Fálkinn - 29.09.1944, Blaðsíða 11

F Á L K I N N
11
Sláturtíðin er byrjuð.
Nógur góður og hollur matur.
Að taka á móti slátrinu.
Þegar sláturs er von eru allir
pottar, balar, fötur og brúsar þveg-
ið, sem best og skolað úr heitum
vötnum. Hnífar, nálar, saumgarn og
gisið ljereft, þvegiS og soSiS, er
haft tilbúiS í eldhúsinu. Rúgmjöl,
hveiti, haframjöl, salt, pipar og lauk-
ur er einnig haft viS höndina, svo
allt geti gengið sem best.
Þegar slátriS kemur heim er hið
fyrsta vérk, sem gera þarf aS salta
blóSiS. LokaSur hnefi af salti í
hvert kindarblóS. Þá er aS aðskilja
slátrið, þvi allt kemur þaS í sam-
fastri bendu.
Þindin, ,sem liggur föst viS lifr-
ina er losuS meS liöndunum, ])arf
til þess talsvert átak.
Vömb, keppur og vinstur eru skil-
in hvert frá öSru, og vjelindaS, sem
fast er tið keppinn skoriS frá, er
það látiS í sama ilát og þindin.
Hjörtun og gollurhúsiS eru losuð
frá lungunum og lögS hjá þindinni.
notnlimc/i, langalangi og vinstur
er látiS sjer. Á þaS er hellt köldu
vatni, einnig á vambir og keppi.
Ristillinn er rakinn frá mörkök-
inni og vafinn upp í hendi sjer og
lagSnr afsiSis. Er þá að mestu lokiS
aSskilnaöi slátursins. ' Þá er hafist
lianda meS sláturgerSina. Tvær
taka ristilinn og rista hann meS
mjóum og beittum hníf, skafa úr
þeim allt slim og leggja þá i salt-
vatn. Vömbunum, og keppunum er
dyfið ofan i svo heitt vatn aS dökka
húSin meS örSunum (flosiS) losni
og maSur geti strokiS það af meS
bitlausum hnif. Eins er fariS meS
langa og vinstrar, en þaS þolir ekki
jafnmikinn hita. Vömbin er sniSin
í hæfilega stóra keppi, 5 - 7 úr vömb-
inni, og þeir saumaðir vel og vand-
lega. Saumið fyrir gatiS sem er á
vjelindiskeppnum. Nú er allt tilbú-
iS til sláturgerSarinnar.
Blóðmör.
Blóðið er mælt og þvi helt gegn-
um sikti í balanum sem hræra á
i. Einn kaffibolli af vatni er látin
móti lVi I. af blóði. 94 rúgmjöl og
% haframjöl er hrært út i blóðið
og jafnað vel þangað til sleifin
stendur ein, þó maður sleppi henni
snöggvast. Mörin. sem er brytjaður
og kirtlar teknir frá, er látinn út í
eftir vild, einnig rúsínur í suma
keppina. Ráðlegast er að láta ekki
rúsinur í þá keppina sem á aS
súrsa. Keppirnir eru fylltir að 94
og saumað fyrir þá, látnir ofan i
sjóðandi saltvatn og látnir sjóða í
3-3%, tima. Bæta þarf vatni við
og við i pottinn. (heitu). Stinga
þarf á keppina svo vömbin springi
ekki. Keppunum er raðað á fjöl
eða borð til að kólna. Venjulega
gengur af blóðinu þegar búið er að
fela upp í keppina og cru þá saum-
aðir Ijereftspokar. Þá má næstum
fylla og binda vel fyrir þá, en
mjöli er betra að bæta í blóðið sem
í þá er látið. Pokarnir eru soðnir i
4 tíma, dálítið kalt vatn og þeim
flett af blóðmörnum strax. Keppirn-
ir eru geymdir í vatni með örlitlu
af ediki út i.
Lifrarpilsa.
Lifrin og nýrun eru þvegin vel
og liimnur teknar af, skorin i bita
og hökkuð 2-3 í vjel. % 1. mjólk
og ögn af vatni er blandað með
V-i litlum bolla af salti móti hverri
lifur. Þessu er hrært út í lifrina
og % rúgmjöl % hveiti jafnað vel
saman við. Mörinn látinn í eftir geð-
þótta. Þetta er falið upp í vinstrarnar
og langana, og poka ef þörf gerist,
og soðið í 294 - 3 tíma. Langarnir
eklci svo lengi. Sumum þykir gott
að láta ögn af kúmeni i lifrapils-
una.
Bragðið á hrárri lifrarpilsu til
!>ess að vita livort hún er mátulega
sölt. Hún þarf að hrærast nokkuð
þykk.
Lundabaggi.
Hann er búinn til úr hálfsæsuðum
og ristlinum, lundin mun aldrei
fylgja nú orSið.
Ristillinn sem legið hefir i salt-
vatni cr þvegin vandlega. Hálsæð-
arnar eru lagðar í lófa sjer og breið-
ari endi ristilsins lagður þrisvar
með þeim að endilöngu og svo vafðir
utan um þar til ristillinn er búinn.
Þá er þindin saumuð utan um og
lundarbagginn soðinn. Hann er búin
þegar prjónn gengur liiklaust gegn-
um hann. Þá er hann færður upp
og látinn kólna. Geymdur í sýru-
blöndu'.
Vjelindin.
Þau eru hreinsuð og himnur tekn-
ar burtu, einnig fitukeppir sem sjald-
an eru hreinir.
Feitt kjöt er skorið í ræmur, lát-
ið á hlýjan staS og svo er því troð-
ið i vjelindin, þannig að þau snúist
við um leið. Soðin i einn tíma með
lundaböggunum og gollurhúsunum,
sem einnig eru troðin út með kjöti
eða öðru góðgæti. Venjulega er
þetta borðað strax með nýju slátrinu
en annars má geyma það á sama
hátt og lundarbaggann.
Lungun.
Þau má sjóða, og þau voru einu
sinni súrsuð og borðuð með góðri
list, en nú munu þau varasöm og
ólystug, vegna fjárpestanna.
Sviðin.
Hausarnir eru klipptir og sviðn-
ir, klofnir að endilöngu og lagðir
í kalt saltvatn. Því næst eru þeir
skafnir vel og þvegnir úr mörgum
heitum vötnum og soðnir þar til
kjötið losnar af beinunum. Þá eru
þeir teknir upp úr og beinin dregin
varlega úr. Þeim er hvolft saman
2 og 2 og bundið um meðan þeir
eru aS kólna.
L’AMICO FRITZ.
Frh. af bls. 6.
hann hefir þekkt frá því að hún var
barn að aldri, — er að verða yndis-
lega fögur ásýndum. Susel skemtir
sjer vel í þessum glaðværa hóp, en
það sem einhvernvegin hefir mest
álirif á hana þarna, er það að til
er fengin Sigauna-stúlka, að skemta
gestunum meS söng og hljðfæra-
slætti, — og verður Susel einkum
mjög gagntekin af fagurri og við-
kvæmri kvöldlokku (serenade), sem
hún leikur á hljóðfæri.
Þear Susel ar farin úr veislunni,
gerast menn háværir. Fara nú gest-
irnir, og þó einkum tveir þeirra,
Hancgo og Frederich, að stríða Fritz
á þvi, að nú muni senn vera lokið
friðnum þar á heimili hans og ein-
setumannsæfinni, sem hann hafi lof-
aS svo mjög, þvi að ekki muni þess
dú langt að bíða, að hann Iáti fjötr-
ast af fúsum vilja i lilekki heilags
hjónabands, en David gengur jafn-
vel svo langt, að hann býðst til að
veðja við Fritz um, að þetta muni
svo fara á næstunni. Fritz tekur
veðmálinu hlægjandi, — og leggur
undir, hvorki meira nje minna en
allar vínlendur sínar, — sem eiga þá
að falla David í skaut, ef hann vinn-
ur veðmálið.
Geymdir í sýrublöndu. Eigi að
borða sviðin heit eru þau aðeins
soðin þangað til sprettur af þeim.
Kjötið hrekkur upp eftir kjamman-
um. Mörgum þykir skemtilegra að
borða af beinunum.
Fótasulta.
Fótunum er haldið yfir logandi
eldi og liárið sviðið af. Klaufirnar,
sem skorpna i hitanum, cru teknar
glóðheitar af með hnif eða öðru
járni, fóturinn strokin með striga-
klút, til að sjá hvort hann er sviðin,
og bætt um ef þarf.
Þegar búið er að sviða eru fæt-
urnar þvegnar og skafnar og soðn-
ar vel i ekki mjög miklu vatni.
Þegar kjötið losnar af beinunum
eru þeir færðir upp og beinin tekin
úr. Um leiS og klaufarbeinin eru
tekin er „klaufmaðkurinn“, það er
kirtill með dálitlum liárskúf, hann
situr á milli klaufanna, tekinn burt,
en íómaðkurinn soðinn áfram i
síjuðu soðinu þar til allt er oðið að
jöfnu mauki. Saltað mátulega, hrært
vel og hellt í skál eða byttu. Hrært
við og við á meðan það er að kólna.
Þegar sullan er köld er hún skorin
í bita og geymd i sýrublöndu. I.íka
má borða sultuna nýja ef vill.
Hjörtun.
Hjörtun eru skorin upp og „ó-
hljóðseyrun“, soðin í súpu, eins
og venjulegri kjötsúpu, með gul-
rófum og gulrótum ef til eru.
Hjörtun má einnig steikja i smjöri
á pönnu og hella ofurlillu af heitu
vatni í pönnuna smátt og smátt.
Jafna sósuna og borða með kál-
meti.
Slátursúpa.
Taki maður innan úr einni kind,
og sjóði það i einu lagi, fær maður
ágætt súpusoð. Þegar fært hefir
verið upp úr er soðið fleytt og
síað, og látið i hreinan pott. Gul-
rætur, gulrófur og allskonar græn-
meíi má nota í súpuna Örlitlu af
hveiti kastað út í. Einnig er gott að
útákastið sje hrisgrjón. Súpan má
ekki vera þykk.
Fritz er maður vinsæll mjög,
ekik aðeins í vinahóp, heldur og eigi
siður meðal landseta sinna, enda
er liann mjög mildur og lijálpfús, og
er því almennt nefndur: „Vinur
vor Fritz. Og lýkur fyrsta þætti á
því, að hópur munaðarleysingja
og annara fátæklinga koma i skrúS-
göngu heim til hans, til að hylla
velgjörðarmann sinn.
Annar þáttur gerist i garði eins
leiguliða vinar vors, Fritz, — föður
Susel, þar sem Fritz er í heimsókn.
Susel er úti í garðinum að velja blóm
i greip sjer, handa ,herramanninum,’
og þegar hann kemur til hennar,
rjettir hún honum blómvöndinn.
Siðan hleypur hún upp stiga, sem
stendur upp viS kirsiberjatrje í
garðinum, — tinir ber af trjeun
og fleygir til Fritz, en nú er svo
komið um hann, að hann er ekki
allskostar viss um, hvort sætari muni
vera liin rauðu, fullþroskuðu ber,
eða rauðar varir hinnar fögru meyj-
ar. Þegar þessi leikur stendur sem
hæst, heyrist hófadynur og svipu-
smellir, — og ber þá nú þarna aS
garði, bestu vinina, þá.er í veislunni
höfSu sefið. Fritz hefir þá með sjer
á brott, — í skemtigöngu að því
er hann segir. En David gamli verð-
ur einn cftir hj Susel, — kveðst
hann vera þreyttur. Hann biður
hana að gefa sjer svaladrykk, og
sest hún síðan lijá lijá honum. —
Spyr liann hana nú, livort hún
muni nokkuð lengur í kristnum fræð-
um, sem liann liafi kennt lienni í
bernsku, — hvort liún muni til
dæmis, og geti sagt sjer söguna af
þeim ísak og Rebekku. Hún bregst
vel við þvi, og segir fram söguna
af svo mikilli tilfinningu, að Davið
þykist skilja fyllilega, hvernig henni
muni vera innanbrjósts. Og þegar
þeir koma aftur, Fritz og vinur hans
tekur Davíð Fritz tali, og segist vera
búinn að finna Susel eiginmann,
sem henni muni vel hæfa, og að
hann muni hiklaust fá samþykki
föður hennar til ráðahagsins. Þessi
tíðindi vekja hjá Fritz slíkt ógeð
og ótta, að honum verður það þá
fyrst ljóst, hvernig tilfinningum hans
sjálfs er varið, gagnvart hinni yndis-
legu ungmey. Honum verður svo
mikið um þetta, að liann kveður
engan, en hverfur heim til sín sem
skjótast. En Susel verða þetta sár
vonbrigði — og ln'in fer að gráta.
í þriðja þætti er Fritz, vinur vor
heima hjá sjer, og er nú alveg eirð-
arlaus. Davíd kemur til hans, og
segir lionum, að nú sje allt „klappað
og klárt“ um giftingu Susel, — en
þá verður Fritz æfur og leggur blátt
bann við þvi, að Susel, giftist nokkr-
um manni, að sjer forspurðum. —
Rjett i þessu kemur Susel, með á-
vexti i körfu, handa Fritz. Hún er
föl yfirlitum og sorgmædd svipinn.
Og þegar Fritz spyr hana i kald-
iiæðnistón, hvort liún sje komin til
þess að bjóða sjer í brúðkaupiS, —
sækir að henni grát. Og þá sjer
Fritz loksins, hvernig hennar hugur
er í lians garð, — og gefur hann nú
lausan tauminn tilfinningum sínum
og vefur hana örmum.
Davíd vinnur þannig veðmálið,
en vinninginn gefur liann Susel i
heimanmund. Og jafnframt heitir
hann þvi, að ekki skuli þess verða
langt að biða, er hann komi þeim
i hjónaband báðum, vinum Fritz og
piparsveinunum, sem þarna eru á-
horfendur.