Fálkinn - 25.04.1962, Blaðsíða 36

Júgóslavía
Frh. af bls. 25
og drykk og allra mögulegra kræsinga
notið . En stundum er þá ekkert eftir
í kotinu, þegar gesturinn fer. Serbar
láta það sig litlu skipta, því að aðal-
atriðið er, að gesturinn sé ánægður.
Serbar eru flestir grísk-katólskrar
trúar og er samvinna ríkis og kirkju
góð, þótt aðskilin séu.
Frá Belgrad er ekki langt að fara til
Titograd, höfuðborgar Montenegro,
Svartfjallalands. Montenegro er sérlega
fjöllótt og hrjóstrugt land og endalaus
stríð við Tyrki hafa staðið mjög fyrir
þrifum landsfólkinu. Titograd er ný
borg, en gamla höfuðborgin, Cetinje,
er öllu merkilegri. Cetinje er reist í
dalverpi, vel víggirt á alla vegu frá
náttúrunnar hendi, sem áður fyrr var
bein nauðsyn.
Montenegrobúar eru grísk-katólskir
og tókst að halda trú sinni, þrátt fyrir
íhlutun Tyrkja á fyrri öldum. Monte-
negrobúar lifa enn að miklu leyti í ætt-
arsamfélögum, þ. e. í heilu þorpi býr
samnefnd ætt, enda eru ættarböndin
sterk. Yfirmaður ættarþorpsins var
venjulega kosinn. Hans hlutverk var að
vernda meðlimi ættarinnar gegn öllum
órétti og móðgunum. Eitthvað er þetta
að byrja að breytast, en eldra fólkið lít-
ur á þá þróun mjög svörtum augum.
Hið eina sameinandi afl landsins var
kirkjan og er því ekki undarlegt, að
biskuparnir, sem voru kosnir af for-
mönnum ættarþorpsins, næðu bæði
stjórnmálalegum og kirkjulegum völd-
um. — Því miður hefur menningarlíf
ekki þróast sem skyldi í Montenegro,
vegna hinna ýmsu erfiðu aðstæðna, því
án efa tóku þeir við menningaráhrifum
Serbíu Miðaldanna. Einmitt í borginni
Cetinje var gefið út fyrsta dagblað
Júgóslavíu árið 1493. — Eitt mesta
skáld þeirra var Peter Petrovic —
Njegos (1813—51), en því miður er
hann lítt þekktur utan Júgóslavíu.
Frá Cetinje er stutt leið til vogskor-
innar og mikilfenglegrar strandar
Montenegro.
Sveti Stefan eða heilagur Stefán er
lítið nes út í Adríahaf, þétt byggt, eins
og siður er á Suðurlöndum, þar sem
Rússar og Tyrkir gerðu með sér samn-
ing forðum daga. Nú er þar öllu frið-
sælla, nesinu hefur verið breytt í gisti-
og veitingahús með öllum þægindum.
Sólþyrstir ferðamenn teygja úr sér á
ströndinni, æða um á sjóskíðum eða
eyða tímanum á annan hátt. Til gamans
má geta þess, að Onassis hefur nú tekið
á leigu nes þetta.
Skammt frá Sveti Stefan er Milocer,
fyrrverandi sumarhöll Péturs konungs.
Henni hefur nú einnig verið breytt í
hótel, sem umkringt er af skuggsælum
lystigörðum og angandi blómum.
Nú tekur við hver baðstaðurinn á
fætur öðrum, Budva, hinir ýmsu bæir
36 FÁLKINN
við Kotorflóann, Hercegnovi, unz leiðin
liggur inn í landið til Bosníu og Herce-
góvínu.
Leiðin þangað er mjög hrjóstrug,
strjálbýl og erfið ýfirferðar, en um leið
töfrandi falleg. Loks opnast víðáttu-
mikil og frjösöm slétta, Povovo Polje,
eða prestasléttan. Rétt áður voru landa-
mæri Montenegro og Bosníu Hercegó-
vínu. Bosnía og Hercegóvína er ríkt
land, því bæði finnast þar málmar í
jörð og olía. í Bosníu og Hercegóvínu
er mikið að gerast, stórtækur iðnaðar-
rekstur er hafinn, verið er að leggja
vegi í allar áttir, verksmiðjur og nýtízku
hús eru að rísa. Landið er mjög frjósamt
og vel ræktað. Frá Bosníu kemur mikið
af Slivovica, plómubrennivíninu júgó-
slavneska.
í Bosníu og Hercegóvínu eru menn
múhameðstrúar og enn ganga konur í
sveitum í víðum síðum buxum, eins og
siður var með múhameðstrúarmönnum.
Sarajevo, höfuðborg Bosníu og Herce-
góvínu, er merkileg borg, og eru íbúarn-
ir um 176.000. Sarajevo sem borg, var
stofnuð um miðja 15. öld af slavneskum
múhameðstrúarmönnum. Borgin er
mjög austurlenzk að útliti, má þar nefna
m. a. bænahús og turna múhameðstrúar-
manna, Bas-carsija eða Gamla markað-
inn, Kujundjija eða málverkamanna-
götuna, sem enn bergmálar af hamars
höggum manna er slá kopar- og silfur-
kaffikönnur.
Sarajevo er mjög vinsæll ferðamanna-
staður, ekki sízt vegna fagurs um-
hverfis.
Sarajevo er nú mikil iðnaðarborg, þar
sem er háskóli, þjóðleikhús og ágæt
söfn. Sarajevo-ballettinn er álitinn bezti
ballet Júgóslavíu.
Þrátt fyrir austurlenzk áhrif koma
einnig töluvert fram áhrif austurrísku
yfirráðanna, einkum í opinberum bygg-
ingum. Andstaðan gegn austurrískum
yfirráðum jókst mjög í byrjun 20. aldar
og er því ekki að furða þótt Sarajevo
væri sjónarsvið morðsins á Franz
Ferdinand erkihertoga af Austurríki
1914.
Við Sarajevo kemur upp áin Bosna
frá einum 4 eða 5 uppsprettulindum.
Þar er lystigarður Sarajevo-búa.
Makedónía var lengst ríkja Júgó-
slavíu undir tyrkneskum yfirráðum eða
allt fram að heimsstyrjöldinni fyrri.
Makedónía er mjög fjöllótt land með
djúpum dölum og háum skógum.
Landinu er nú skipt milli Búlgaríu,
Grikklands og Júgóslavíu, en stærsti
hluti landsins er þó í Júgóslavíu. Make-
dóníumenn hafa sitt eigið tungumál og
menningu, en hafa samt stöðugt, eða
um 2.000 ára bil, verið undir stjórn
annarra ríkja. Þeir eru þekktir fyrir
vinsemd og dugnað
Höfuðborg landsins er Skopje. Þar
búa um 167.000 manns.
Makedónía hefur sérstakar menning-
ararfleifðir. Þjóðdansar landsins- og
söngvar eru þekktir um allan heim.
Júgóslavía er sem ríki ungt land með
ungri þjóð, sem allt vill gera til upp-
gangs og velmegunar lands síns. Þeir
hafa sýnt og sannað á árunum eftir
heimsstyrjöldina, að þeir eru fyrst og
fremst Júgóslavar — menn, sem unna
landi sínu og þjóð.
Köiínrinn
Frh. af bls. 34.
Sam Sibley, sem fylgzt hafði með
öllu þessu, dró upp samanbrotinn miða
úr vasa sínum og rétti lögreglufulltrú-
anum.
— Hér er þetta dreifibréf, hr. lög-
reglufulltrúi, sagði hann. Ég leyfði mér
að senda það í allar lyfjabúðir á svæð-
inu.
— Hvaða svæði? spurði lögreglufull-
trúinn. Hver gaf yður fyrirskipanir
um það?
— Svæðið, þar sem kettinum var stolið.
Þér skipuðuð mér að finnna þennan
horfna kött sagði Sam og brosti
drengjalega. Dreifibréfið hauð lyfsölum
að sleppan engum viðkiptavini, sem
bæði um TRIMETHYLOXYLATE fyr-
ir fimmtíu aura eða hvaða magn sem
sem var.
— Lögreglufulltrúinn deplaði aug-
unum. Hann skildi hvernig í öllu lá.
— Sibley, ég óska yður til hamingju!
Þetta er gagnstætt reglunum, en
kænskubragð. Þér gerðuð ráð fyrir, að
morðinginn kynni að lesa bréfið og fara
strax og kaupa TRIMETHYLOXYLATE.
Hawley lögregluforingi brosti súr á
svip. — Ég óska yður til hamingju,
Sibley. Þetta var ágætt hjá yður, en
mér finnst nú samt, að lyfsalinn, sem
skrifaði bréfið, eigi þakkir skildar, án
hans hefði morðinginn ekki verð hand-
tekinn.
Sam drap titlinga framan í hann og
dró upp annan miða. Augu hans leiftr-
uðu af gleði og stolti.
— Þess vegna skrifaði ég bréfið und-
ir nafninu „lyfsali“, sagði hann. Gerið
þið svo vel. Eins og þið hljótið að vita
herrar mínir, þá er ekkert efni til, sem
heitir TRIMETHYLOXYLATE; þess
vegna erum við vissir um, að um réttan
mann er að ræða.
Hálftíma síðan sat hann og gældi við
Nigger .... varlega, vegna þess að
fingaraförin í málningunni voru mjög
mikilvæg sönnunargögn.
Nokkrum vikum síðar hætti morOing-
inn að ganga fram og aftur í klefa sín-
um og sneri sér snöggt að Sam glæpa-
sérfræðingi.
Ég hafði alltaf á tilfinningunni, að
óheppnin myndi elta mig, er ég var bú-
inn að myrða gömlu konuna. Hvers
vegna drap ég ekki köttinn? Það var
ljóta vitleysan, en þér megið reiða yður
á, að er ég slepp héðan út, þá skal ég
drepa alla svarta ketti, sem ég næ í.
— Þegar þér sleppið út? sagði Sam.
Þér gerið yður víst ekki grein fyrif, að
kviðdómendurnir eru tólf og dómarinn
sá þrettándi — það er óhappatalan yðar.