Nýtt kirkjublað - 01.10.1911, Blaðsíða 11

NÝTT KIRKJUBLAÐ
227
amtmannssetur 1816, selur stiftamtmaðurinn sem þá var (Casten-
skjold), húsið ríkissjóði, því að húsið hafði verið prívateign þeirra
stiftamtmannanna. IÞá er húsið gert að yfirréttarhúsi og bæjar-
þingsstotu. JÞar átti og sáttanefndin fundi sína. í sambandi við
bæjarþingstofuna var það að loftið var gert að svartholi, vestur-
endinn. En það eldi eftir frá stiftamtmaunayfirráðunum, að skrif-
arar þeirra bjuggu, maður eftir mann, uppi í austurenda loftsins
fram um miðja öldina. Enn var þar sparisjóður Reykjavíkur fyrstu
árin. Svo er hegningarhúsið reist 1872. £>á losnaði um, og hús-
ið er tekið uudir prestaskólann. Segir „Yikverji11 svo frá því
haustið 1873, að úr yfirdómsstofunum tveimur i vesturenda só nú
gerð ein fyrirlestrastofa, sem sé „einhver hinn rúmbesfi og fagr-
asti salur hér í bænum.“
Margt breytist á mannsaldri. Eitthvert seinasta árið sem
Benedikt Sveinsson lifði, kvað hann fast að því og barði saman
hnúum fyrir framan húsið, að ekki væri von á neinni ærlegri hugs-
un úr slíku greni. Var hann þá með hugann á stórhýsinu sínu.
Eorni blærinn á húsinu fór töluvert við það, er nýir gluggar
komu með miklu stærri rúðum. Gömlu rúðurnar voru úr grænu
flöskugleri og báru illa birtu.
Ljóðvinafélagið.
Rétt mun það talið að félag það hafi í sumar fylt 40 árin.
Það er beint stofnað með því nafni á alþingi 1871. Byrjun fé-
lagsskaparins er norður f Þingeyjarsýslu, hann kominn undir (á
Ljósavatnsfundi?) 1870, og getur Tryggvi Gunnarsson þess í for-
mála fyrir Dýravininum í ár, að þeir Einar í Nesi séu stofnendur
félagsins. En þá hét félagið Þjóðfrelsisfélag, og undir því nafni
kvittar Einar í Nesi Laufásprest fyrir tillögum 1870.
Annars var Þjóðvinafélagið einum 20 árum áður komið upp í
huga Jóns Sigurðssonar. Hann ritar Jens rektor bróður sínum
1851: „Kanske maður ætti að stofna félag „hið íslenska þjóð-
félag“(?), og setja víst contingent [tillagj, gefa út smárit, senda
menn til funda etc.“ Og upptökin að félaginu, á alþingi 1869,
voru auðvitað frá Jóni Sigurðssyni.
Afmælis Þjóðvinafélagsins verður vist ekki minst á annan
hátt en þann, að Tryggva er gefin lausn, óbeðið, eftir 30 ára for-
mannsstarf, og 40 ára starf þó. Því að uppi bar hann félagið frá
öndverðu. Og fari þeir nú í fötin gamla mannsins, ef þeir geta!
Fyrir og i kringum þjóðhátiðarárið var pólitíska fjörið lang-
mest í Þingeyjarsýslu. Yoru þar einna fremstir þeir Gunnarssyn-
ir frá Laufási, helstu landvarnarmenn síns tima. Mestur grjótpáll
þeirra var Eggert, Er í skýrslu Þjóðvinafélagsins 1869 -1873