Fálkinn - 21.12.1945, Side 38

32 JÓLABLAÐ FÁLKANS 1945
Peter Frenclheiij
Eakkiisarjiél
á Noröurveöunn
EGER ég kom heim aftur til
Repulse Bay; liitti ég [jar fyr-
ir þá ineistarana tvo Birket-Smith
og Thorkel Matliiassen. Knútur taldi
þá nú orðna svo reynda ferðamenn
að þeir gætu á eigin liönd ferðast
þangað, til fundar við Cleveland
kaptein og eskiinóana í nágrenni
hans, þar sein þeir skyldu gera
athuganir og undirbúa sleðaferðina
næsta vor.
Er ég liitti þá voru þeir báðir
himinhrifnir af liinuin reynda og
margfróða manni er þeir hjuggu
nú lijá: „Þetla er framúrskarandi
afburðaniaður“, sagði Mathiassen.
„Hann kann skil á öllu sem við þurf
um að vita og fræðast um. Hann
þekkir alla eskimóa-kynþætti og
liann hefir allsstaðar ferðast".
.Báðir sátu meistararnir með
minnisbækur og skrifuðu hjá sér
hvert orð sem fram gekk af munni
hins margfróða manns.
Ójá, þeir voru báðir miklir vís-
indamenn og saklausar sálir. Tor-
tryggni fannst ekki í þeirra hug-
um. Til allrar ógæfu er ég ekki
lielgur maður, því miður, en í þessu
tilfelli bjargaði það mér frá því
að taka liinn gamla mann trúan-
legan, og ég sagði visindamönnun-
um það umbúðalaust, að hann væri
sá mesti lygalaupur, sem fyndist
á mörgum breiddargráðum. Eftir
þá yfirlýsingu mína báru þeir höf-
uðið varla eins liátt og áður.
Eg þekkti lieilt safn af þeim
margtuggnu lygasögum, sem vant
er að segja þeim, sem nýkomnir eru
til ísliafslandanna. Hann hafði sagt
þeim allt. Hann hafði ferðast jal'n
langt og ferð okkar var heitið, og
hann þekkti deili á öllu. Með stak-
asta lítillæti lét liann þess getið,
að það sem liann vissi ekki og
þekkti, væri ástæðulaust að vita.
Meistararnir liöfðu ekki augun af
vörum lians. Við Fury og Hecla-
sund var aðal-umdæmi hans. Meg-
iniandseskimóarnir voru þeir sem
hann átti mest samskifti við. Hann
hafði drepið bjarndýr með hnífnum
sínum, og í þrengingum hafði Iiann
neyðst tii að horða mannakjöt,
þó var það ekki ne-ma ein barns-
hönd, sem hann hafði kroppað.
Hann hafði einnig séð hina síðustu
frumbyggja landsins, Tunitar voru
þeir kallaðir. Þeir voru svo stórir
að jaxlarnir í þeim voru stærri en
i nokkrum hesti. Þó undarlegt sé
höfðn þessar kempur flúið hann,
svo honum gafst ekki timi til að
athuga klæði þeirra. Hvernig liann
fór þá að því að skoða tennnrnar
í þeim var mér töluverð ráðgáta.
En vísindamennirnir skrifuðu í
minnisbækurnar. Á Winterisland
vissi hann nm gröf með lærlegg
af einum slíkum frumbyggja, og
var leggurinn fullu feti lengri, en
lærið á hounm sjálfum. Þegar liér
var komið beið Cleveland sinn
Laugarskarðsósigur. Þarna var mæl-
irinn fylltur sVo mín skoðun á
manninum varð einnig skoðun
hinna vitru og lærðu manna.
En nú var okkur hugstæðast að
næsti dagur var aðfangadagur, —
næsta kvöld var jólanótt, og auðvitað
höfðum við í hyggju að halda há-
tíð. Hinir ungu leiðangursmenn
höfðu ineðferðis, að heiman, jóla-
höggla og bréf til þeirra sjálfra,
og ég vildi einnig gera mitt til
þess að halda jólahátíðina. Ilmur
af grenigreinum og gæsasteik er
ekkert ófrávíkjanlegt skilyrði til
þess að skapa jólahugblæ. Hvert
jarðbelti hefir sín sérkenni í þess-
um efnum, og gleðiefni manna eru
margvísleg. Nú vorum við staddir
hjá gamla risanum Cleveland kap-
teini, og ég hafði hugsað mér að
vinna hollustu lians öllum öðrum
fremur, með því að mæta á jóla-
hátíðinni með eina flösku af rommi
og aðra af koniaki. Iíg hafði smygl-
að þeim með hinni mestu kænsku
þegar við lögðum af stað að heini-
an, og áður en við fórum til Bert-
hie Harbour liafði ég falið flöskurn-
ar í grjóthrúgu niðri á nesinu.
Eg varð því dálítið kollóttur þegar
Birket-iSmith skýrði inér frá þvi,
ljómandi í framan af sjálfsánægju,
að liann liefði liaft með sér tvær
flöskur af koníaki til að gefa
Cleveland og væri því viss um að
verða kærkomnasti gestur hans
næsta dag. En þó þyngdi mér enn
þá meir í skapi, þegar Birket-
Smith var sofnaður um kvöldið, og
Thorkel Mathiassen hvíslaði þvi að
inér að liann hefði hugsað sér,
að gleðja Cleveland gamla á jól-
unum, og í því augnamiði haft með
sér tvær rommflöskur, sem áreið-
anlega inundu vinna honum hylli
gestgjafans, langtum meira en gjaf-
ir okkar hinna. Eg lét einskis get-
ið um mína jólagjöf, og við sofnuð-
um allir þrír eins og glöð börn,
og dreymdi um jóiahátíðina með
ljósum og söng og barnslegri gleði.
Aðfangadagurinn rann upp. —
En áður en ég lield lengra I frá-
sögninni verð ég að skýra lítið
eitt frá liúsaskipun í Repulse Bay.
í húsinu voru tvær stofur og eldhús.
í innri stofunni hjó Cleveland og
kona lians, Fatty, í risastóru hjóna-
rúmi, þar sem á sama stóð hvort
þau lágu langsum eða þversum.
Þar voru einnig vopn lians, og í
gluggakistuna var raðað sex tóm-
um flöskum, sem stóðu þar eins og
helgitákn og sorgblandnar miiijar
um nokkrar glaðai- stundir eftir
síðustu skipskomu. í hvert sinn er
Cleveland varð litið á flöskurnar
andvarpaði liann og spenti greipar
á maganum, og sökkti sér niður í
djúpar og alvarlegar hugleiðingar.
Næsta stofa var hvorttveggja í
senn borðstofa og dagstofa. Eins
og á öllum heimilum í Canada var
skrautlegasta og tilkomumesta hús-
gagnið risavaxinn ofn, sem stóð á
miðju gólfi, og sá lilýjaði nú un-
aðslega upp stofuna. Hann var rauð-
glóandi frá morgni til kvölds. Auk
þess að nota ofninn til uppliitun-
ar notaði Cleveland liann fyrir
hrákadall. Hann livæsti og snark-
aði alveg dásamlega þegar Cleve-
land skirpti á hann svo sem ein-
um pela af tóbakssósu úr gúl sínum.
Auk ofnsins voru þarna einnig stól-
ar og borð, og á veggjunum hengu
gríðarstórar auglýsingar með mynd-
um af fögruin konum, sem mæltu
með vissum tegundum af súkkulaði.
Meistararnir sváfu á gólfinu í þess-
ari stofu. Frammi i eldhúsinu hvíld-
ist ég á dýnu. Þar var hin prýði-
legasta eldstó, og vatnsgeymir lil
jiess að bræða ís. Þar var einnig
kassi með nokkrum tömdum læm-
ingjum, sem Cleveland ól sér til
dægrastyttingar yfir veturinn.
Við vöknuðum snemma um morg-
uninn þegar Cleveland kom á vakt-
ina. Hann annaðist sjálfur eldhús-
störfin og hjó til prýðilegan mat.
Cleveland var upprunninn i Nýja-
Englandi, og þessvegna matreiddi
hann æfinlega baunir og flesk til
morgunverðar. Það var dásamlegt
að vakna alltaf með ilminn af þess-
um lostæta mat i vitunum. Hann
bakaði baunirnar alltaf í stórri fötu
til heillar viku í einu, svo ætíð
var af nógu að taka.
Þennan morgun var Cleveland al-
veg sérstaklega fjörugur.
„Vaknaðu Pétur!“ öskraði hann.
„Flýttu þér í leppana. Nú skal ég
segja þér liverskonar maður foringi
ykkar þarna yfir á Dönskueyju er.
Knútur Rassmusson liefir sent mér
tvær flöskur af brennivíni í jóla-
gjöf. Hann lagði svo fyrir við eski-
móann, sem liingað kom með þeim
hinuni, að skila mér ekki flösk-
unum fyr en i dag. Hér er þá loks-
ins maður, sem liægt er að taka ol-
an fyrir, og nú get ég vel skilið
liversvegna hann er orðinn foringi
ykkar. Hann er ekki sainskonar
lindýr og þið liinir.“
Og nú fylgdi mikilfengleg lof-
ræða um Knút Rassmussen, og
miskunnarlausar húðarskammir um
okluir liina lejðangursmennina. Eg
gat því ekki, sem varaforingi, legið
lengi undir slíku ámæli, og dró
þessvegna rommið og koníakið upp
úr kassanum mínum.
„Gjörið þér svo vel,“ sagði ég.
„Eg liafði hugsað mér að afhenda
mína jólagjöf í kvöld, en nú er hún
liér. Eg liafði líka hugsað mér að
halda hátíðleg jól, einnig áður en
ég kynntist þér!“
Þá brosti Cleveland kapteinn.
Það var unaðssælt bros, og liann
þrýsti hægri liönd minni svo fast
með sterka liramminum sínuni, að
lienni lá við broti. Svo snerist hann
um sjálfan sig á gólfinu við að leita
að tappatogara, og var ekkert myrk-
ur í máli er liaiin lét í ljós fyrir-
litningu sína á þeim mönnum, sem
geymdu jólagjafir sínar fram á
kvöld. Þegar liann fann tappatog-
arann tók liann svikalausan sopa
úr flöskunni.
Sannarlega var það engin smá-
skammtainngjöf, sem hann veitti
sjálfum sér þannig úr flöskunni, og
að inntökunni lokinni fullvissaði
liann mig um, að í raun og veru
þætti honum vænna um mig en
nokkurn annan af leiðangursmönn-
um. Hann liafði svo sem alltaf grun-
að að þar sem ég væri liitti liann
fyrir mann af sinni eigin tegund,
það er að segja fyrsta flokks núni-