skauti. Boris
var og farinn að verða aldurliniginn
og ellin og látlausir bardagar liöfðu
lamað viljaþrek hans. Þegar hann
frjetti um, að óvina lier væri kom-
inn inn i landið undir stjórn hins
unga prins, er gerði kröfu til rikis-
ins, og væri á leið til höfuðborg-
arinnar, birtist honum í sýn hinn
myrti Dimitri og nú sannfærðist
hann um, að komið væri að skulda-
dögunum.
Þessi sýn var áhrifameiri en svo
að hinn aldni maður gæti afborið
hana. Hann fjekk taugaáfall og sam-
viskubitið bar liann ofurliði. Meðal
ráðgjafa sinna hneig hann niður
örendur. En pólski herinn og „svika-
ríkiserfinginn" átti þá langt ófarið
til höfuðborgarinnar.