Fálkinn - 06.07.1956, Blaðsíða 5

FÁLKINN
5
sem hundrað mynda úr þessu safni,
sem alls telur kringum 150 myndir.
Áætlað var að myndirnar yrðu um
hundrað fleiri, en þær sem í ritinu
komu. Mér er ekki kunnugt um livort
afgangurinn hefir verði fullgerður af
hálfu Mayers, og því síður hvort þær
muni vera til, hafi hann nokkurn
tima orðið til. En væri svo, þá gæti
þar verið um að ræða myndir, sem
fengur væri að fyrir ísland, þó að
frönsk augu hafi látið þær sitja á
hakanum.
Jónas Hallgrímsson var í Kaup-
mannahöfn þegar Gaimard var á
ferðinni heima á Islandi. Líklega hef-
ir enginn Islendingur erlendis fylgst
Bólcfellsútgáfan í Reykjavík gaf út
teikningar August Mayers i skemmti-
legri bók 1948 er nefnist „fsland við
aldarhvörf“ og eru myndir þær er
fylgja grein þessari úr bók þeirri.
Sk. Sk.
Hér hefir Mayer gert innanhúsmynd úr sveitabæ, sem hann kom í. Þar er fúlk saman komið í skálanum, til
að hlusta á manninn (t. v.) leika á langspil.
— Elskan mín, þú verður fallegri
með hverjum deginum.
— Þetta er nú oflof, segir elskan.
— Jæja, — þá segjum við með öðr-
unt hverjum degi.
lililli vitneskju safnað sem eigi
var vitað áður. Þetta er eflaust
rétt, að því er snertir íslenska
náttúrufræði. En eigi að síður
hafði Gaimard-leiðangurinn ó-
metanlega þýðingu fyrir ísland.
AUt var til tint og sett á prent,
sem þessi leiðangur safnaði. Rit-
ið um liann er ekki neitt smá-
ræði, níu bindi i venjulegu bókar-
broti og að auk þrjú bindi af
myndum í arkarbroti. Ég man
ekki til að stærra heildarrit um
Ísland hafi verið gefið út. Flest
bindin skrifaði Eugene Robert,
en Yictor Lottin skrifaði um
„eðlisfræðina“ og Xavier Marm-
ier um sögu íslands og bókmennt-
ir. Þó að flest af því, sem segir
í þessum bókúm sé nú fyrir löngu
fyrnt og úrelt, er þó enn að finna
þar ýms merkileg drög að ís-
lenskri sögu og fræðum. En það
eru varla aðrir en visindamenn
sem skyggnast i þetta ritsafn nú,
og leita þá stundum ullar i geitar-
húsi.
Myndir August Mayers lifa hins
vegar góðu lífi enn i dag og eru
grðnar sígildar íslensku fólki.
Mælifell í
þegar sótt þangað góða vitneskju, sem
þjóðin öll er þakklát fyrir.
Þetta mikla rit, sem nú hefir lítils
háttar verið sagt frá, heitir löngu
nafni, eins og gerðist i þá daga.
„Voyage au Islande et au Groenland
cxecuté penda les années 1835 et 1830
sur la corvette „La Reolierche",
commandée par M. Tréhouart, ... o.
s. frv. Sjálft ritið verður aldrei gefið
út á íslensku, enda engin ástæða til
þess. En hins vegar væri full ástæða
til, að einhver bókaútgefandi léti gera
stórt úrval úr myndum Mayers.
Mannamyndir hans ýmsar, sem í rit-
inu eru, hafa verið birtar á við og
dreif í tímaritum, en gaman væri að
fá þær allar á einum stað, auk svo
Margar þeirra hafa verið endur-
prentaðar í islenskum bókum og
myndaheftum nú á síðustu ára-
tugum og þykja mesta hnoss-
gæti. Enda eru þær það. Bæði
staðamyndir úr ýmsúm áttum, því þar
er m. a. að finna ómetanlegar upplýs-
ingar um húsaskipun á ýmsum býlum
fyrir stóru hundraði ára, þó að ýms-
um þeim sem staðina þekkja, þyki
fjöljin full mikið „stilíseruð". En ekki
ætti það að ofbjóða neinum, á þeirri
öld lista sem vér lifum nú. En að
hinu Íeýtinu er þarna líka fjöldi
mynda, sem sýnir búninga fólks og
innanhússmyndir, sem eru svo greini-
lega gerðar, að þar má sjá ýms amboð
og tæki, sem þá vóru i tisku. — Ur
fróðleiksbrunni þessara mynda munu
niargír ausa, sem vilja fylla út í eyð-
urnar í þróunarsögu íslenskrar menn-
ingar á síðustu öld, og margir hafa
Skagafirði, 1836. Myndin er eftir Aug. Mayer.
jafn vel með Gaimardsferðinni og
Jónas gerði og þess mætti jafnvel geta
sér til, að hún hafi orðið til þess, að
Jónas kemur heim sumarið eftir, sem
„náttúruskoðari", eins og hann var
kallaður á þeim árum. Það er engin
fjarstæða að halda að ferð Gaimards
hafi orðið til þess að rumska við
dönsku stjórninni, svo að hún veitti
Jónasi ferðastyrk þann til vísinda-
iðkana, sem liann naut á árunum
1839—’42.
Um aðdáun Jónasar á hinum
franska leiðangri er ekki að villast.
Honum fannst Islandsfcrð Gaimards
eins konar konungskoma, í óeiginlegri
merkingu. Hann yrkir kvæði, sem
allir kunna og enginn gleymir til
Gaimards. „Þú stóðst á tindi Heklu
hám“. Honum þykir vænt um að
þessi franski náttúrufræðingaleiðang-
ur skuti koma og sjá landið, og hann
er fullur metnaðar yfir að sýna það
og spyr: „Þótti þér ekki ísland þá —
yfirgripsmikið' til að sjá?“ — eða:
„ibúum sínum skemmtun ljá“. Ef til
vitl liefði Jónas ort annað kvæði þessu
líkt, þó að Gaimard hefði aldrei til
Islands komið, en þó er það ekki vist.
Og svo dettur manni annað i hug i
þessu sambandi. Ef náttúruskoðarinn
Jónas liefði ekki ferðast eins mikið
um ísland og hann gerði, mundu sum
af þeim kvæðum hans, scm flestir
kunna, atdrei hafa orðið til. Hitt er
spurning, sem ekki er hægt að svara
liiklaust, hvort það hafi verið
Gáimardsförin sem varð tit þess að
yndislegasta skáld íslenskrar þjóðar
orti sum sín bestu ljóð. *