Fálkinn - 21.12.1945, Page 25

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1945
19

voru bislcupar í Skálholti, þeir
feðgar Finnur og Hannes gátu
ekki lialdið bókum sínum ó-
skemmdum fyrir húsleka, fúa
og sagga.
--------Skólaliúsið á Möðru-
völlum var reist á grunni amt-
mannshússins, Friðriksgáfu, er
svo var nefnt, sem brann Þjóð-
hátíðarárið 1874. Réði grunn-
urinn lögun bússins, en það var
30x15 álnir og voru kennslu-
stofurnar tvær í norðurenda
liússins niðri en íbúð skóla-
stjórans í suðurenda, en inn-
gangurinn á milli. Uppi voru
svenfstofur pilta og kennara.
En í gamla bænum svonefnda
var matsala handa piltum, er
frú Kristín Thorlacius prests-
ekkja frá Saurbæ annaðist við
liinn besta orðstir. En sonur
hennar Ólafur, síðar læknir,
var yngsti nemandinn í skól-
anum, aðeins tólf ára. Árið
eftir kom nýr ábúandi á Möðru-
velli og tók að sér að sjá pilt-
unum fyrir fæði, en piltun-
um mislíkuðu þau útlát svo að
í svarra fór, og hlupu margir
piltar burt úr skólanum. Lá
við að þetta yrði honum að
aldurtila.
Noklcru eftir aldamót brann
svo þessi skóli og var liann
ekki byggður upp þar, en flutt-
ist til Akureyrar og þar hefir
hann starfað síðan. En nafnið
lifði lengur en húsið sem brann
á Möðruvöllum. Löngu eftir að
skólinn fluttist til Akureyrar
var það siður, að minsta kosti
á Suðurlandi, að kalla skól-
ann Möðruvallaslcóla og náms-
menn þaðan Möðruvellinga og
má vera að sumt gamalt fólk
geri það enn í dag.
Jón A. Hjaltalín varð for-
stöðumaður skólans, guðfræð-
ingur að mennt, en dvaldist í
Skotlandi sem bókavörður síð-
ustu fjórtán árin áður en hann
tók við skólanum. Hann var
um margt á undan sínum tíma
og fór sínar eigin leiðir og
þótti einkennilegur í liáttum
um margt. Hann fylgdi kenn-
ingu Swedenborgs hins sænska.
Iíennari þótti hann góður og
röggsamur skólastjóri. Fyrstu
kennarar ásamt honum voru
Þorvaldur Tlioroddsen og Gutt-
ormur Vigfússon, liann var bú-
íræðingur, enda hafði í upp-
hafi verið ætlað að láta skól-
ann vera bændaskóla öðrum
þræði, en frá því horfið þegar
eftir fyrsta árið og fór Gutt-
ormur þá frá skólanum, en
Þórður Thoroddsen, síðar lækn-
ir, kom í staðinn. Halldór
Briem varð kennari skólans
1882 og kenndi m. a. stærðfræði
og íslensku og gaf út kennslu-
Stefún Stefánsnon.
skólameistari því nafni liafa
forstöðumenn þessarar mennta-
stofnunar löngum verið nefn-
dir, að hinu gamla dæmi frá
Hólum og Skálholti — reynd-
ist hann jafn mikill afreks-
maður um stjórn skólans og áð-
ur sem aðalkennari hans. —
Þegar hann féll frá aðeins 57
ára gamall, í ársbyrjun 1921,
hafði hann unnið skólanum í
yfir 33 ár og eflaust mótað
hann dýpra en nokkur maður
annar hefir mótað nokkra ís-
lenska mentastofnun aðra. —
Andi Stefáns Stefánssonar mun
lengi svífa yfir æðstu mennta-
stofnun Norðurlands.
Sigurður Guðmundsson mag-
ister varð þriðji skólameistar-
inn og nýtur lians enn við.
Eftir nærfelt tíu ára kennslu-
starf í Menntaskólanum í Rvík
og Kennaraskólanum var hann
skipaður skólameistari eftir
Stefán, sumarið 1921 og hefir
því verið tuttugu og fimm ár
í skólastjórastöðunni í lok þessa
vetrar. Það var vandgert að
Jón A. Hjaltalin.
bækur í báðum þeim greinum.
Hann kenndi við skólann í 26
ár.
Stefán Stefánsson tók við
skólameistarastöðunni haustið
1908, eftir Hjaltalín. En liann
var þá löngu orðinn frægur
af skólanum eða öllu heldur
skólinn af lionum, því að hann
Iiafði verið kennari skólans í
21 ár samfleytt, er hann tók
við forstöðu hans. Hann var
kunnur vísindamaður, sem lagt
liafði grundvöll að íslenskri
jurtafræði. Hann var stjórn-
málamaður, sem átl liafði sæti
á þingi um skeið og var ann-
álaður fyrir mælsku og glæsi-
mennsku. En þó mun hann fyrst
og fremst liafa verið afbragð
annara manna fyrir iiæfni sina
sem kennari. Eg hefi hitt marga
lærisveina lians, eldri og yngri
— margir þeirra voru skóla-
bræður mínir -— en öllum bar
þeim saman um að Stefán
skólameistari væri besti kenn-
arinn, sem þeir hefðu átt. —
Og eftir að liann var orðinn
SigurSur Guðmundsson
setjast í sæti Stefáns Stefáns-
sonar, en það leikur ekki á
tveim tungum að Sigurður hafi
skipað sessinn með heiðri og
sóma. Hann hefir jafnan haft
dæmi fyrirrennara síns í há-
vegum, en jafnframt mótað
andann í skólanum eftir sinni
eigin skoðun og innblæstri,
verið vakinn og sofinn í því
að auka veg og hróður þessar-
ar stofnunar og vekja nemend-
urna til meðvitundar um, að
þeir eigi að læra vegna lífsins
en ekki vegna skólans. Al-
menningur er kunnugur sumum
ræðunum, sem liann hefir hald-
ið við skólasetningar og önn-
ur tækifæri og þekkir því nokk-
uð skoðanir skólameistarans á
tilgangi skólavistar, og vilja
hans á því að hún gei’i nem-
endurna að viðsýnum og hugs-
andi mönnum, ekki síður en
lærðum mönnum.
II.
I tíð núverandi skólameistara
hefir hinn gamli Möðruvalla-
Menntaskólinn
á Akureyri.