Fálkinn - 09.04.1943, Blaðsíða 3

FÁLKiNN
3
VIKUBLAÐ MEÐ MYNDUM
Ritstjóri: Skúli Skúlason.
Framkv.stjóri: Svavar Hjaltested
Skrifstofa:
Bankastr. 3, Reykjavík. Sími 2210
Opin virka daga kl. 10-12 og 1-6
Blaðið kemur út hvern föstudag
Allar áskriftir greiðist fyrirfram
HERBERTS prent.
Skradðaraþanfcar.
í ræðu þeirri, er ríkisstjórinn
flutti, er hann opnaði sýningu
myndlistarmanna síðastliðinn laug-
ardag, segir liann meðal annars svo:
„Margir hafa þótt litlir listamenn,
ef þeir fylgdu ekki nógu vel i fót-
spor þeirra, sem tiskan hefir tekið
á arma sína — og öfugt. Seinna finst
mönnum myndir þessara sömu
manna skara fram úr. Menn hafa
sjeð seinna, að þeir voru' að ryðja
nýjar brautir, betri þeim sem áður
þektust. í þessum hópi eiga þó ekki
lieima aðrir en þeir, sem jeg vil
kalla sanna listamenn. Menn, sem
gæddir eru listgáfu, nægri þekkingu
og tækni og hafa áræði og djörf-
ung til þess áð leggja i myndina
það, sem þeir vita sannast og best.
Sem þora að aflijúpa sjálfa sig i allri
sinni nekt, ef svo mætti að orði
komast.“
„Hvort mjer þykir myndin falleg
eða ijót, lík eða ólík, girnileg til
hibýlaprýði eða ekki, þetta mun
ráða því, hvort mig langar til að
fórna einhverju til þess að eignast
myndina. En það eitt verður ekki
ávalt fullnægjandi og sanngjarn
dómur um listagildi myndarinnar.“
— — Þessi sannleikur verður
aldrei of oft brýndur fyrir fólki,
ekki sist fyrir okkur íslendingum,
því að vitanlega getur ekki verið um
þroskaðann lkstasmekk að ræða
gagnvart myndinni, þar sem saga
myndlistarinnar er aðeins tæplega
hálfrar aldar gömul með lijóðinni,
og um þjóðlega myndlist getur al-
drei orðið að ræða, samanborið t.
d. við þjóðlega ljóðlist. Flestir ef
ekki allir myndlistarmenn okkar
hafa framast og aflað sjer þekkingar
erlendis, og langflestir hafa tileink-
að sjer einhvern þann skóla, sem
nú er í tísku, þó að sumir hafi að
visu farið sínar eigin brautir.
Hjer á árunum kvað það oft við
hjá fólki, að það skildi ekki kvæði
Einars Benediktssonar, að hann væri
óskiljanlegur á köflum og því um
líkt. En nú er liann viðurkendur
mesta skáld okkar á þessari öld. Og
þrátt fyrir „skilningsleysið" þykjast
íslendingar bera skyn á ljóðagerð
og skáldskap. Er þá nokkur furða,
þó að okkur fákunnandi almúgan-
um veitist erfitt að skilja tilgang
málarans, sem beitir nýrri tækni
og skilningi til að setja fram
hugsanir sínar. Til þess að kynnast
tilgangi myndlistarmannsins með
verki sínu, þarf maður að sjá það
Ljósm. Vigf. Sig.
Sýnmgmpdlistamanna í nýja skálannm
ógerningur að gefa út eftirlikingar
af þeim, þannig að þær jöfnuðust
á við frummyndina. Og frummynd-
in væri dýr og þyrfti mikið hús-
pláss. Fæstir gætu því notið mynd-
listarinnar að nokkru ráði í heima-
húsum. Eini vegurinn til þess að
gefa almenningi kost á að njóta
verka myndlistarmanna væri því
sá, að eiga myndasöfn og halda þeim
opnum, þannig að almenningur gæti
komið þangað i tómstundum sin-
um að skoðað listaverkin, eigi að
eins í svip heldur hvað eftir annað.
Á þann liátt einan væri liægt að
láta fjöldann verða aðnjótandi þeirra
menningarfjársjóða, sem myndlist-
armenn sköpuðu, og sem öllum
þyrfti að koma að gagni. Ríkisstjór-
inn taldi opnun þessa sýningarskála
mikilsvert spor í' áttina, en takmark-
ið þyrfti að vera það, að íslendingar
eignuðust fullkomið listasafn, sem
yrði opið alt árið, þvi að þá fyrst
væri þessum málum komið í það
horf, sem menningarþjóð sæmdi.
Þegar listamannaþingið var háð
á síðastliðnu hausti hjeldu mynd-
listarmenn dálitla sýningu í litlu
sölunum í Oddfellowhúsinu uppi og
var hún að ýmsu leyti af vanefn-
um gerð, en jió bar einkum á því,
hve myndirnar nutu sín illa í þeirri
birtu, er þar var. Þá var þess get-
ið, að byrjað væri á að reisa sýn-
ingarskála á lóðinni vestan við Al-
þingishúsið, sem yrði þannig gerður
að hægt væri að sýna þar myndir
i „rjettu ljósi“. Nú er skáli þessi
fullgerður, og á laugardaginn var
opnaði ríkisstjórinn fyrstu sýning-
una, sem myndlistarmenn halda
þar, og er gert ráð fyrir, að hún
verði opin allan þennan mánuð.
í nýja skálanum er tvímælalaust
besti sýningarsalurinn fyrir mynd-
ir, sem nokkurntíma hefir verið
til hjer á landi, þó að eigi sje hann
ætlaður til frambúðar, því að skál-
inn er allur úr timbri, pappalagður
að utan, en klæddur einangrunar-
plötum að innan. Mest af gólfinu
er flisalagt, eða með „parket“. En
það sem mest munar er, að þarna
er birtan öll að ofan frá, um þrjár
gluggaraðir í þaki, eina í mæni og
sína til hvorrar hliðar. Er því jöfn
og góð birta í öllum salnum, hvorki
of sterk eða of dauf. Skálinn er 24
sinnum 12 metrar, með anddyri og
fatageymslu. Er hann smiðaður^ eft-
ir teikningu Gunnlaugs Halldórs-
sonar, en verkið framkvæmdi Einar
Einarsson byggingameistari.
— Á sýningunni eru myndir eft-
ir 20 málara, 71 mynd alls, og högg-
myndir eftir fjóra my^pdhöggvara,
nfl. Einar Jónsson, fjórar myndir,
Guðmund Einarsson, Gunnfriði
Jónsdóttur (3) og Ríkharð Jónsson
(12). En málverkin eru eftir þessa
listamenn: Ásgrím, Finn Jónsson,
Gunnlaug Blöndal, Svein Þórarins-
son og Jón Þorleifsson, sem eiga
þarna fimm myndir hver; Jón Stef-
ánsson, Júlíana Sveinsdóttir, Karen
Þórarinsson og Eggert Laxdal eiga
þarna 4 myndir hvert; Kjarval,
Kristín Jónsdóttir, Guðmundur Ein-
oft og helst njóta leiðbeiningar
fróðra manna um að skilja það. Er
ekki hægt að flytja stutt fræðsluer-
indi á sýningunni á kvöldin, til þess
að kynna okkur myndlistina og
byggja á dæmum, sem við höfum
fyrir augum þar?
arsson, Jóhann Briem, Freymóður
og Höskuldur 3 myndir livert og
Greta Björnsson og Jón Engilberts
2 inyndir hvort.
Loks eru á sýningunni fjórar
myndir eftir Þórarinn B. Þorláks- •
son, Nestor íslenskra málara, og
altaristaflan stóra eftir Guðm. Thor-
steinsson.
Myndlistarmenn höfðu boðið
fjölda gesta að vera viðstaddir opn-
un sýningarisnar, nær 400 alls. Hún
liófst kl. 1.30 á laugardaginn með
þvi að Sveinn Björnsson ríkisstjóri
flutti ræðu. Hann gerði þar saman-
burð á útbreiðsluhæfileika bókar-
innar og myndarinnar. Bókina mætti
gefa út í svo miklum fjölda eintaka,
sem þurfa þætti þannig að allir
gætu eignast hana og notið liennar
að fullu. Öðru máli væri að gegna
um myndlistarverk. Það væri nær
„Fálkinn“ birtir myndir lijer af
tveimur úr flokki hinna yngri starf-
andi leikara á Akureyri, og lætur
nokkur orð þar fylgja með. Leikend-
ur þessir eru þau ungfrú Margrjet
Ólafsdóttir, skrifstofumær hjá Kaup-
fjelagi Eyfirðinga og Guðmundur
Gunnarsson, trjesmiður, en bæði
hafa þau, flestum yngri leikendum
fremur getið sjer hinn besta orðstír
fyrir leikmeðferð sína þar.
Margrjet Ólafsdóttir mun eitthvað
lítilsháttar hafa á leiksvið komið,
áður en liún fluttist með foreldrum
sínum frá Vopnfirði, fyrir nokkr-
um árum. En hjá Leikfjelagi Akur«
eyrar kom hún fyrst fram i hlut-
verki Öddu í gamanleiknum „Þor-
—■ — Valið á myndunum á þessa
sýningu virðist hafa tekist mjög vel
og húsrýmið er svo mikið, að þarna
er rúmt um myndirnar, og myndir
hvers málara um sig fá að vera sam-
an. Nokkur lausaþil hafa verið sett
upp á gólfinu, en alsstaðar er nægt
undanfæri til þess að sjá hvaða
mynd sem vera skal úr hæfilegri
fjarlægð og við rjetta birtu. Þess
vegna njóta inyndirnar á þessari
sýningu sin betur, en við höfum
átt að venjast á fyrri málverkasýn-
ingum. Munu allir finna það, sem
reyna. Og það þarf varla að draga i
efa, að þessi sýning verður stórum
fjölsóttari, en títt hefir verið um
sýningar áður.
Hjer að ofan er mynd af ríkis-
stjóra, er hann heldur ræðu sína
við opnun sýningarinnar.
lákur þreytti". Vakti hún þá þegar
talsverða atliygli leikhúsgesta fyrir
frammistöðu sina. Síðan hefir Mar-
grjet haft ineð höndum lilutverk i
flestum þeim leikjum, er L. A. liefir
sett á svið, og hefir hún átt miklum
vinsældum að fagna. Hafa sum hlut-
verkanna, er hún hefir farið með
verið all vandasöm, má þar til nefna
hina draumlyndu og fingerðu Önnu-
Mariu í „Dún-unginn“, eftir Selmu
Lagerlöf; Elisabetu í „Tengdapabbi“,
Mjöll í „Nýársnóttin“ og nú siðast
Mettu i „Þrír skálkar“ o. fl. mætti
telja. Leikmeðferð Margrjetar er ætíð
mjög látlaus, sönn og sjerlega hug-
næm.
Framhald á bls. 14.
Tveir ungir leikendur.
«