Fálkinn - 24.09.1943, Blaðsíða 5

F Á L K VI N N
5
Mussolini einvaldur.
Upp frá því rjeð Mussolini
einn öllu. Þyrfti margar bæk-
ur til þess að segja frá afrek-
um hans og ódæði. Hann tók
helstu ráðherra embættin í sín-
ar hendur. Hann auglýsti sjálf-
an sig óskeikulan. Hann stofn-
aði allsherjarstjettarráðsríki,
sem rjeð yfir allri starfsemi; og
til þess að tryggja sjer að engir
yrðu embættismenn nema fasc-
istar, ljet hann drepa eða
flæma úr landi alla þá, sem
noklcuð kvað að meðal andstæð-
inganna nema lieimspekinginn
Benedetto Croce, sem hann
þorði ekki að drepa, en á hinn
bóginn rændi hann bókasafni
hans. Blöðin voru kúguð og
gerð að þýjum fascismans. Jafn-
vel minsta gagnrýni var eigi
liðin.
•Mussolini gaf ítölsku þjóðinni
einskonar frægðarljóma fvrir
frelsið, sem hún liafði mist. —
Arið 1923 hafði hann gert inn-
rás á Korfu. Síðan ljet hann
reisa fjölda opinberra bygg-
inga, herti á eftir þurkun Pont-
isku mýranna, jók iierinn, flot-
ann og flugherinn, lagði mikla
vegi í Trípolítaniu og Libyu,
hið tignarlega „stói-veldisstræti“
í Rómaborg og talaði digur-
barkalega um að endurreisa
Rómaveldi hið forna og gera
Miðjarðarhafið að Mare nostr-
um — hafinu, sem Italir einir
rjeðu yfir. Bak við þetta gljáða
yfirborð dafnaði spilling og
klækir. Forráðamenn fascista
fóru ránsliendi um landið. Er-
lendir sendiherrar og smjaður-
gefnir ferðamenn ljetu blekkj-
ast af hinu ytra gliti. Þeir sem
þektu ítaliu í raun og veru þótt-
ust fullvissir um, að þetta tild-
ur mundi enda með hruni. En
spurningin var hvort þetta hrun
mundi koma eftir mótdrægt
stríð eða án þess.
Fyrir tíu árum heimsótti ung-
ur italskur háskólaprófessor
mig í London á laun. Hann
færði mjer brjef frá elsta vini
mínum i ítaliu, öldungaráðs-
manninum Luigi Albertini, sem
nú er látinn, og hafði verið eig-
andi stórblaðsins Corriere della
Sera í Mílano, en hann hafði
Mussolini rekið frá og hafði
hann undir strangri lögreglu-
gæslu. Brjefið var með rithönd
Albertinis, en bæði ódagsett og
óundirskrifað. En þar sagði, að
jeg gæti sagt við brjefberann
hvað sem jeg vildi. Veslings
ungi prófessorinn var orðinn
svo óvanur að tala eins og frjáls
maður að það losnaði ekki um
málbeinið á honum fyr en hann
hafði verið tíu daga í London.
Loks leysti hann frá skjóð-
unni, og þegar jeg spurði hann
um raunverulegt ástand í Ital-
íu svaraði hann: „Þetta er al-
gert hrun. Við eigum ekkert í
bakhendinni — fjárhagslega,
stjórmnálalega eða siðferðilega4.
Jafnaldrar hans væru gersam-
lega umsnúnir. Meðal yngstu
stúdentanna mætti þó finna
einhverj ar samviskuhræringar,
einhverjar umhugsanir um fram
tíðiná, sem eigi væri allsendis
ósamboðnar fortíð ítala. En
stúdentarnir fengi lítið sem ekk-
ert að vita um fortíðina. Hon-
um fanst vonlítið um framtíð-
ina, hjerna megin hrunsins.
Stórveldisdraumarnir.
En þá var hrunið farið
að grafa um sig. Mussolini óx
hugur, er hann sá að Japanir
fengu óáreittir að ráðast inn í
Mandsjúriu 1931, og að Hitler
hjelst uppi að rífa Versailles-
samningana í tætlur og vopna
Þjóðverja á ný, og nú fór hann
að dreyma um að leggja undir
sig Abessiniu og stofna „ítalskt
keisaradæmi“, sem yrði til þess
að hrekja Breta úr Egyptalandi
og Sudan. Hernaðarvegir voru
lagðir í Eritreu, á landamærum
Sudans. De Bono var skipað að
undirbúa .herferð til Abessiniu.
Þegar Bretum og Frökkum mis-
tókst að girða fyrir þessi á-
form á Stresa-ráðstefnunni 19-
35 ákvað Mussolini að hefjast
handa. Sú sorgarsaga er svo ný,
að óþarft er að ryfja hana upp.
Og bæði Bretar og Frakkar eru
lastverðir fyrir það mál. Þó að
De Bono mistækist að vinna
sigur á hinum vopnsnauðu Ab-
essiniumönnum, þá tókst Bad-
oglio marskálki það — með
sinnepsgasi, látlausri sprengju-
hríð og vjelbyssum. Hann fjekk
að launum titilinn „Hertogi af
Addis Abeba“, en konungurinn
var gerður „keisari Etiopiu“.
Hinn rjetti keisari, 'Haile Sel-
assie, flýði til Englands.
1 janúar 1939 heimsótti enski
forsætisráðherrann, Neville
Chamberlain, Rómaborg, ásamt
Halifax lávarði, utanríkisráð-
herra. Chamberlain sagði í svar-
ræðu sinni til Mussolini: „Jeg
lullvissa yðar hágöfgi um að jeg
met mikils vinarorð yðar. Og
í þeirri von að hinar tvær þjóð-
ir okkar megi vinna saman að
því að varðveita friðinn í Ev-
rópu, lyfti jeg glasinu og drekk
skál hans hátignar Ítalíukon-
ungs og keisara Etiopiu, og vel-
ferðar ’ og hagsældar þjóða
þeirra, sem hann ræður fyrir.“
Leiðin til heimsstyrjaldarinnar.
Chamberlain og Halifax lá-
varður fengu sín laun, eins og
aðrir stuðningsmenn Mussolinis.
Innan fjögurra mánaða, og án
þess að bera málið undir þá,
sendi Mussolini her manns til
innrásar í Albaniu, sem Italir
höfðu gert varnarbandalag við
árið 1927, lagði landið undir sig
og nú hjet konungurinn „Kon-
ungur Ítalíu og Albaníu og keis-
ari Etiopíu.“ Milli 1936 og 1938
höfðu þeir Mussolini og Hitler
iðkað „hlutleysi í Spánarstyrj-
öldinni (sem þeir höfðu hjálp-
að til að hrinda af stað), á þann
hátt að þeir notuðu Spán sem
æfingavöll fyrir vigvjelar sin-
ar. En Bretar og Frakkar horfðu
á, og stofnuðu „Alþjóðlega hlut-
leysisnelnd“ í London. Þeir
þrömmuðu blindandi „friðun-
arveginn“ áleiðis í blóðuga
heimsstyrjöldina.
Þegar Hitler færði þeim blóð-
uga heimsstyrjöldina að gjöf,
með árásinni á Pólland, sem
hann hafði undirbúið lengi, i
september 1939, geymdi Musso-
lini sjer eina svívirðilegustu
hetjudáð sína. Hann beið þang-
að til Frakkland engdist sund-
ur og saman uinjir höggum
þýska hersins, og rjeðst svo aft-
an að Frökkum með rýtinginn.
Engan, sem hafði fylgst með at-
hæfi Mussolinis, furðaði á
þessu. Þetta var í fullu sam-
ræmi við manninn, sem árið
1922 sendi erkibiskupnum í
Milano sprengju í fallegum
böggli, og ljet annan mann
skrifa utan á hann. I saman-
burði við þessi glæpaverk var
það ekki nema smáræði, að
Mussolini skyldi biðja Hitler
um að lofa ítölskum flugmönn-
um að taka þátt í sprengjuárás-
unum á London.
En orustan um England setti
innsiglið undir dóm Mussolinis
eins og Ilitlers. Eftir það fór
refsinornin að elta spor „II
Duce“. Hann hafði engan sóma
af hini sviksamlegu árás sinni
á Tjrikkland. Abessinía, Eritrea,
Libya, Tripolitania fjellu fyrir
breskum vopnum. Hundruð
þúsunda af ítölsku herliði á-
samt fjölda af járnkrossuðum
þýskum hershöfðingjum fengu
vist um stundarsakir innan
breskra gaddavirsgirðinga.
Getur Ítalía rjett við?
Innrás Bandamanna á Sikiley
sprengjuárásir Bandaríkjanna
á útjaðra Rómaborgar og ör-
þrifaráð Hitlers liafa nú valdið
hruni glæpamannsins Mussolinis
og hins rangsleitna skipulags
hans. En Italía hefir ekki bitið
úr nálinni. Þó að hún fái það,
sem Churchill nefndi í ræðu
sinni 27. júlí, „virðingarvert
sæti í nýrri, frelsaðri Evrópu“,
handarkrika
GREH DEODORiNT
stöðvar svitan örugglega
mannaskyrtur. Meiðij
ekki hörundið.
2. Þornar samstundis. Not-
ast undir eins eftirrakstur
3. Stöðvar þegar svita,
næstu 1-3 daga. Eyðir
svitalykt, heldur handar-
v krikunmn þurrum.
4. Hreint, hvítt, fitulaust.
ómengað snyrti-krem.
5. Arrid hefir fengið vott
orð alþjóðlegrar þvottar-
rannsóknarstofu fyrir þv:
að vera skaðlaust fatnaði
A r p i d er svilastoðv-
unarmeðalið sem
selst mest
. . . reynið dós I dag
ARRID
Fæst í öllum betri búðum
-7 J
t \\
Notið einusinni
Ozolo
furunálaolíu í
baðið - og þjer
aukið líðan og
heilnæmi yðar
stórlega.
Ozolo
jregst engum.
Heildsölubirgðir:
Agnar Norðfjörð & Co. h.f.
Sími 3183.
verður þess langt að bíða, að
svívirðingar fascismans afmáist
og hætti að verða blettir á lieiðri
Itala. Því að „sú þjóð á enga
gilda vörn, sem líður það að
frelsi hennar og arftekinn rjett-
ur sje hrifsaður af henni“, eins
og Churchill einnig sagði.
Það er eftir að skrifa alla
sögu Mussolini og fascismans.
Einhverntíma verður það gert,
með ítölskum penna. Og þá get-
ur ítalska þjóðin farið.að feta
sig upþ grýtta brautina til sið-
f.erðilegrar endurreisnar, ef hún
les söguna kostgæfilega.