Ljósberinn - 01.10.1957, Blaðsíða 4

því ekki nema títuprjónsoddur og varla það í
samanburðí við gamla tunglið, þar sem karl-
inn býr. En því er nú ekki fisjað saman fyrir
það. Það er ekki tóm járnkúla. Kúlan sjálf er
úr ýmsum efnum, t. d. gulli og magnesíum.
Það var mikili vandi að finna út, hvaða efni
ætti að nota í yfirborð hennar. Þegar hún er
lögð af stað á ferð sína umhverfis jörðina, eins
og ráð er fyrir gert, myndast ægilegur hiti við
núning loftsins, og er því hætta á, að blessað
tunglið brenni upp, áður en það hefur gegnt
hlutverki sínu. Þess vegna þarf að klæða það
efnum, sem þola mikinn hita. Allt eru þetta
þunnar himnur, svo að kúlan er afar létt. Ein
himnan er til dæmis aðeins 1/50 000 úr mm á
þykkt. Það þarf víst mikla nákvæmni til þess
að búa til svo þunnar málmplötur.
En kúlan er semsé ekki tóm. Hún hefur að
geyma hin margvíslegustu tæki, sem eiga að
gera alls konar mælingar og athuganir, þegar
þau koma upp í háloftin. Þau rannsaka ýmsa
geisla, sem brjóta sér leið gegnum tómið, smá-
korn, sem þjóta um rúmið, og annað það, sem
vísindamenn gera ráð fyrir, að á vegi þess
verði. En ekki er nóg að koma tunglinu með
öllum mælunum út í geyminn og vita svo
ekkert, hver niðurstaða þeirra verður, því að
mannlaust verður það. Þess vegna ætla vís-
indamennirnii að setja nokkurs konar út-
varpsstöð í tunglið. Hún á að lesa á mælana
niðurstöðurnar og senda þær sjálfkrafa niður
til jarðarinnar. Ekki talar hún mannamál,
heldur merkjamál, sem vísindamenn einir
þekkja og þýða síðan á venjulegt skiljanlegt
mál. Móttökutæki hafa verið smíðuð og þeim
síðan komið fyrir á ýmsum stöðum, einkum í
Norður- og Suður-Ameríku.
Margir eru þeir erfiðleikar, sem vísinda-
mennirnir hafa átt við að stríða í sambandi
við gervitunglið og smíði þess. Eitt hefur þó
valdið þeim mestum heilabrotum og orðið
þeim ærið kostnaðarsamt: Hvernig á að koma
tunglinu á braut sína? Sjálft hefur það enga
aflvél, sem knýr það áfram og getur komið
því upp í loftið. Þess vegna verður að gera
því farkost, sem kemur því á áfangastað. Þessi
farkostur verður eldflaug. Þeir eru byrjaðir
að smíða hana, vísindamennirnir, og er það
ákaflega seinlegt verk, einkum vegna þess,
hve allar vélar verða að vera nákvæmar. Það
hefur til dæmis tekið 12 mánuði að smíða
108
eina af vélunum, sem knýr hana áfram. Eld-
flaugin þarf bæði að geta flogið í nákvæma
stefnu og vera óskaplega sterk. Hún verður
því stór og mikil um sig, þótt farþegi hennar
sé ekki nema hálfur metri í þvermál. Þess
vegna er gert ráð fyrir, að hún verði 72 fet
á lengd (reiknið út, hve margir metrar það
eru; í einum metra eru rúm 3 fet).
Eldflaugin verður í þrem hlutum. Hún er
að mestu fyllt eldsneyti. Hún þarf að koma
tunglinu svo hátt, að aðdráttarafl jarðarinnar
geti ekki dregið það til sín aftur. Þegar hún
verður tilbúin til brottfarar, mun hún vega
um 11 smálestir. Eldflaugin fer þessa skemmti-
ferð sína í þremur áföngum. Fyrst framan af
þýtur hún beint upp í loftið. Hraðinn er
óskaplegur: 6 400 km á klukkustund. Þegar
hún er komin 55 kílómetra frá yfirborði jarð-
arinnar og löngu horfin sjónum manna, hefur
hún íarið fyrsta áfangann. Þá hefur aftasti
hluti eldflaugarinnar lokið hlutverki sínu, og
dettur hann af, svo að hann verði ékki til
trafala og þyngsla. Þegar hingað er komið,
hefur loftið þynnzt að mun og veitir nú ekki
eins mikið viðnám og í gufuhvolfinu. Þess
vegna hristir eldflaugin líka af sér plasthlíf-
ina, sem hún hafði á nefi sér til þess að hlífa
því við núningi loftsins. Nú má ekkert óþarft
íþyngja henni. Hún heldur áfram viðstöðu-
laust. Nú fer hún ekki beint upp, heldur í
boga. Hraðinn hefur aukizt við það, að hún
létti á sér bæði afturendanum og nefhlífinni,
svo að nú leikur hún sér að því að þjóta með
meira en 18 000 km hraða á klukkustund.
Tækin, sem stjórna fluginu, eru öll í mið-
hluta eldflaugarinnar. Vísindamennirnir kalla
þau „heilabú“ eldflaugarinnar, og eru þau
ekki stærri um sig en mannshöfuð. Þau eru
svo nákvæm, að furðu gegnir. Enda má engu
skeika, svo að flugið mistakist ekki. Ef stefn-
an breytist örlítið, snýr tunglið til jarðarinn-
ar aftur, og þá hefur allt verið unnið fyrir
gyg. Stjórnartækin eru því einhver nákvæm-
ustu, sem gerð hafa verið.
Brátt hefur eldflaugin náð tilætlaðri hæð.
Hún hættir að stefna upp á við og er nú
komin í lárétta stefnu við jörðina. Þá er
fjarlægðin frá jörðinni orðin eitthvað um 480
kílómetrar. Miðhlutinn hefur gegnt skyldu
sinni, þegar hér er komið, hann eyðir síðustu
LJ □ S BERINN