Fréttablaðið - 12.10.2009, Qupperneq 36

20 12. október 2009 MÁNUDAGUR
– Lifið heil
Lægra
verð
í Lyfju
www.lyfja.is
Gildir 12. – 25. október
15% afsláttur
NICOTINELL – tyggjó í 204 stykkja pakkningum
Leiklist ★★
Eftirlitsmaðurinn
Eftir Nikolai Gogol. Þýðing: Bjarni
Jónsson. Leikstjóri: Stefán Jónsson.
Leikmynd: Móeiður Helgadóttir.
Búningar og gervi: Myrra Leifs-
dóttir. Ljós: Mika Haarinen. Tónlist:
Margrét Blöndal.
Gamli vélasalurinn í Landssmiðj-
unni er ekki góður leikhússalur
þó að Nemendaleikhúsið hafi nýtt
hann í ófá skipti til sýninga. Allir
gallar hans komu í ljós á frumsýn-
ingu lokaársnema, þar er ónóg loft-
hæð, miklar burðarsúlur skapa
afar þröng athafnasvæði með ónýt-
um sjónlínum og tilraunir til að
skásetja áhorfendasvæði við leik-
rými bæta ekki ástandið. Hann er
hallæris lausn enda eru margar til-
raunir að baki til að komast burt frá
honum á stærri svið eins og nem-
endasýningar á liðnum vetri voru
til vitnis um.
Stefán Jónsson ræðst ekki á
garðinn þar sem hann er lægstur
þegar hann lætur sjö manna bekk
takast á við verk sem byggir ekki
síst á gríðarstóru hlutverkasafni:
spilling in sem Gogol lýsir byggir
ekki minnst á að allur fjöldi emb-
ættismanna í smábæ er gerspilltur
og þó að Stefán láti sjömenningana
skipta ört um búninga gliðnaði svið-
setning hans á endanum í sundur af
þeim sökum: þrátt fyrir rétta við-
leitni tókst þremur leikurum ekki
að halda sama persónugervinu, til
dæmis í Dobchinsky. Svona ákafar
dúbbleringar útheimta einfaldlega
miklu meiri færni en ungum leikara-
efnum er gefin.
En margt í sýningunni var
skemmtilegt þótt nokkrum
gengi ekki að halda utan um þær
persónur sem stærstar voru á
hlutverkalistanum. Ævar Þór
Benediktsson skóp tvo fína karla:
Dómarann og kráarþjón. Dómarinn
var í upphafi hokinn slöttólfur en
eftir því sem leið á leikinn varð hann
reistari, persónugervið týndist. En
uppleggið í þeim báðum var prýði-
lega unnið. Hilmar Jensson glæddi
bæjar stjórann spillta ræskingum
og kokhljóðum og hélt þeim lengi
en í flýtinum duttu þau niður í ann-
ars fínni frammistöðu. Mér sýndist
Þórunn Arna sýna mesta staðfestu
í öllu sínu en þá á kostnað þróunar í
persónu dóttur bæjarstjórans. Láru
Jóhönnu tókst að gera fín skil milli
póstmeistara og Osips, þjónninn sá
varð hreint ótrúlega vel unnin per-
sóna. Sömu sögu er að segja af Önnu
Gunndísi í tveimur smærri rullum
spítala haldara og vinnukonu: nett-
lega útfærðar rullur. Anna Dís fann
ekki fjölina sína í hlutverki eigin-
konu bæjarstjórans: vantaði hana
hjálp til að gera sig mektuga í sínum
mörgu senum? Var hún kannski
of glæsileg? Mátti hún ekki vera
dagdrykkjukona, til dæmis, svo
andstæða útlits og æðis og sjálfs-
hugmynda yrði enn stærri?
Sökum fyrirferðar hlutverks
Khlestakov, hrappsins sem allir
telja eftirlitsmanninn, hefur
stundum verið litið á verkið sem
eins manns sjó. Hilmar Guðjóns-
son náði bestum tökum á hlutverk-
inu í miðkafla verksins þegar hann
er kenndur. Krakkaleg og sífur-
kennd kynning persónunnar í upp-
hafi var ekki eins skýr og ekki
heldur aðlögun hans að því spillta
andrúmslofti sem ríkir í bænum í
síðasta hlutanum.
Búningar og gervi voru fallega
unnin. Látlítill tónlistarflutningur
undir verkinu orkaði tvímælis.
Lýsing markaðist mest af þessu
erfiða rými.
Það er alltaf erfitt að finna verk
fyrir hóp sem þennan; finna stykki
þar sem jafnræðið gefur flestum
möguleika á að sanna sig. Þessi
hópur réðst á garðinn háa og náði
víða fullum tökum á verkefninu,
þótt margir partar væru slakir.
Endirinn, þar sem kastljósinu er
um síðir beint á okkur áhorfendur,
er ofsögn. Áhorfendur eru ekki upp
til hópa flón.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Athyglisverð glíma við
kröfuhart meistaraverk.
Það er kominn gestur
EFTIRLITSMAÐURINN Leiksýning Nemendaleikhússins.
Bókmenntir ★★
Ástandsbarnið
Camilla Läckberg
Þýðing: Anna R. Ingólfsdóttir
Uppheimar
Þýska barnið
Einn sænskur krimmahöfundur sparkaði
öðrum Svía úr metsölulista Pennans í
vikunni. Þrátt fyrir lítið auglýsingaflóð hefur
sænsku skáldkonunni tekist að ná sterkri
stöðu á íslenskum markaði. Ástandsbarnið
er fimmta sagan hennar sem Anna R. Ing-
ólfsdóttir þýðir en fullyrða má að henni hafi
tekist á skömmum tíma að koma glæpa-
drottningunum sænsku vel á framfæri við
íslenska lesendur.
Camilla er hér á fornum slóðum, sínu
Fjallabaki, með sitt fólk, Eriku og Önnu, Per
og Martin, nokkuð stórt gallerí af sænsku
fjölskyldufólki, en sumt af því vinnur í lögreglunni. Að vanda er frásögnin
klofin milli tveggja tíma og að þessu sinni eru það örlög ungs fólks á stríðs-
árunum sem tengjast voveiflegum atburðum á okkar tíma. Nafnið á sænsku
gefur upp hluta af lyklinum, Tyskungen – þýski krakkinn – var ástandsbarn
úr hernámi Þjóðverja í Noregi og með þá þekkingu tekur lesandinn fljótt að
leita og fær forgjöf. Camilla er í vaxandi mæli að fjalla um heimilisaðstæður
af ýmsum toga, félagslega hegðun, hysteríu og vanmátt til að takast á
við aðstæður. Bókin er býsna löng, nær 490 síður, og gætti óþolinmæði í
lestrinum. En þetta er prýðis afþreying og við sem höfum fylgst með henni
frá fyrstu tíð bíðum spennt eftir næstu sögu, Hafmeyjunni, sem kemur út á
íslensku í vor.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða Kunnuglegur reyfari, vel plottaður en nokkuð langur.
Bókmenntir ★★★
September í Shiraz
Dalia Sofer
Þýðing: Þór Tryggvason og Svanhildur Þorvaldsdóttir
Stílbrot
Settur inn
Út er komin í kilju skáldsagan September
í Shiraz, sem byggð er á heimildum og
reynslu þeirra sem lentu í klóm klerka-
yfirvaldanna í kjölfar byltingarinnar í Íran.
Höfundurinn, Dalia Sofer, er nú miðaldra
bandarískur borgari en leiða má líkur að
því að hlutur fjölskyldu hennar sé upp-
spretta sögunnar.
Isaak Amin er gyðingur sem brotist
hefur til velsældar með þrotlítilli vinnu sem
skartgripakaupmaður og gimsteinasmiður
í Íran keisaraveldisins. Þegar það fellur er
hann handtekinn og lýsir sagan fangavist
hans, tilhæfulausum dauðadómum á
listamönnum og ungum róttæklingum í
öndverðri byltingunni og högum fjölskyldu
hans meðan á því stendur, bæði í Teheran
og vestur í Bandaríkjunum þar sem sonur
hans er við nám.
Þetta er gömul saga og ný og á sér
margar samsvaranir þar sem við völdum
tekur fasísk stjórn og skapar sér rými í samfélagi með kúgun og ofbeldi.
Hún er spennandi þótt lyktir hennar séu fyrirsjáanlegar og dregur upp sann-
verðuga mynd af stöðu gyðings á þessum slóðum og mismikilli trúrækni
þeirra sem tilheyra kynþættinum.
Sagan var verðlaunuð og með réttu, en heimur hennar er liðinn og lifir þó
líklega enn víða í hinum fjölþjóðlegu samfélögum Austurlanda nær. Lestur-
inn er því gefandi og lýsandi.
Páll Baldvin Baldvinsson
Niðurstaða: Athyglisverð skáldsaga um sígilt efni.