Fálkinn - 30.04.1943, Blaðsíða 8

8
F Á L K I N N
Leck Fischer:
Þriggja tíma viðstaða.
Karsten Engström þurfti að
bíða þrjá tíma í Skanderslev
áður en hann gœti haldið áfram
með næturlestinni. Nú sat hann
í biðstofunni og stytti sjer stund-
ir með þvi að lesa i blaði, án
þess að geta afráðið með sjer
hvort liann ælti að labba út í
hæinn eða ekki. Eiginlega lang-
aði hann til þess, en hinsvegar
— var það ekki hættulegt að
fara að rifja upp gamlar end-
urminningar ?
Hann hafði gaman af að
horfa á umhverfið. Það var eitt-
hvað svo notalegt og hlvlegt að
sitja í fátæklegum biðsal á
danskri járnbrautarstöð, eftir
margra ára dvöl erlendis. Vegg-
irnir voru alsettir myndum og
auglýsingum, og hann gat ekki
stilt sig um, að lesa þær allar
með tölu. Hænsnabú auglýsti
fóðurblöndu handa hænsnum
og hafði skreytt liið ódýra til-
boð sitt með litskrúðugum, stór-
uin hænum, en annað firma til-
kynti með tröllauknu og sann-
færandi letri, að mjaltavjel
væri nauðsynleg hverjum hónda
sem nokkuð kvæði að. Milli
þessara auglýsinga tveggja
hjekk mynd af Grundtvigskirkj-
unni fullgerðri og litmvnd af
Kristjáni öðrum í fangelsinu í
Suðurborgarliöll á Als. Lang-
veggurinn var alsettur lokkandi
tilboðum um sumarleyfisvist á
Fanö, í fjöllunum suður í Sviss
og á Skagen. Mynd ein í um-
gerð, af sumardegi í sveitinni
var furðulega litlaus í saman-
burði við sterkar litaandstæður
auglýsinganna. Eftir auglýsinga
myndunum að dæma var nátt-
úran jafn einkennileg á Skagen
og í Sviss, en kanske hefir það
verið prentsmiðjunni að kenna.
Fyrir fimtán árum hjengu
aðrar myndir þarna á veggjun-
um, en annars var biðsalurinn
alveg eins og þá. Unga stúlkan,
sem nú sat við afgreiðsluborðið
súr á svipinn, var að suinu leyti
svipuð stúlkunni, sem setið
hafði á sama stað fyrir fimtán
árum. Hve mikið eða live lítið
mundi þá bærinn liafa breyst?
Engström stóð upp og gekk á-
leiðis til dyranna. Það væri nær
að nota tímann til þess að ganga
um úti, en að sitja þarna inni
i slæmu lofti. Ætti hann ekki
að heimsækja hann Rasmus
gamla Madsen, ef hann væri þá
lifandi og borga honum þessar
fjórar krónur, sem hann skuld-
aði honum? Þá ætti hann þó að
minsta kosti eitthvert erindi.
Skamt frá stöðinni voru trjá-
göngin, sem lágu í boga milli
bæjarins og stöðvarinnar. Þau
voru alveg óbreytt og vindurinn
hvein i gömlu trjánum alveg
eins og forðum. Engström hrosti
þegar hann sá þau. Hann mint-
ist svo rnargra kvölda, þegar
liann var einn á gangi undir
þessum trjám. Og hjer hafði
liann líka gengið með írenu.
Hann gekk liægt upp eftir.
Það var einmitt vegna írenu,
sem endurminningin um gamla
daga þarna í bænum liafði orð-
ið svo lifandi. Hann hafði ekki
hugsað oft til hennar síðustu
tíu árin, svo margt hafði gerst
síðan, en í þá daga hafði hon-
um fallið þungt að missa hana.
Þess vegna var einmitt gaman
og einkennilegt að ganga þarna
undir trjánum og hafa meðvit-
und um, að þarna hefði hann
forðum gengið með ungri stúlku
með hár, sem liafði verið eins
og glóandi geislabaugur um
ennið, og sem hefði brosað eins
og engill. Þannig hafði hann
sjálfur lýst henni einu sinni. En
nú notaði maður önnur orðatil-
tæki.
Bærinn hafði stækkað i átt-
ina til stöðvarinnar. Hann varð
forviða að sjá, að nú voru komn-
ar húsaraðir, þar sem áður
höfðu verið grænir akrar. Það
voru meira að segja komnar
verslanir meðfram trjágöngun-
um. En þessu og þvíliku gat
maður átt von á, þegar maður
kæmi á fornar slóðir eftir fim-
tán ára útivist.
Engström sneri inn á aðal-
götuna, áleiðis inn að torginu.
Hann kannaðist við þessa götu,
en fanst hún þó ekki vera söm
og áður. Þar sem verslanir voru
hafði framhliðum húsanna verið
breytt. Varningurinn var í stór-
um nýtísku sýningargluggum,
og sterka birtu frá rafmagns-
lömpunum lagði langar leiðir
út á götu. Hann reyndi árangurs-
laust að þekkja fólkið, sem
hann mætti, en kannaðist ekki
við nokkurn andlitsdrátt þess,
sem hann gæti munað. Ekki
gæti neinn bær breytt um íbúa
á fimmtán árum, eða var það
minni hans sjálfs sem var bil-
að?
Hann gekk á ská yfir kirkju-
torgið og niður Skóarasund í
þeim tilgangi að finna tóbaks-
búðina hans Madsens gamla.
Mjóa sundið var dimt og
þröngt eins og áður og húsin
lág og lirörleg og spyrntu göfl-
um saman, eins og þau væru
orðin þreytt að standa. Spjaldið
yfir búðardyrum Madsens hjekk
á skakk eins og áður.
Það var ungur maður, sem
kom fram í búðina til að af-
greiða. — Engström bað um
nokkra vindla og spurði um
leið, hvort Madsen gamli væri
heima.
„Gamli Madsen .. vitið þjer
ekki að hann er dáinn?“ Ungi
maðurinn lagði vindlana á af-
greiðsluborðið og horfði for-
viða á gestinn. „Það eru nokkur
ár síðan jeg keypti verslunina
af honum.“
„Jæja.“ Engström tók upp
peninga og borgaði. „Jeg skulda
honum fjórar krónur, skal jeg
segja yður, jeg verslaði hjá hon-
um fyrir fimmtán árum, en þá
varð jeg að flytja úr bænum
í skyndi og gleymdi skuldinni.
Auðvitað hefði jeg átt að senda
honum peningana fyrir löngu,
en það er stundum erfitt að
koma smámunum í verk.“
„Þjer hafið þá átt heima hjer
í Skanderslev?“ Vindlasalinn
spurði í hæverskum viðræðutón.
Og nú fór Engström að langa
til að spyrja hann um fleira
fólk. Því ekki að spyrja hann
livernig írenu hefði vegnað?
Hún mundi víst hafa gifst Axel
Riis.
„Jeg hefi átt heima hjerna
í bænum í sex ár.“ Engström
rifjaði upp fyrir sjer ýms nöfn
og spurði. Um sum þeirra fjekk
hann upplýðingar, en önnur
kannaðist maðurinn ekki við.
Ekki vissi Engström hversvegna
hann fór krókaleiðir til að kom-
ast að því hvemig Axel hði, en
hann vildi ekki spyrja beinlín-
is um það. Líklega væri Axel
fluttur úr bænum fyrir löngu.
„Þekkið þjer mann, sem heit-
ir Riis?“ Hann ljet eins og liann
spyrði af tilviljun, meðan hann
kveikti í einum vindlinum.
„Riis? Er það umboðsalinn,
sem þjer eigið við?“
„Hann var ekki umboðssali
þá, hann starfaði í bankanum,
Axel hjet hann víst, ef jeg man
rjett.“
„Þá er það umboðssalinn, jeg
veit að hann var í bankanum
hjer fyrir eina tíð, en —“ kaup-
maðurinn hikaði við. „þekkið
þjer hann nokkuð sjerstaklega
vel?“
„Vel og vel ekki.“ Engström
vissi ekki liverju hann ætti að
svara. „Hvað eigið þjer við?“
„Jæja, jeg vil ógjarnan fara
að tala illa um hann, ef hann
er kunningi yðar, en hann hefir
ekki gott orð núna — og það er
liorium sjálfum að kenna. Jeg
hefi haft talsvert saman við
liann að sælda, svo að jeg veit
hvað jeg syng.“ Ungi maðurinn
varð talsvert uppvægur.
„Mig langar til að vita, hvern-
ig honum hefir farnast.“
„Hann er búinn að vera. —
Meira er ekki um það að segja.
Jeg segi þetta máske full hrana-
lega, en hann hefir líka prett-
að mig. Sjáið þjer til, hann
hröldaðist úr bankanum í þann
tíð vegna þess að hann hafði
komist í sjóðþurð, jeg veit ekki
hvernig það atvikaðist, en eitt-
hvað var það í sambandi við
peningasendingu — ekki veit
jeg hvort hún var stór, en hann
misti stöðuna og það þoldi hann
ekki. Jeg held að liann liafi ætl-
að að flytja úr bænum, enda
var hann víst fjarverandi svo
sem missiri, en þá kom hann
aftur og hafði fengið ýms um-
boð til að gegna. Og þeim störf-
um hefir hann gegnt síðan, en
þau hæfa honum ekki og hann
ekki þeim.“
„Hvað segið þjer?“ F.ngström
gleymdi alveg að reykja. Yar
það ekki Axel, sem ætlaði að
leggja undir sig heiminn, þegar
hann var ungur, meira að segja
eitthvað af himnaríki líka?
„Og svo drekkur hann í
laumi.“ Kaupmaðurinn horfði
órólegur á gestinn. „Jeg segi
það ekki til þes að baknaga
hann, en allur bærinn veit það.1'
„Jeg skil það, en mig furðar
bara á því. Og svo vanrækir
hann umboðsstörfin, eða hvað?‘
Engström reyndi að stilla sig.
„Hann stendur illa i stöðu sinni
Jeg hefi kejrpt vörur af honum,
— liann hafði umboð fyrir
vindlagerð þá, og hann sveik
mig á ljelegri vöru, sem hann
hafði keypt fyrir eigin reikn-
ing. Það eru fæstir kaupmenn
hjer í bænum núna, sem vilja
versla við hann.“
„Þetta var leiðinlegt," sagði
Engström og hann meinti það
líka. Hann hafði unnað vini