Fálkinn - 21.12.1945, Side 27

JÓLABLAÐ FÁLKANS 1945 21
af mjólk, ket og fiskur um 60%)
— eða sem svarar einni máltiS i
matsölu i Reykjavik á sama tíma.
— — Þrátt fyrir húsnæSisleysiS
hefir mötuneytiS ekki veriS lagt
niSur. Enda væri þaS mikill miss-
ir fyrir skólann, því aS eigi aSeins
er þaS nemendunum fjárhagsleg
stoS, heldur á sinn þátt i því aS
gera skólann aS heimili nemend-
anna og efla félagsskap þeirra. —
Önnur ráS hafa veriS tekin til að
bæta úr húsnæSisskortinum. Skóla-
meistarinn hefir gerst landvinn-
ingamaður og lagt undir sig lóSir
kringum skólann til þess aS full-
nægja óhjákvæmilegum vexti hans,
og um leiS ná eignahaldi á húsi
skammt fyrir norSan skólann, sem
breytt liefir veriS í kenslustofur.
En samt er þetta ekki nema
bráSabirgSaúrlausn. Skólinn er vax-
inn upp úr flíkunum, eigi síSur en
eldri bróSir hans í Reykjavík, sem
hefSi nú, ef allt liefSi veriS meS
feldu, átt aS fá nýjan alfatnaS i
afmælisgjöf. En leikfimisliúsiS er
nýuppgert og vandaS, sundlaug er
ekki fjarri — og gróSurinn í kring
er prýSi, sem Reykjavíkurskólinn
hefir ástæSu til aS öfundast yfir.
MenntaskólagarSurinn á Akureyri,
sem gróSrarvinurinn Stefán Stefáns-
son lagSi grundvöllinn aS, er orS-
inn fallegur og á þó eftir aS verSa
fallegri. —------
Gamlir nemendur MöSruvalla- og
Akureyrarskóla eru ræktarsamir viS
hann. Þeir safnast aS honum á há-
tíSisdögum hans, gefa honum gjafir
og sýna í orSi og verki aS þeir
telji sig eiga honum mikiS aS þakka.
Fimmtíu ára minningarhátíS skól-
ans, sem haldin var á MöSruvöll-
um og Akureyri 31. maí og 1. júní
1930 er mesta liátíSin í sögu skól-
ans. Þá vitjuSu gamlir MöSruvell-
ingar víSsvegar af landinu en þó
einkum úr næstu héruSum til Eyja-
fjarSar. Um átta liundruS gestir voru
á hátíöinni á MöSruvöllum, en þar
voru ræSuhöld mikil, skólauppsögn
og sungin hátíSarljóS eftir Davíö
Stefánsson undir lögum eftir Pál
ísólfsson. Fimmtán stúdentar og 52
gagnfræingar voru brautskráSir. —
LagSur var blómsveigur á leiSi
Bjarna Thorarensen í MöSruvalla-
kirkjugarSi. SíSdegis var fimleika-
sýning og fjölmargar ræSur haldn-
ar. En daginn eftir liélt liátíðin á-
fram á Akureyri meS þvi aS sveigar
voru lagir á leiSi hinna tveggja látnu
skólameistara, Hjaltalíns og Stefáns
og gengu 350 gagnfræðingar þangað
í skrúðgöngu, en Sigurður skóla-
rneistari mintist fyrirrennara sinna.
— Veislusalur var tjaldaður við
skólaliúsið og mötuðust þar um
450 manns þennan dag, um hádegið
og kvöldið. Þótti liátíS jressi fara
fram ineS þeim ágætum, aS talið er
aS hún hafi veriS rnesta skólahátiS
á landi hér.
IV.
Sú var tíSin aS LærSi skólinn
í Reykjavík selti svip á bæinn.
Skólapiltarnir voru þá einskonar
andans aSall, þeir voru stétt fyrir
sig og þóttu lilutgengustu menn
i samkvæmis- og skemmtanalífi. Þá
var Reykjavik minni bær en Akur-
eyri er nú, og meSalaldur skóla-
pilta liærri en nú gerist. Höfuð-
borgin óx, heimavistir skólans voru
lagSar niður og mötuneyti var aldrei
neitt í skólanum. Nú hefir höfuð-
staðurinn gleypt skólann.
Mér er ekki kunnugt um skóla-
lífiS i Menntaskóla Reykjavikur nú,
að öðru leyti en ég veit að það
hefir breyst í ýmsu á umliðnum
fjörutiu árum, er ég sleit gólfun-
um þar, það er meira ielagslíf þar
nú en þá, enda liægt við að jafn-
ast. Nú eru samkomur og skemmt-
anir i skólanum við og viS, en það
var aldrei i þá daga. SkólaballiS
var lialdiS á Ilótel Reykjavík þá,
skólaliátiSin lialdin að vorinu úti
í Engey, suður á Hvaleyri, í Kópa-
vogi eða Vatnagörðum, skólasjónleik-
ir voru engir. Urgurinn var enn
ekki horfinn eftir púðurspellin og
bernskubrekin, sém urðu til þess
að Björn M. Ólsen fór frá skólanum.
SíSan liefir margt breyst. Skólalifið
er orðið fjölbreyttara en áður, sam-
komur eru haldnar í skólanum,
kennslan fjölbreyttari og hópferðir
nemenda farnar á hverju vori. Og
þeir eiga sér sel austur i Ölfusi,
sem þeir þó eigi kunna enn að meta
eða nota sem skyldi.
Eg liygg að skólalífið sé tölu-
vert fjölbreyttara á Akureyri en
í Reykjavík. Akureyri er enn eigi
stærri en svo, að hinn fjölmenni
hópur menntaskólanemenda er þar
enn „ríki i ríkinu“ eins og í Reykja
vík í gamla daga. Og heimavistirn-
ar og skólamötuneytið liljóta að efla
félágsandann og gera skólann heim-
ili nemendanna í frekara mæli en
þar sem nemandinn kemur eklci í
skólann til annars en að njóta
kennslunnar.
Fyrir rúmu ári fékk ég tækifæri
til að sjá nokkrar augnabliks-
myndir úr skólalífinu á Akureyri
og kynnast starfinu þar lítið eitt.
Og mér fannst þetta allt stórum
geðfeldara og girnilegra en við
höfðum átt að venjast forðum. ÞaS
var annar andi og frjálslegri, en
þó betri agi. Og mér fannst þetta
vera skemmtilegur skóli og öfund-
aði unga fólkið.
Kennslan var miklu listrænni en
maður átti að venjast, enda eru
kennararnir flestir ef ekki allir,
menn, sem liafa ætlað að gera
kensluna að lífsstarfi sínu, en hafa
ekki gerst kennarar út úr neyS.
Lærði skólinn gamli hafði að vísu
ágætum mönnum á að skipa, en
þeir höfðu ofl horfið að kennara-
störfum vegna þess að hið opin-
bera sá sér ekki fært að styðja
þá til vísindaiðkana á annan liátt.
En það fer ekki alltaf saman að
vera góður kennari og góður vísinda
maður. Á siðasta mannsaldri hefir
þjóðin eignast marga visindamenn
og marga sérmenntaða kennara, svo
að nú er úr fleirum að velja en
áður. Og ])ess má sérsiaklega geta
um Akureyrarskólann, aS þár eru
margir ungir kennarar, sem sumir
hverjir hafa menntast mcð það fyrir
augum, að verða kennarar, einmitt
v við þessa stofnun. Skólameistar-
inn hefir fylgst með þeim á náms-
árunum og hvatt þá til að búa sig
undir að taka við kennarastarfi viS
þessa sömu stofnun, sem undirbjó
])á undir framlialdsnámiS. Margir
stúdentar frá Aluireyrarskóla eru
nú kennarar hans. Skólameistarinn
á Akureyri varð og fyrstur manna
til þess að ráða útlenda mennta-
menn sem kennara i tungumálum
og á þann hátt fengu nemendur
lifandi kennslu i málinu í stað bók-
stafakennslunnar.
Akureyrarskóli á þvi láni að fagna
að hafa ekki horfið í iðu bæjar-
lífs heldur haldið sjálfstæði sínu,
á sama hátt og skólinn i Sórey í
Danmörku eða norsku „landsgymn-
asíin“ á Voss eða á Eiðsvelli, sem
viðurkennd eru sem bestu mennta-
skólar Noregs. Þetta eru 20. aldar
útgáfur af skólunum i Skálliolti og
Hólum, að breyttu því sem breyta
ber. Hugur nemandans snýst frek-
ar um slíka skóla en raun verður
á í þeim skólum er eiga nemendurna
að öllu leyti í bænum, utan kennslu-
stundanna. Á öðrum staðnum verð-
ur nemandinn miðleiðandi en á liin-
um miðflýjandi.
Til dæmis um félagslíf í skólan-
um má nefna, að þar starfar mál-
fiuidafélag, sem „Huginn" heitir,
bindindisfélag, iþróttafélag, skákfé-
lag, skemmtifélag og leikfélag. —
„Huginn" gefur út skólablaðið „Mun-
inn“ og heldur að jafnaði einn um-
ræðufund i mánuð’i hverjum, en
stundum fundi með fjölbreyttari
dagskrá, söng, erindaflutningi og
upplestri. í])róttafélagið leggur aðal-
áhersluna á skiðaíþróttina, einkum
síðan skólinn eignaðist skiðaskála,
,,Útgarð“ í Glerárdal. Er hann reist-
ur fyrir samskot nemenda og annara
og sjálfir hafa nemendurnir unnið
mikiS starf þar i þegnskylduvinnu.
Að vetrinum fara þeir ])angað í
skiðagöngur um lielgar og enda oft-
ar, og eru ýmsir ágætir skiðamenn
nieðal nemenda, þeir halda og skíða-
mót sjálfir á hverjum vetri. Skíða-
skálinn í Glerárdal er einn full-
komnasti skáli þeirrar tegundar hér
á landi og skólanum til stórsóma.
SkemmtifélagiS heldur við dans-
fiminni í skólanum, en leikfélagið
leiklistinni. Hefir leikfélagið stund-
um haft nær tíu sýningar á sumum
leikjum sínum og er það mælikvarði
á vinsældir þess og getu. Skólinn
lætur sér annt um að auka áhuga
nemenda á þessum efnum, t. d. fá
þeir oft aðgang aS aðalæfingum eða
sýningum leikja Leikfélags Akur-
eyrar, svo og að liljómleikum og
jafnvel kvikmyndasýningum, en allt
þetta miðar að því að auka til-
breytni skólalífsins og vikka sjón-
deildarhring nemendanna.
SkólahátíSir eru jafnan lialdnar
einhverntíma vetrar og mikið vand-
að til, slcólinn skreyttur, ræður flutt-
ar og aðrar skemmtanir um liönd
hafSar, og ýmsum bæjarbúum boSiö
eftir þvi sem rúm leyfir, en nú er
orðið þröng um slíkar samkomur
í skólanum. Þá hafa efstu bekkirnir
og sínar samkomur. Sérstaklega má
geta um eina tegund funda, sem
efnt er til stundum fyrirvarlausl.
Með hringingu er nemendum til-
kynnt að þeir eigi að mæta i saln-
um i stað þess að fara til kennslu-
stundar í bekknuin. Þar er þá
flutt erindi, ýmist til þess að minn-
ast einhvers sem dagurinn gefur
tilefni til eða að gestur kemur í
skólann og er fenginn til að segja
eitthvað. Jafnan er söngur hafður
um hönd á þessum „salsfundum“.
Fimtubekkingar fara jafnan lengri
eða skemmri kynnisför þegar prófi
er lokið að vorinu eða áður en
skóli liefst næsta haust. Hafa þær
lengst eftir þvi sem samgöngur
bötnuðu. 1 þessum ferðum er á-
herslan lögð á að kynnast merkum
sögustöðum og náttúru landsins og
er Steindór Steindórsson að jafnaði
leiStoginn.
— — Hér hefir veriS drepið
iauslega á nokkra þætti skólalifsins
í Akureyrarskóla. Þar eiga margir
])átt að, bæði kennarar og nemend-
ur, undir handleiðshi skólameistara,
sein telur sér ekki neitt óviðkom-
andi er snertir hag skólans og nem-
endanna. Sjálfur býr hann í skólan-
um og hefir á liendi alla umsjón
lians, með aðstoð eins kennarans.
Og við skólameistarann eiga margir
margvisleg erindi, sem reynt er að
fullnægja á þann hátt er að haldi
komi. Skólameistarinn er faðir skól-
ans og þykir góður lieimilisfaðir,
og nýtur þar hollrar stoðar frúar
sinnar, Halldóru Ólafsdóttur. Þau
eiga sjálf unaðslegt lieimili í suð-
urenda skólans niðri, þar sem blóm
og bækur skipa öndvegið. Það er
hressandi að koma á þaS lieimili
og tala um allt milli himins og jarð-
ar. En heimili ])eirra hjónanna er
stærra en útveggir skólameistara-
ibúðarinnar marka, því að það nær
yfir alla skólalóðina.
— — — Þarna fá um 300 ung-
menni vegarnesti sitt í langferðina
miklu, sem heitir mannlíf. Sumir
melta lærdómsnestið illa og þeim
kemur það að litlu gagni þegar frá
líður, en aðrir betur, eftir því sem
þeir eru menn til. En það er vafa-
lítið, að þeir sem hafa gengið gegn-
um Akureyrarskóla liafa fcngiS gott
nesti, ef þeir kunna að nota það.
Það sem lielst amar að skólanum
er rúmleysið. Vöxtur skólans hefir
orðið svo hraður, að nemendafjöld-
inn er að sprengja hann utan af
sér. Hann þarf stórfé til þess að
endurbæta húsakynni sín, og hann
vantar ýms kennslutæki, sem lionum
eru nauðsynleg. Þetta á reyndar við
um alla skóla landsins, nema þá
sem nýjastir erú. Og það er víðar
pottur brotinn í þessu efni en hér.
Þegar Didrik Arup Scip, rektor
Oslóarháskóla, var að taka ó móti
nýjum stúdentum í haust, mintist
hann á lnisnæðisleysiS, sem er orð-
ið svo tilfinnanlegt, að fjöldi stúd-
enta hefir orðið að leita til annara
landa, vegna þess að þeir fengu
ekki rúm við menntastofnun sinnar
eigin þjóðar. Seip prófessor gat
])ess a'S framlög til háskólans liefðu
farið vaxandi hin siðari ár og þakk-
aði fjárveitingavaldinu fyrir. „En
]>að er svo, að þvi meira sem við
fáum, því meira lieimtum við. En
hinsvegar lofum við þvi að skila
ennþá meiru aftur."
Akureyrarskóli er allra skóla vís-
astur til aS gera það sama.
Skúli Skúlason.