Fálkinn - 08.05.1959, Blaðsíða 8

8
FALKINN
i
Þú færð blátt áfram alls ekki
leyfi til að giftast honum, sagði
mamma, — tónninn var að vanda
eitraður og stuttur.
— Já, en heyrðu, mamma, sagði
ég, — ég elska Jan, og það er ekk-
er út á hann að setja. Ekki* getur
Jan að því gert, þó faðir hans sitji
í svartholinu.
— Þú ert af góðu fólki, Erna, þú
mátt ekki gleyma því. Hvað heldur
þú að fólk segði, ef þú yrðir frú
Drövik? Allir þekkja það nafn og
ailir munu líta niður á þig — og á
okkur líka.
—• Ég hirði ekkert um það, sagði
ég, — þú vilt ekki að ég verði ham-
ingjusöm, mamma. Ég var með grát-
stafinn í kverkunum.
•—• Vitanlega er mér fyrir öllu að
þú verðir hamingjusöm, Erna, en
ég sé engar líkur til að þú verðir
hamingjusöm með Jan Drövik. Þú
ert ástiangin af honum, það er svo,
en mundu, góða mín, að þú hefur
verið ástfangin af Eiríki, Pétri og
Jörundi líka.
— Það gegnir allt öðru máli um
hann Jan, mamma. Hugsaðu þér
sjálfa þig þegar þú varst ung. Þú
hefur vafalaust verið ástfangin hvað
eftir annað áður en þú kynntist hon-
um pabba, en það var hann, sem
þú vildir giftast. Maður getur hafa
foraittb er fatli naJt
verið ástfanginn af Pétri og Páli,
en það er aðeins einn maður, sem
maður vill giftast.
— Nú skal ég segja þér nokkuð,
Erna. Þegar maður er ungur, getur
maður svo hæglega ímyndað sér að
þessi og þessi sé sá eini rétti. Það
eru alls ekki fáir, sem komast að
raun um að þeir eru alls ekki giftir
þeim rétta. Ef þú giftist Jan, þá veit
ég upp á hár hvernig fer. Meðan
ástarblossinn er í algleymingi, þá
er allt gott og blessað. Þá tekur þú
þér ekkert nærri þó að fólkið pískri
bak við þig: — Þessi er gift honum
Jan Drövik yngri. En þegar frá líð-
ur og ástin fer að dvína, muntu
komast að raun um, að það er alls
ekki ánægjulegt að vera frú Drö-
vik. Það er nú einu sinni svo, að
fólk vill alltaf halda, að eplið falli
ekki langt frá eikinni. Hefur nú
nokkra tölu á, hve oft Drövik hef-
ur setið inni? '
— Nei, sagði ég reið, — og það
kemur heldur ekki málinu neitt við.
Það er ekkert út á Jan að setja,
hann er heiðarlegur maður í alla
staði.
— Þú veizt ekkert hvað hann get-
ur orðið síðar.
— Mér finnst þetta lúalegt af þér,
mamma, sagði ég með grátstafina í
kverkunum.
Mamma var einstök tildra. Henni
þótti það ekki nógu gott, að dóttir
hennar giftist Jan Drövik yngri.
Vissulega var það ekki það eitt, að
nafnið var ekki nógu fínt og faðir
hans væri erkisvindlari, heldur jafn-
framt hitt, að Jan var ekki neitt
sem hægt var að flagga með. Hann
var bara bílvirki og hafði ekki mikl-
ar tekjur. Jan hafði lifað betri daga.
Hann var fimmtán ára, þegar faðir
hans lenti í klónum á lögreglunni
í fyrsta skiptið. Það urðu ekki mjög
tilfinnalegar afleiðingar af fyrsta
þorparabragðinu hans. Hann losnaði
úr fangelinu, og gat séð um að
Jan kæmist í góðan skóla. En ein-
mitt þegar skólanum var að ljúka,
og hann hafði fengið góða byrjanda-
stöðu hjá stóru fyrirtæki, var faðir
hans settur inn á nýjan leik. Og í
þetta skipti var um alvarlegra mál
að ræða. Þá krafðist móðir Jans að
fá skilnað, og við því var ekkert
að segja. Eftir þetta lenti faðir hans
í hverju svikamálinu öðru verra,
hann hafði alveg sérstakt lag á að
pretta fólk og ljúga út úr því pen-
inga. Hann stórversnaði eftir að kon-
an skildi við hann. Jan veslingur-
inn leið mikið fyrir það, hvernig
faðir hans var. Honum var sagt upp
stöðunni, vegna þess að fyrirtækið
var að færa saman kvíarnar, var
það látið heita. En vitanlega var það
fjarstæða; ástæðan var sú, að fyrir-
tækið vildi ekki hafa mann, sem
hét Jan Drövik. Það var vinur Jans
frá skólaárunum, sem rak bifreiða-
verkstæðið, og það var hann, sem
sagðist hafa atvinnu handa Jan Drö-
vik. Jan hafði nefnilega talsverða
þekkingu á bílum. Ég kynntist hon-
um eftir að hann var byrjaður þar.
Hann bjó með móður sinni; þau
höfðu tvö lítil herbergi og aðgang
að eldhúsi saman.
Mömmu fannst ég vera langtum
of góð handa honum, þó að pabbi
væri enginn milljónamæringur.
Hann var endurskoðandi, og því
miður hafði það lent á honum, að
endurskoða bækur og reikninga, til
þess að komst að raun um, hve mikil
sjóðþurrðin hafði orðið hjá Jan Drö-
vik. Pabbi var alveg sömu skoðunar
og mamma. Þessi Jan var ekki til
að púkka upp á. Það stoðaði ekkert
þótt Jan hefði aldrei gert neitt fyrir
sér — hann varð að gjalda föður
síns.
Eftir að mamma hafði haldið eina
af sínum löngu umvöndunarræðum,
fór ég inn í herbergið mitt til þess
að fá að gráta í friði. Ég get vel
sagt frá því, að oft lá ég með spennt-
ar greipar á koddanum og bað Guð
um að hjálpa mér í þessum mikla
vanda. Þetta var síðdegis, pabbi var
farinn í skrifstofuna, hann var sí-
vinnandi. — Eftir klukkutíma höfð-
um við Jan aftalað að hittast fyrir
utan. Mamma og pabbi höfðu bann-
að honum að hringja dyrabjöllunni
hjá okkur. Hann hafði aðeins hitt
þau einu sinni, og þá voru þau bæði
eins og klakadrumbar. — Við verð-
um fyrir erfiðleikum og andstöðu
heima hjá þér, sagði Jan eftir fyrstu
og einu heimsóknina, sem hann
hafði komið í, og þar hafði hann
rétt að mæla.
Það var alls ekkert gaman að
vera í Jans sporum og mínum. Ég
gat ekki skilið pabba og mömmu.
Aðalatriðið hlaut þó að verða það,
að ég yrði hamingjusöm. En fordild
þeirra og hégómagirnd átti sökina
á þessu öllu saman. Mamma var
erfiðari.
Svona leiðinda-árekstrar, eins og
þann, sem ég hef lýst, höfðum við
svo að segja daglega. Þegar pabbi
var heima, tók hann þátt í pexinu,
og vitanlega var hann á mömmu
bandi. Þau gátu yfirleitt ekki fundið
neitt gott í fari Jans. En það voru
ekki aðeins foreldrar mínir, sem
voru honum móthverf — öll fjöl-
skyldan tróð hann niður í skítinn.
— Þú mátt ekki láta þér detta í
hug, sagði ein — að giftast honum.
1— Þú ætlar vonandi ekki að ger-
spilla allri ævi þinni, sagði önnur.
— Jan Drövik yngri, ætli maður
kannist ekki við nafnið, sagði si'i
þriðja — varaðu þig, Erna.
Hvergi var huggun að fá. Gat ég
að því gert, þó mér þætti vænt um
hann? Við urðum ástfangin hvort
áf öðru í fyrsta skiptið sem við sá-
umst. Og við kynntumst með tals-
vert einkennilegu móti.
Ég hafði farið að heimsækja Elsu
Jærner, stallsystur mína. Hún lá
veik í sjúkrahúsi fyrir utan bæinn.
Hún hafði verið veik í rúmt ár, en
var nú á batavegi. Okkur öllum í
skrifstofunni þótti vænt um Elsu,
og skrifstofustjórinn var svo nær-
gætinn, að hann gaf okkur frí til
að heimsækja hana í vinnutíman-
um. Hann hafði hjartað á réttum
stað, hann Nilsen skrifstofustjóri. —
Um að gera að stytta sjúkrahúsvist-
ina hennar, sagði hann. — Það stytt-
ir henni stundir, að fá heimsóknir.
Og hún fékk oft heimsóknir, og það
var skrifstofustjóranum að þakka.
Við urðum að fara þangað með
strætisvagni. Þegar heimsóknartím-
anum lauk, urðum við að flýta okk-
ur, til að missa ekki af næsta vagni
inn í bæinn. Næði maður ekki í
vagninn, sem fór hjá kortéri eftir
að heimsóknartímanum lauk, var
aðeins um tvennt að velja: að ganga
alla leið inn í bæ eða bíða hálfan
annan tíma eftir næsta vagni. Um
að gera, að ná í þennan vagn, því
annars varð maður of lengi fjarver-
andi af skrifstofunni. Að vísu mundi
Nilsen ekki reiðast, þótt svo bæri
undir, en við vildum ekki misnota
lipurð hans og hugulsemi.
Svo var það einn daginn, að ég
varð hálfri mínútu of sein til að ná
í vagninn. Hann rann af stað þegar
ég var að komast á biðstöðina, ég
kallaði til bílstjórtans, en hannhefur
ekki heyrt til mín. Þá var það, að
bíll nam staðar hjá mér, maðurinn
við stýrið hafði tekið eftir að ég
missti af strætisvagninum. Og mað-
urinn við stýrið var Jan. Hann var
í slopp, sem allur var útataður í
olíu. — Ég er á leið inn í bæinn,
sagði hann, — ef þér viljið sitja í
þá skuluð þér koma inn. Það var
húðarrigning, og mig langaði hvorki
til að ganga alla leið inn í bæinn
né bíða í hálfan annan tíma eftir
næsta vagni, svo að ég tók boðinu
með þakklæti. Það var nefnilega
alls ekki að sjá, að þessi maður
hefði óhreint í pokanum. Jan átti
vitanlega ekki bílinn sjálfur, þetta
var bíll, sem hann hafði haft í við-
gerð, og nú var hann að reyna hvort
allt væri í lagi.
Svona var það þá, sem við kynnt-
umst. Það var vel af sér vikið af
Jan að geta dugað til þessa starfs.
Hann hafði menntazt til þess að
verða skrifstofumaður, en hafði allt
af haft áhuga fyrir bílum og hreyfl-
um. Honum leið vel, þegar hann
gat verið að fást við bílana, og þess
vegna mun það hafa verið, að kunn-
ingi hans, sem átti viðgerðarstöðina,
hafði fullt gagn af honum og líkaði
vel við hann. Og Jan þótti mikill
kostur, að fá að vinna á þessum
stað, því að þar spurði enginn hann
að heiti. Hann gat verið nafnlaus
þar. En það gat hann ekki verið í
skrifstofum. Starfsfélagarnir í við-
getrðarstöðinni létu sig einu gilda
hvað hann hét eða hver hann var.
Þegar ég hafði átt í svona karpi
við mömmu, fór ég alltaf út án þess