Fálkinn - 01.03.1961, Blaðsíða 16

STORBONBINN OG MANNKÆ
Sagan er sönn í öllum atriðum.
Staðháttum og nöfnum er hins
vegar breytt.
Mannúðarstarf er holt og gott, ekki
aðeins fyrir þann eða þá, sem njóta þess
heldur og fyrir þá, sem starfa að því,
eru veitendur og fórnendur. En stund-
um kemur fyrir að óverðugir njóta, og
oft vill brenna við, að vonbrigði eru
eina uppskeran, sem fórnendur fá. Fá-
títt mun þó vera, að gamansögur, með
broddi þó, gerist í sambandi við mann-
úðar- og líknarstörf, en samt ber það
við. — Hér er ein, sem gerðist ekki alls
fyrir löngu:
Ágæt samtök hafa verið stofnuð til
mannúðar- og líknarstarfa, en vinna
þó fyrst og fremst að endurreisnar- og
björgunarstarfi. Hafa þessi samtök þeg-
ar unnið mikið og gott starf, orðið mörg-
um að liði, sem hafa gengið út í hið lif-
andi líf með endurnýjaða trú á hlutverk
sitt, hæfileika sína og sjálfsbjargar-
möguleika. Þó hafa vonbrigði oft gert
vart við sig, og einstaka sinnum svo
snögglega að varla hefur verið trúað.
En það hefur hins vegar ekki orðið til
þess að draga úr kjarki forystumann-
anna, heldur þvert á móti.
Um stórhátíð var efnt til hátíðahalda
íí stóru og glæsilegu samkomuhúsi.
Þangað skyldi bjóða utangarðs- og hrak-
hólafólki, og þá fyrst og fremst þeim,
sem hvergi áttu heimili. Skyldi þeim
fyrst borinn góður hátíðamatur, færð-
ir bögglar að gjöf, þeim veittar skemmt-
anir og upplyfting og reynt að stæla
vilja þeirra til sjálfsbjargar, en síðan
skyldi þeim boðið til heimilis samtak-
anna þar sem beið þeirra heimilishlýja,
aðhlynning og uppbúin rúm til hvíldar
og svefns.
Forustufólkið hafði unnið baki brotnu
— og loks, um það leyti, sem hátíðin var
að færast yfir borgina, var allt tilbúið.
Húsið var þéttskipað og gestirnir sátu
við borðin. Þeir voru glaðlegir á svipinn,
ánægjulegt að líta yfir salinn. Flestir
voru gestirnir vel klæddir, enda margir
fengið föt fyrir hátíðina, sem ekki höfðu
haft neitt sæmilegt til að klæðast í. For-
stöðumaðurinn setti hátíðina og meðan
hann talaði, tók hann eftir rytjulegum,
eldri manni meðal gestanna, sem hann
kannaðist hreint ekki við. Hann sat
þarna álútur og horfði á matinn, beið
þess að því er virtist með eftirvæntingu
að geta tekið til starfa. Forstöðumaður-
inn bauð gestunum að gera svo vel — og
síðan hófst hátíðamáltíðin. Forstöðumað-
urinn tók eftir því, að aldraði maðurinn
tók við böggli sínum af mikilli ánægju
og skoðaði hann brosandi.
Hvað skyldi hafa hent þennan mann?
Hvers konar klandri mundi hann hafa
lent í?
Að lokinni hátíðinni hvarf hver heim
til sín, sem eitthvert athvarf áttu, en
hinir fóru allir til heimilis samtakanna.
Forstöðumanninum dvaldist í samkomu-
húsinu um sinn, enda þurfti hann að tala
við húsráðendur og ganga frá ýmsu. Þeg-
ar hann hafði lokið störfum sínum
þarna, hraðaði hann sér til heimilis sam-
takanna og er þangað kom tók hann eftir
því, að aldraði maðurinn var háttaður á
lítinn legubekk á stofuhæð hússins. For-
stöðumanninum fannst ekki fara nógu
vel um svo gamlan mann þarna svo að
hann talaði við ráðskonuna og sagði,
að réttara hefði verið að búa um hann
í betra rúmi og í hlýrra herbergi í
kjallara hússins, yngri maður gæti sof-
ið uppi.
,,En hver er hann þessi gamli mað-
ur?“
„Það veit ég ekki,“ svaraði ráðskon-
an. „Hann bara kom með hinum.“
„Jæja, það er alveg sama, við skulum
flytja hann á betri stað.“
Svo ræddi hann við gamla manninn.
Hann kvað fara vel um sig, en forstöðu-
maðurinn lét sig ekki og lauk viður-
eigninni með því, að gamli maðurinn
fluttist í betra rúm og betra herbergi
— og svaf þar af nóttina.
Um morguninn kom forstöðumaður-
inn aftur . til heimilisins og gekk til
kjallarans til þess að ræða við gamla
manninn. Þarna hvíldi hann brosandi og
ánægður og virtist una hag sínum hið
bezta. Líkast til var þetta hógvær og
lítillátur en þakklátur gamall maður,
sem hafði lent á einhvern hátt, ef til
vill óviljandi, í kasti við lögin og síðan
hrapað niður á við þar til hann þurfti
að leita til þessara samtaka. Forstöðu-
manninum fannst frakkinn hans skelfi-
lega rytjulegur og hafði orð á því við
hann áður en frekari samræður hófust.
„Hann er orðinn lítilfjörlegur frakk-
inn þinn, vinur minn.“
„O, læt ég það vera. Hann dugir mér
fyrst um sinn.“
„Við eigum ágætan frakka, sem séra
NN sendi okkur í gær. Það er ágæt
skjólflík og svo að segja óslitinn, svart-
ur og með flaueliskraga. Það er bezt að
þú fáir hann.“
Samræðurnar urðu ekki lengri í þetta
sinn, en stundu seinna kom forstöðumað-
urinn aftur til gamla mannsins.
„Hvaðan ertu annars, vinur minn?“
sagði forstöðumaðurinn.
Það kom hik á gamla manninn, en svo
sagði hann og starði upp í loftið:
„Ég er að vestan.“
„Jæja, já, ég þekki vel til á Vestfjörð-
um. Hvaðan ertu þaðan?“
„O, ég er nú eiginlega ekki að vestan,
ég er að norðan."
„Nú já, hvaðan að norðan?“
„Ja, ég er svo að segja úr Öxarfirðin-
um.“
„Öxarfirðinum. Það er skemmtileg
tilviljun. Þar hef ég átt heima. Af hvaða
bæ?“
„Ja, ég er nú ekki úr Öxarfirðinum."
Nú varð löng þögn. Forstöðumaðurinn
settist á rúmstokkinn hjá manninum úr
öllum sveitum, gaf honum grunsamlegt
auga.
„Heyrðu mig annars, vinur kær. Hvað
er hér á seyði? Hvers vegna ertu hing-
að kominn? Hvaðan ertu? Heldurðu
ekki að heppilegst væri fyrir alla aðila,
að þú segðir allt af létta?“
„Æi, jú. Ætli það ekki. Ég nenni þessu
ekki. Ég nenni þessu ekki. Ég þekkti
pabba þinn. Þú ert af NN-ættinni. Það
er góð ætt og göfug. Jú ég, ég heiti Jón
Jónsson, ég er frá Bæjarbæ í Bæjarbæj-
arsveit í Bæjarsýslu.“
Nú var forstöðumanninum öllum lok-
ið. Hér lá á vesalingsheimili hjá hrak-
hólafólkssamtökum einn ríkasti bóndi
landsins, jarðeigandi, fjáreigandi með
miklar innstæður í bönkum — og hlut-
hafi í fyrirtækjum. Forstöðumaðurinn
kannaðist við nafnið.
„En hvernig í dauðanum stendur á
því, að þú ert hingað kominn?“ spurði
forstöðumaðurinn fullur forundran.
„Ja, það var nú hrein tilviljun. Ég
kom til bæjarins til þess að heimsækja
systur mína, sem liggur í sjúkrahúsi.
Þegar ég hafði lokið við það langaði mig
að fara í kirkju og gerði það. Eftir
kirkjuna langaði mig til að labba um
til þess að sjá hvernig útlits væri á
þessum stað á stórhátíð og varð reikað
Þetta er í meginatriðum sönn saga héðan
úr Reykjavtk og segir frá stórbónda
nokkrum, sem kom í heimsókn tii höfuð-
staðarins og fékk ókeypis gistingu...
16 FÁLKINN