Fálkinn - 16.04.1943, Blaðsíða 13

F A L K I N N
13
GERIST ÁSKRIFENDUR FÍLKANS HRINGIB í 2210
KROSSGÁTA NR. 452
Lárjett skýring:
1. Hlifðarfats, 6. Sauðarfita, 12.
Batnar, 13. Rissar, 15. Fangam. 16.
Hrörnun, 18. Eggjunarorð, 19.
Fangam., 20. ílát, 22. Áhaldið, 24.
Segja fyrir, 25. Millibil, 27. Gang-
fletir, 28. Skraf, 29. Æ, 31. Loft-
tegund, 32. Tölu, 33. Heila, 35. Grun-
að, 36. Frjettnæmar, 38. Yfirvinna,
39. Tóma, 42. Frjett, 44. —ti, 46.
Geymi, 48. Dýri, 49. Ráða, 51. Ment-
uð, 52. Þrir samhl. 53. Mikill hiti,
55. Torf, 56. Fangam., 57. Ramba,
58. Bíta, 60. Skima, 61. Sáðlöndin,
63. Fætur, 65. Áhaldið, 66. Litur,
Lóðrjett skýring:
1. Dansskemtanir, 2. Á fæti, 3.
Ella, 4. Glettni, 5. Vik, 7. Á Sáms-
stöðum, 8. Stjarna, 9. Mætti, 10.
Fangam., 11. Gumar, 12. Plögg, 14.
Fitlar, 17. Feiti, 18. Flýtir, 21. Ýlda,
23. Skip, 24. Pyngju, 26. Fláræðinu,
28. Flokks, 30. Fánar, 32. Lagði,
34. Siða, 35. Sk—, 37. Skjálfa, 38.
Áll, 40. Ber, 41. Fámennur, 43.
Klakatak, 44. Hagga, 45 Þungu
hljóði. 47. Traðkað, 49. Háskann,
50. Stjett, 53. Mjúku, 54. Siðar, 57.
Titill, 59. Herma eftir, 62. Fangam.,
64. Fangam.
LAUSN KROSSGÁTU NR.451
Lúrjett. Ráöning.
1. Örk, 4. Ofurafl, 10. Kul, 13.
Nýra, 15. Áfall, 16. Nagi, 17. Drusla,
10. Karfar, 11. Ugga, 12. Lið, 14.
Ráfa, 26. Landstjóra, 28. Afa, 30.
AAA, 31. Ról, 33. Kr„ 34. ína, 36.
Auk, 38. V F, .39. Sannari, 40. ís-
rákir, 41, Óm, 42. N B G, 44. Aslc,
45. Ta, 46. Tíó, 48. Æra, 50. Oið,
51. Sálarfriður, 54. Merg, 55. Nei,
56. Urpu, 58. Soffíur, 60. Urðina,
62. Eruð, 63. Auður, 66. Andi, 67.
Til„ 68. Erfingi, 69. Nið.
LóÖrjett. Ráöning.
1. Önd, 2. Rýru, 3. Krukla, 5.
Fáa, 6. Uf, 7. Rannsak, 8. Al, 9. Flá,
10. arfar, 11. Ugga, 12. Lið, 14.
Assa, 16 Nýár, 18. Lungnabólgu, 20.
Bróðurs óður, 22. Asa, 23. Ata, 25.
Taksótt, 27. Ýlfraði, 29. Frami, 32.
Óviti, 34. Inn, 35. Arg, 36. Asa, 37.
Kák, 43. Árferði, 47. Ósefuð, 48.
Ærn, 49. Ari, 50. Orpinn, 52. Árið,
53. Urða, 54. Mora, 57. Undi, 58.
Set, 59. Rar, 60. Urg, 61. Áið.
Manntjón í ölfusá.
Framhald af bls. 11
þjófurinn á hest, reið út í ána og
drap sig þar.
1793. Einar yngri sonur Brynjólfs
sýslumanns Sigurðssonar í Hjálm-
holti, druknaði í Hólmsós í Ölfusi,
við Ölfusá.
1800,1. júlí. í Ósey rarnesi sökk
skip af ofhleðslu í streng á miðri
ánni. Druknuðu þar 7 manns, flest
Skaptfellingar, er voru að koma úr
kaupstaðar og skreiðarferð. Meðal
þeirra er fórust var Sigríður Jóns-
dóttir, kona Markúsar prests að
Reyni og Höfðabrekku i Mýrdal.
Náðist hún þó aðeins með lifsmarki.
Einnig druknaði þar ferjumaðurinn,
Snorri Ögmundsson, faðir Jóns
bónda í Nesi. En 4 varð bjargað
og þ. á m. prestinum nýnefnda, sem
hlóð skipið til ófæru. (Minnisv.tíð.
II. 432, og nánar: ísafold 1887, bls.
115).
1820. Farandkona druknaði í Ölf-
usá. ^
1831. Maður frá Oddgeirshólum
fórst í Ölfusá.
1842. Merkur bóndi, Hannes, frá
Sandvík i Flóa druknaði i Ölfusá.
(Þá druknaði líka maður í Hvítá).
1844. Fimm menn fóru á bát út i
Hólma, nálægt Ármóti í Flóa. Brotn-
aði önnur árin, svo bátinn rak á
stein og hvolfdi. Einn þeirra gat
svamlaði til lands, með undarlegum
hætti, og komst heim að Ármóti.
Fjekk þar mannhjálp og færi. Er að
ánni kom aftur, stóðu 2 menn í
ánni og lijeldu sjer svoleiðis í fasta
steina, að árvatnið rauk yfir höfuð
þeirra. Með því að kasta vað til
þeirra tókst þó að bjarga þeim, en
2 höfðu druknað. Annar sem bjargað
var, Ólafur Þorgeirsson frá Vaðnesi
i Grimsnesi, var merkur bóndi.
(Annáli 19. aldar).
1853, 30. júní. Gísli Jónsson prest-
ur í Kálfhaga (hjá Kalln.) og 2
menn aðrir báðu um ferju yfir Ölf-
usá, með kú og naut áleiðis til
Reykjavikur. Ferjuskipin voru tvö
og tekið minna skipið. Átti fyrst að
ferja kúna, en presturinn hjelt i
nautið á meðan. Ut á ánni braust
kýrin um og hvolfdi bátnum. Ann-
ar maðurinn komst á kjöl. Vildi
þá prestur bjarga, og lagðist til
sunds, því að hann var syndur vel,
en dapraðist sundið, svo að hann
druknaði, ásamt þeim manni er ekki
komst á kjölinn. Það var Guðni
sonur Simonar hreppstj. i Laugar-
dælum.. (Ann. 19. a.).
1858. Sigurður frá Litlabæ á Álfta-
nesi var ferjaður yfir Ölfusá í Ós-
eyrarnesi, að áliðnum degi i nóv-
embermánuði. Var hann með nokkr-
ar kindur og tvo hunda, vildi kom-
ast i Hraunshverfið til gistingar.
Dimt var um kvöldið og hörku að-
fall í ánni. Fáum dögum síðar fund-
ust 2 kindur og hundarnir báðir
reknir upp úr ánni. Hefir maðurinn
ætlað að stytta sjer leið um leirur
þær er flæðir yfir i miklu aðfalli.
Og var haldið að maðurinn hefði
týnst þar og horfið í sandleðjunni.
(Ann. 19. a.).
1869, 22. ágúst. Runólfur Run-
ólfsson, verkstjóri úr Reykjavik, var
að vegargerð í Ölfusi, með 5 mönn-
um. Fór liann niður á Eyrarbakka
til sýslumanns að sækja verkalaun.
Ætlaði svo út yfir ána aftur, en var
ölvaður, reið gæðingi og lagði út
i ána á hestinum, við Laugardæla
ferjustað. Fórst þar bæði maður og
hestur. Níu mánuðum siðar fanst
lík RunóJfs óskaddað, ofan við Ós-
eyrarnes, og var jarðsett í Kallaðar-
nesi 29. mai 1870. Runólfur hafði
tekið lijá sýslumanni 100 rd„ og
greiddi af þeim þá þegar 31 rd. til
tveggja verkamanna. 24 rd. átti
liann sjálfur, en afganginn 45 rd.
taldi Þorsteinn Jónsson sýslum., i
brjefi til amtmanns (Brjefabók)
sjálfsagt að greiddir yrðu af dán-
arbúinu. En nú vildi svo vel til, að
þessir peningar allir fundust á lik-
inu.
1873, 28. febr. Sjera Guðmundur
E. Johnsen i Arnarbæli, var þann
dag að skíra barn í Hraunshól
(Eyleif, son ólafs Eyjólfssonar og
konu hans Guðrúnar Hermannsd.).
Um kvöldið fylgdi Jón Halldórson
bóndi á Hrauni prestinum heim á
leið, voru ríðandi og lentu í vök
eða ónýtum ís, á ósi fyrir vestan
Arnarbæli, og druknuðu þar báðir.
— Jón var faðir Kristins vagnasmiðs
i Reykjavík og þeirra mörgu systk-
ina.
1877. Gamall bóndi, bilaður á geði
fórst af is i ölfusá.
1887. Arnbjörg Magnúsdóttir frá
Tannastöðum í Ölfusi fanst önduð i
Ölfusá. Hefir verið geðveik og farg-
að sjer, þar eð sýslumanns leyfi var
fengið til jarðsetningar á venjuleg-
an hátt.
1890. Maður druknaði þannig i
Ölfusá, að hann sundreið til þess að
sækja ferju.
1891. Við smiði Ölfusárbrúarinn-
ar, 15. júnl, druknaði þar 1 mað-
ur enskur. — Brúin var vígð um
haustið (8. sept.). Eftir það hverfa
stóru slysin.
1895. Páll Pálsson vinnupiltur á
Kotströnd var sendur með 2 hesta
8. jan„ að Kirkjuferju, sem líka er
i Ölfusinu — við ána. Skilaði hann
þar erindum og flutningi. Lagði svo
á stað heimleiðis i byl og frosti,
viltist út á Ölfusá, tapaði þar hest-
unum niður um ísinn og vöknaði
mikið sjálfur. Sást þetta allt siðar,
er lik piltsins fanst þar á ísnum
spölkorni fjær (Þjóðólf. ’95 bls. 15).
Sama ár, 18. febr. Sigriður Þor-
varðsdóttir, kona á Egilsstöðum í
Ölfusi, fyrirfór sjer i Ölfusá.
1917., Filippus Gíslason frá Stekk-
um í Flóa, druknaði i Ölfusá, 29.
júni.
1919. Helgi sonur Ólafs prests
Helgasonar á Sfóra-Hrauni (var 27.
ágúst á austurleið i brúðkaup syst-
ur sinnar), druknaði (i Hólmsós?)
i Ölfusi. Likið fanst, og hesturinn
dauður i sandbleytu. Helgi var „ung-
ur maður, efnilegur og vel látinn“.
1922. Tómas Stefáns, skrifstofu-
stjóri við Landsimann i Reykjavik,
var 2. júli að klifra upp vírstrengi
Ölfusárbrúar, datt þaðan í ána og
druknaði.
1933. Maður frá Oddgeirshólum í
Flóa, fórst í Ölfusá.
1942. Baldvin Lárusson, bílstjóri,
steyptist í ána af Ölfusárbrú og
druknaði.
Aths. Tala þess fólks, sem hjer
er getið að druknað hafi, er fult
100 i Ölfusá, þó tekin sje lægsta tal-
an (30) af fyrsta hópnum, og þar
af 6 konur, sem aðgreindar eru. Og
með viðbótinni, litið eitt út frá
sjálfri ánni, eða í ósum við hana
(og sennilega álum úr henni milli
hólma, er áður voru nokkrir i Arn-
arbælislandi), verða druknaðir ekki
færri en 115. Þar af 6 prestar (1
próf.), prestskona og prestsdóttir,
9 bændur, Skálholts ráðsmaður, m.
fl.. göfugra manna
Þar sem nú meira en helmingur
þessara manna allra (65, eru alveg
óaðgreindir eftir stöðu, nafni og
kyni, þá má geta nærri að fleiri
hafa verið en sjeð verður meðal
druknaðra, bæði kvennmenn og
bændur.
Fátt eitt er lijer nefnt af hestum
þeim, nautpeningi og sauðfje, sem i
sambandi við flutning yfir ána,
hlýtur að hafa farist í henni. Og
ekkert orð um verðmæti eyðilagðrar
vöru, fatnaðar og annara liluta.
Mannslífið verður aldrei metið til
peninga, með sannvirði. Ferjutollar
voru ótrúlega lágir á siðustu aðal-
ferju áratugum, og kjör ferjubænda
þvinguð miklu meira en áður, (svo
sem sagt verður á öðrum stað). En
flutningur yfir ölfusá, með fólk og
fjenað, fiskæti og kaupstaðarvörur
og búferli hefir verið óhemju mikill
á öllum öldum — að loknu land-
námi.
Fróðlegt væri að vita, hversu þetla
alt hefir kostað þjóðina mörg and-
virði Ölfusárbrúar. Og ánægjulegt
væri (ef þess væri fremur kostur)
að vita, liversu mörg mannslíf brú-
in sparar þjóð vorri á hverri öld.
V. G.