Fálkinn - 11.01.1952, Qupperneq 4

4
FÁLKINN
Gallaður herstjóri
Í7ÁNADISKI lögfræðingurinn og
liðsforinginn Milton Shulman,
sem var falið að safna heimildum
til skýrslu um þátttöku Kanada i
ófriðnum liefir haft aðgang að öll-
um tþeim skjölum, sem bandamenn
komust yfir í Þýskalandi, og hefir
átt tal við fjölda marga þýska for-
ingja, æðri og lægri. Meðal þeirra
kunnustu af þeim eru von Rund-
stedt lierhöfðingi og SS-hershöfð-
inginn Sepp Dietricli.
Aðrir hinir æðri herforingjar, sem
Shulman átti tal við, voru sammála
um, að Þjóðverjar hefðu tapað stríð-
inu vegna skyssa, sem þeir sjálfir
gerðu. En þegar farið er að spyrja
um, hverjar þær skyssur liafi verið,
þá eru þeir ekki sammála lengur.
Einn telur það höfuðsynd, að Bret-
ar skyldu vera látnir sleppa frá
Dunkerque, annar taldi sjálfsagt að
innrás hefði verið gerð í England
1940, þriðji segir að Þjóðverjar hefðu
aldrei átt að ráðast á Rússland og
sá fjórði að Rommcl hefði átt að
fá meiri liðsstyrk svo að hann hefði
komist alta leið til Suez.
Það var samkvæmt álitinu á stjórn
málahorfunum sem Hitler ákvað að
gera ekki innrás i England sumarið
1940. Hann taldi það víst, að Bret-
ar mundu vilja semja um frið. 1 skip
un frá Keitel marskálki, undirrit-
aðri 21. okt. 1940, segir berum orð-
um að undirbúningurinn undir inn-
rás í England hafi aldrei verið ann-
að en hernaðar- og stjórnmálaleg
ógnun. Herfræðingar Þjóðverja voru
á báðum áttum, livort innrásin væri
framkvæmanleg, og þótti gott, að
ekki varð úr henni. Rundstedt
fannst hún óliugsandi vegna þess, að
Þjóðverja vantaði algerlega innrásar-
skip og möguleika til að sjá innrás-
arhernum fyrir vistum og hergögn-
um. Og skoðun lians á málinu var
studd af áætlunum upplýsingaþjón-
ustunnar uin væntanlegan herafla
Breta. Haustið 1939 var hann áætl-
aður 39 herdeildir 116—120 þús-
und manns) i Suður-Englandi, en af
hinum bersöglu ummælum Churc-
hill vita menn nú hvernig þessar
„herdeldir“ litu út. Það er líka
kunnugt að Canaris, formaður hern-
aðarupplýsingadeildar Þjóðverja,
reyndi að hindra innrás í Endland
með því að gefa villandi upplýs-
ingár.
EN það voru ekki hermálaráðunaut-
ar Hitlers, sem réðu skoðun hans á
málinu. Hann var enn þeirrar skoð-
unar, að breska heimsveldið væri
eitt ag því, sem ætti að vera til á-
fram eins og kaþólska kirkjan. Hann
vildi láta þriðja heimsveldið, Þýska-
land, styðja Bretland. í áheyrn hátt-
settra herforingja sagði hann, að
hann væri fús til að bjóða Bretum
mjög hagkvænia friðarskilmála. Hann
var meina að segja fús til að senda
tíu þýskar herdeildir til Breta, til
þess að hjálpa þeim, ef á þá yrði
Eftir dr. Thede Palm.
ráðist! Hugmyndin er táknræn og
sýnir, hve Hitler var gersneyddur
allri þckkingu á ensku skapferli.
Shulman bendir á, að þarna sé skýr-
ingin á flótta Rudolf Hess til Eng-
lands.
Haldi maður sér við hinar hern-
aðarlegu orsakir ósigursins, þá bind-
ur Shulmann þær í þremur orðum:
Hitler, agi og fáviska. Þessi orð ein
gefa þó enga skýringu. Agi er nauð-
synlegur í hverjum her. Ameríski
herinn liefir stundum verið talinn
agalaus, en þvi fer fjarri. Herskóla-
nemendur ýmissa landa mundu
blikna, ef þeir sæju agann í amer-
íska lierskólanum i West Point. En
aganum verður að beita í formi, sem
tekur tillit til manngildis liins und-
irgefna. Þegar Patton hershöfðingi
kjaftshöggaði dátann á Sikiley forð-
um, vakti þetta svo mikla gremju í
öllum stríðsgauraganginum að nærri
lá að Patton missti embættið. Og
hann dró sig í hlé um stund.
Þýskir foringjar leyfðu sér að-
ferðir, sem voru niðurlægjandi
fyrir dátana og óskiljanlegar, þeg-
ar á það er litið, að aginn á að vera
til þess að auka hæfni hvers ein-
staks í hernum. Þeir fóru með her-
mennina eins og skepnur. í bók
Giseviusar og þó enn betur i dag-
bók Ulrich von Hassels (liann var
um skeið sendiherra Þjóðverja fyrir
ísland), sést hve mikla örðugleika
glöggir lierstjórar áttu við að etja,
er þeir þurftu að losa sig úr viðj-
um agans. Fyrirliðar, sem neyddust
til þess að taka ákvarðanir sjálfir,
þegar allt var að fara i hundana i
stríðslokin, reyndu alltaf að láta
líta svo út sem þeir væru að fram-
kvæma skipanir annarra. Foringja-
reglan, sem Hitler prédikiar í „Mein
Kampf“ og var notuð í flokknum
og Þýskalandi, á rætur sínar í liern-
um frá fornu fari.
FÁVISKAN var að vissu leyti óað-
skiljanleg frá hinu þýska formi fyrir
heraga. í kerfi, þar sem það var regla
að líta niður á undirmenn sína var
það ekki samrýmanlegt að fræða þá
nema það allra minnsta. Þetta var
gildandi regla alla leið ofan frá
toppinum sjálfum, Hitler. Þvi að
Hitler hafði þá móðursjúku trú, að
hann mætti engum treysta nema
sjálfum sér. Þess vegna voru hátt-
settir menn í hernum látnir ganga
duldir þess, hvernig ástandið var í
raun og veru. Samkvæmt skipun
fékk enginn að vita— og var bann
að að grennslast eftir — nema það
sem talin var óhjákvæmileg nauðsyn
til þess að* geta framkvæmt það,
sem hverjum var falið í það skiptið.
Jafnvel hershöfðingjar fengu aldrei
að vita, hvað í vændum var, fyrr
en á síðustu stundu. Student hers-
liöfðingi sem réð fyrir her i fylk-
ingararmi í siðustu sókn Þjóðverja
i Ardennafjöllum, vissi ekkert um
þessa sókn fyrr en viku eftir að hún
var hafin! í söniu sókn voru fall-
hlífarhermenn sendir til að taka
Eupen, en ekkert vissu þeir hvað
átti að gera fyrr en tveimur timum
áður en þeir fóru inn i flugvélarn-
ar. Margir þeirra höfðu ekki einu
sinni séð uppdrátt af svæðinu, sem
þeir áttu að berjast á, og er það ægi-
legt, þvi að fallhlífarhermenn þurfa
að nauðþekkja landið til þess að
geta sameinast fljótlega eftir að þeir
eru komnir niður.
Kesselring marskálkur í Ítalíu var
aldrei látinn vita hve mikið varalið
von Rundstcrt hafði, og Rundstedt
fékk engar upplýsingar um aðstöð-
una á austurvígstöðvunum. Það er
því ekki ótrúlegt, sem margir hers-
höfðingjarni rhafa sagt; að þeir hafi
orðið að sækja upplýsingar sínar
í fréttatilkynnngarnar frá dr. Goeb-
bels! Það hefir vcrið kunnugt, að
þýska þjóðin vissi lítið.um hernaðar
ástandið. En það er nýtt að frétta,
að hershöfðingjarnir hafi ckki vitað
um það heldur.
ÞAÐ er augljóst að i lýðfrjálsu landi
verður að vera trúnaður milli æðri
og lægri yfirmanna og milli þeirra
og óbreyttra hermanna. í Þýskalandi
Hillers var þetta allt öðruvisi.
Undir eins í byrjun hafði Hitler
veitst erfitt að fá stjórn landvarn-
ariðsins til fylgis við hugsjónir nas-
ista. Á stríðsárunum varð bilið mílli
hersins og SS-liðsins, sem hafði ýms
forréttindi, enn meira en áður. Það
er ómótmælanlegt, að SS-menn voru
afbragðs hermenn. Þeir voru valdir
úr* eftir likamsþroska og trúðu blint
á Hitler. En þeir neituðu að hlýða
skipunum herstjórnarninar, gegndu
aðeins beinum skipunum frá Hiller
eða Himmler. SS-liðið var her í hern
Iim. Slíkur vanskapnaður innan hers-
ins verður aðeins skýrður ineð því að
Hitler hafði svo milda ótrú á hers-
höfðingjunum.
„Hugboð" Hitlers reyndust rétt,
meðan þýski herinn var óþvældur
og andstaðan tiltölulega veik. En
þegar mótstaðan óx og þýska hervél-
in fór að slitna, var það ekki hern-
aðarlegt hugboð, heldur hernaðar-
kunnátta, sem þurfti til að verjast
óförunum. Hershöfðingjarnir á vig-
stöðvunum lengu sökina á mótlæt-
inu og Hitler fór meira og meira
að skipta sér af tæknilegum ákvörð-
unum lierstjóranna. Hcrforingjaráð-
ið, sem liefði getað liindrað, að
Hitler fengi völdin og sem ef til vill
hefði bjargað Þýskalandi eða hlift
Þjóðverjum og öðrum þjóðum við
miklum hörmungum, varð marklaus
stofnun.
Hinn 21. janúar 1945 varð von
Rundstedt að láta þá skipun ganga
áfram, að allir yfirforingjar yrðu að
láta Hitler vita góðuin tima fyrir-
fram um sérhvert áformað undan-
hald eða sókn, ef um aðrar lireyf-
ingar væri að ræða en njósnarsveita.
í orrustunni um Normandi var á-
kveðið í Berlín, livaða vegi hver
hersveit ætti að fara. Herstjórnin
hiafði verið rekin úr leik. Það er
að minnsta lcosti nokkur skýring á
hinurn óhjákvæmilega ósigri þar.
En hvernig svo sem ósigurinn at-
vikaðist jiá er jiað staðreynd, sem
hefir gilt fyrir framtíðina, að þýska
hervélin var sigruð á vígvellinum.
Pg þegar öllu er á botninn hvolft,
yar þýska hervélin öll þýska þjóðin.
Úr „Svensk Tidsskrift."
Þehkir þð^þetta fólk!
Fálkinn birtir í þessu og nokkr-
um næstu blöðum, samkvæmt áskor-
un fjölda lesenda skrá yfir á ann-
að hundrað kvikmyndaleikara, sem
frægð hafa náð um viða veröld.
Nöfnin birtast í stafrófsröð og fylgja
upplýsingár um afmælisdag og
helstu afrek í listinni.
Lola Albright, fædd 25. júli 1925
í Akron, Ohio. Útvarpssöngmær en
lék i fyrstu mynd sinni, „The Pir-
ate“ 1947. Hefir leikið stór hlutverk
í „Eg dansa við þig,“ „Ungfrú í
baðfötum“, „Svart gull“ og „Cliamp-
ion“.
Petro Armendariz, f. 9. maí 1912
i Mcxico City. Lærði vélfræði í
U.S.A. en hætti og réð sig áð leik-
luisi í Mexico. Byrjaði að leika i
kvikmyndum jiar og fór svo til U.S.A.
Aðalhlutverkið í Maria Candelaria",
„Flóttamaðurinn", „Fort Aiiaclie"
og „Svart gull“.
Jean Pierre Aumont, f. 5. jan. 1911
í París, giftur Maríu Montez. Fyrsta
hlutverk í „Sumar við Frauensee".
Ennfremur leikið í „Svört augu“,
„Fágrir dagar“, „Hotel du Nord“ og
„Ilans sjómaður“.
Lew Ayres, f. 28. des. 1908 í
Minneapolis. Var fyrst liljóðfæra-
leikari en fyrsta myndin sem liann
lék Iilutverk í var Garbo-myndin
„Kossinn“. Lék siðan við mikinn
orðstir í „Tiðindarlaust af vesturvig-
stöðvunum“, „Dr. Kildare“ og
„Johnny Beelinda“.
Jean-Louis Barrault, f. 8. sept. í
Párís. Lék fyrst í myndinni „Fagrir
dagar“ 1935, síðan „Beethoven“,
„Perlur krúnunnar“, „Symphonie-
fantastique", „Börn Parisar“.
Phyllis Colvert, f. 18. febr. 1917 í
London, gift Peter Murray Hill.
Fyrsti leikur í „Silkisokkamorðing-
inn“ 1939. Síðar í „Kipps“, „Grá
klæddi maðurinn“, „2000 konur“, og
„Ljóð drauinanna“. Ennfremur í
„Undirrót alls ills“ og „William
Pitt yngri‘h
Peggy Cummins, f. 18. des. 1925
í Prestatyn, Wales. Ballettdansmær.
Hefir leikið síðan 1942 m. a. í
„Enginn er sem Gilbey", „Hættuleg-
ur aldur", og „Flótti“.
Eva Dahlbeck, f. 18. mars 1920 í
Stokkhólmi. Lék i leikhúsum áður
en hún fór í kvikmyndir. Hefir
m. a. leikið i „Þeystu jiegar i nótt“,
„Britta hjá stórkaupmanninum“,
„Nætursamfundir" og i Ameríku-
•sótt“.
Rarbara Bel Geddes, f. 31. okt. 1922
í New York og heitir réttu nafni
Barbara Geddes Schreuer. Lék i leik
húsum 6 ár áður en hún lék í fyrstu
kvikmynd sinni, „Nóttinni löngu“
1946. Önnur hlutverk í „Við getum
treyst mömmu“, „Blóð á tunglinu",
„Gripinn" og „Uppþot á götunni".
William Bendix, f. 14. jan. 1906 i
New York. Ætlaði að verða „base-
ball“-kappi en varð búðarloka. Lék
á leikhúsum 1929—’40, en í fyrstu
myndinni, „Kona ársins“ 1941. Lék
í „Connecticut-yankee við hirð
Arthur konungs“.
Turhan Bcy, fæddur 30. mars 1919
í Wien. Fyrsta kvikmynd 1941, „Fóta
tak i myrkri“. Kunnastur úr ævin-
týramyndum. Önnur hlutverk i „Nótt
í París“, „Arabiskar nætur“, „Þrír
i Iyftunni“. Leikur einkum austur-
landapersónur.