Fálkinn - 08.12.1944, Blaðsíða 11

F Á L R I N N
11
\
Bæknr
Guðmundur Daníelsson:
LANDIÐ HANDAN LANDSINS.
Þorsteinn M. Jónsson gaf út.
Akureyri —- 1944.
Guómundur Danielsson hefir bú-
ið sér þann sess í meðvitund ís-
lenskra lesenda, að þeir grípa
hverja nýja bók eftir hann fegins
hendi. Þessi nýjasta skáldsaga hans
er í beinu framhaldi af „Sandi“,
sem kom út fyrir tveim árum, og
margar helstu persónurnar þær
sömu. Þegar sagan liefst er Hrólf-
ur Sigurðsson að leggja upp í bón-
orðsför upp að Fosshóli, hann ætl-
ar að biðja Gyðu, dóttur Búa Úlfs-
sonar á Fosslióli; Hrólfur er kom-
in nær fimtugu þegar sagan liefst,
en vegna minnimáttarkendar sinn-
ar hefir honum ekki tekist að eign-
ast konu. Ferðin verður árangurs-
laus, og nú tekur Halldóra ráðs-
kona hans málið í sínar hendur
og vísar lionum á Heiðrúnu Ákadótt-
ur, unga ekkju úr höfuðstaðnum,
sem kemur mikið við þessa sögu.
Á öðrum þræði 'eru það einkum
þeir Úlfur og Reginvaldur Búa-
Synir, sem einkum segir af og svo
Gylfi prestur og Ásdís Sölvadóttir.
Og þó er það ekki síst lausinginn
Reginvaldur, hrappurinn og skáld-
ið, er engu eirir, sem verður minn-
isstæðastur í þessari bók, ásamt
tryggðartröllinu Gyðu.
í „Landinu liandan iandsins"
kynnist lesandinn þessu fólki til
hlýtar. Þetta er gott fólk og illt,
en um margt öðruvisi en fólk er
flest. Umhverfið er það sama og
áður, en aðstæðurnar breytast
Skáldið hefir náð fastari tökum á
persónum sínum en áður, það er
eins og hann skygnist dýpra í
leyndardóma þeirra og þessvegua
dregur hann fram nýjar liiiðar á
þessari hirð, sem skapar söguna.
Stíll liöfundar verður markviss-
ari og fastari með hverri nýrri bók,
honum lætur vel að túlka mikið
með fáum orðum og segja þau fáu
orð á þann veg að þau munist. Og
svo hefir höf. einnig hugkvæmni
og andagift, sem gera lýsingar hans
minnisstæðar. Jeg veit ekki hvort
rjett er að segja, að þessi saga taki
fram sumum af þeim eldri, en víst
er að skáldið sjálft hefir sýnt á
sjer ýmsar nýjar hliðar, þó að
grunntónninn sje samur og áður.
Og hann hefir verið góður frá byrj-
un.
Frederick L. Dunbar:
KRISTÍN SVÍADROTNING.
Sigurður Grísson íslenskaði.
Útgefandi ísafoldarprent-
smiðja h.f. Reykjavík 1944.
Kristin Svíadrotning er einna
sjerkennilegust persóna allra þeirra,
sem borið hafa þjóðhöfðingjanatn
á Norðurlöndum, og enda þótt víð-
ar væri leitað, enda varð æfiferill
hennar eftir þvj. Hún er dóttir
hetjukonungsins Gustaf Adolfs, sem
berst fyrir lúterskunni og fell-
ur á þeirri gripid. Hún er einka-
barn hans, og tekur ríki eftir hann,
sex ára gömul, árið 1032, lifir næslu
tvo áratugi í dýrlegum fagnaði við
glys og glaum, en snýst þá til
kaþólskrar trúaá, afsalar sjer völd-
um og riki og heldur í suðurveg og
á náðir páfa og nýtur einkum vel-
vildar og skjóls Assolino kardínála.
Hún bíður tækifæris til að koniast
til valda í Svíþjóð, en tilraunir
hennar í þá átt verða árangurslausar,
þó að hún geri sjer tvær ferðir
þangað, árið 1660 og 1667. Og loks
deyr liún i útlegð suður i Ítalíu,
södd lífdaga en brennandi í trúnni
á páfadóminn, enda var jarðarför
hennar gerð svo, sem kaþólskum
þjóðhöfðingja sómdi.
Tímarnir, sem Kristin drotnitig
lifði á, eru eftirtektarverðir og við-
burðarikir. Hún fæðist á árum 30
ára stríðsins. Svíar berjast við Dani
í uppvexti liennar, Kristján IV.,
Lúðvik XIV. og Cromwell eru sam-
tíðarmenn hennar, og í Svíþjóð eru
forustumenn, sem eiga sjer fræga
sögu, svo sem Axel Oxenstjerna og
Magnus de la Gardie. Þessi saga
Kristinar gerist á breiðum grund-
velli og er í rauninni Evrópusaga
70 ára tímabils á seytjándu öld.
Höfundurinn er þýsk-skotskur
listsögufræðingur. Hann segir vel
frá og skemtilega en virðist þó ekki
falla fyrir þeirri freistingu sumra
æfisöguhöfunda nútímans, að geta
ímyndunaraflinu of lausan tauni-
inn, enda eru miklar heimildir til
um æfi Kristínar drotningar. Og
heildarmyndin, sem hann bregður
upp af henni, er einkar athyglis-
verð og tekst höf. vel að gera grein
fyrir ýmsum aðalþáttum skapgerð-
ar hinnar einkennilegu og óláns-
sömu drotningar.
Sigurður Grimsson hefir þýtt bók-
ina af mikilli lipurð og smekkvísi.
Las hann þýðinguna í útvarpinu i
fyrra og mun hlustendum hans eigi
síst hugleikið að eiga söguna á
prenti. Fjöldi mynda af helstu per-
sónum sögunnar eru í bókinni.
Þórir Bergsson:
NÝJAR SÖGUR.
Útgefandi ísafoldarprent-
smiðja h.f. — 246 bls.
Nú vita allir hver Þórir Bergsson
er, það er ekkert leyndarmál leng-
ur að hann heitir réttu nafni Þor-
steinn Jónsson, enda er útgefandinn
farinn að setja myndir af honum
á auglýsingar. En það er langt sið-
an menn fyrsf fóru að taka eftir
nafninu undir stuttum og laggóðum
smásögum, og þá var jafnan spurt
hver hann væri, þessi Þórir. En i
mörg ár varðveitti hann dul á sér.
Það er eigi að efa, að smásögu-
formið hentar Þóri Bergssyni best.
Það eru sumir, sem halda, að það
sje minni vandi að semja góða smá-
sögu en aðra stærri, enda reyn-
ist það svo, • að margir telja sig
kallaða til smásagnagerðar, þó að
næsta fáir sjeu útvaldir. Sannast
að segja er mikið af þeim smásög-
um, sem fram kemur á islensku,
hálfgert rusl og rugl, iðnaður
manna, sem ýmist hafa upplifað
viðburð eða heyrt sagt frá honum,
og ætla svo að færa hann í letur,
án þess að hafa sæmilegt vald á
máli og hugsun.
Smásögur Þóris Bergssonar eru
fágaðir gimsteinar, flestar hverjar.
Þær eru ekki orðnar til i einu vet-
fangi, lieldur árangur hugsanadýpt-
ar, smekkvisi og vandvirkni. Þess-
vegna hafa þær hlotið aðdáun þeirra,
Framhald á bls. 14.
Fimm nýjar bækur
BYGGÐ OG SAGA,
eftir Ólaf Lárusson prófessor. Bóldn er í 12 þáttum.
Heita þeir: Úr byggðasögu Islands. Eyðing Þjórsárdals.
Hversu Seltjarnarnes byggðist. Kirknatal Páls biskups
Jónssonar. Undir Jökli (ýmislegt um Bárðarsögu Snæ-
fellsáss). Árland. Þing Þjóðólfs Mostrarskeggs. Elsta óð-
al á Islandi. Guðmundur góði í þjóðtrú Islendinga.
Nokkur byggðanöfn. Kirkjuból og Hítará. -—Þessa bók
þarf hver þjóðrækinn maður að eignast.
EVUDÆTUR,
eftir Þórunni Magnúsdóttur skáldkonu. — Þórunn Magn-
úsdóttir er löngu orðin þjóðkunn fyrir skáldsögur sínar.
I þesssari bók birtir hún 8 sögur, hverja annari skemti-
legri og liefir Tryggvi Magnússon listmálari teilcnað mynd
yfir hverja sögu og auk þess nokkrar heilsíðumyndir.
Þórunn Magnúsdóttir
Ólafur Lárusson prófessor
KRISTÍN SVÍADROTTNING
í þýðingu eftir Sigurð Grímsson skáld. Kafla úr þessari sögu las liann í útvarpi síðasta vetur, og birlir nú söguna
í heild fyrir áskoranir fjölda manna um land alt. Bókin er skreytt fjölda mynda.
NOKKRAR ATHUGASEMDIR UM BÓK SIGURÐAR NORDALS „LÍF OG DAUÐI“.
Mönnum er enn í fersku minni bók Sigurðar Nordals. Þegar hún kom fyrst út undir nafninu „líf og dauði“, urðu
iim liana nokkrar umræður, með og móti. — Síra Kristinn Daníelsson gerir í þessári litlu bók allmargar athuga-
semdir við bók Nordals.
ÞÖGUL VITNI,
eftir enska skáldið J. Stephen Strange.
Skemtileg bók, lcostar aðeins 10 krónur.
Bókaversluii Isafoldar
og útibúið Laugavegi 12.
i