Vikan - 11.09.1952, Blaðsíða 13

VIKAN, nr. 35, 1952
13
Töframaðurinn á Broadway
Hann safnaði símanúmerum fallegra
stúikna og revýurnar hans urðu heimsfrægar
FLORENZ ZIEGFELD:
AÐ eru nú liðin tuttugu ár síðan
Florenz Ziegfeld dó. Þó er svo
oft talað um þennan mann enn þann
dag í dag, að hann gæti allteins
verið bráðlifandi; og þó var þetta
hvorki stjórnmálamaður, sem gat sér
frægð við samningaborðið, né Balk-
ankóngur, sem steypti löndum út í
stríð, heldur bara réttur og sléttur
borgari sem færði upp revýur.
En hann bauð heiminum upp á
svo dæmalaust glæsilegar revýur, að
það er ennþá talað um þær eins og
furðuleg og dásamleg kraftaverk —
kraftaverk, sem milljónir manna sáu
og heyrðu og sem stundum sópuðu
inn milljónum króna og stundum
settu eigandann á höfuðið. Þessar
revýur gengu á Broadway í 24 ár,
ætíð undir sama nafninu: Ziegfeld
Follies.
Merkileg símaskrá
Það hefur verið sagt um Florenz
Ziegfeld, að hann hafi gert milljón-
ir dansmeyja frægar. Þetta er auð-
ZIEGFELD 1 BIÓ
Það hafa verið
búnar til kvik-
myndir um æfi
og starf Florenz
Ziegfeld. 1 síð-
ustu myndinni
iék William Po-
weli aðalhlut-
•verkið. Þetta
var litmynd og
hún var sýnd
hér á landi
meðal annars.
Auk þess hefur
Ziegfeld komið
eitthvað við sögu i mörgum mynd-
um, enda nærri því óhjákvæmi-
legt, svo rækilega sem hann setti
stimpii sinn á bandarískt skemmt-
analíf. Hann var hinn ókrýndi
konungur bandarískra revýu-
manna.
vitað orðum aukið. En fullyrða má,
að Ziegfeld hafi átt símanúmer fleiri
fallegra stúlkna en nokkur maður
annar í veröldinni. Hann geymdi
þessi simanúmer í mikilli blárri bók,
enda var þetta mikilvægur partur
af lífsstarfi hans. Það voru fallegu
stúlkurnar, sem gerðu revýurnar
hans frægar, og hann var sífellt leit-
andi af glæsilegum stúlkum til þess
að gera revýurnar sínar ennþá fræg-
ari. Þegar hann var upp á sitt besta,
komu tugir þessara stúlkna i at-
vinnuleit í skrifstofuna hans daglega.
Ziegfeld sóaði peningum eins og
indverskur fursti. Hann eyddi milljón-
um dollara í búninga handa dans-
stúlkunum sínum, lét menn leita í
Evrópu og Asíu að dýrmætustu klæð-
unum. Meir að segja fóðrið í bún-
ingunum varð að vera úr dýrasta
silki, því Ziegfeld stóð á þvi fastar
en fótunum, að engin kona gæti töfr-
að fuilkomlega nema hún væri klædd
því fínasta af því fína innst sem
yst.
Skeyti í allar áttir
Þessi töframaður revýuheimsins
hirti raunar aldrei um það, hvað
hlutirnir kostuðu. Þótt hann þyrfti
að hafa samband við hundruð manna
daglega, hafði hann aldrei fyrir því
að skrifa bréf. 1 þess stað samdi
hann símskeyti, þúsundir símskeyta,
sem hann sendi í allar áttir og við
furðulegustu tækifæri.
Það er ótrúlegt en satt, að hann
sendi iðulega símskeyti til manna,
sem staddjr voru í sama húsinu.
Hann sendi jafnvel mönnum skeyti,
þótt þeir væru í kallfæri. Og á æf-
mgum átti hann það til að senda
leikurunum sínum skeyti upp á leik-
sviðið; hann samdi þau þar sem hann
sat — einhversstaðar úti í salnum!
Það var stundum engu líkara en
hann vissi ekki, hvað peningar væru.
Hann hikaði semsé aldrei við að lifa
eins og kóngur, þó að pyngjan væri
léttari en tómur pappírspoki. Hann
sló einu sinni kunningja sinn —
frægan skopleikara, sem enn er á
lífi — um 5000 dollara. Og svo not-
aði hann lánsféð til þess að taka á
leigu einkalest þvert yfir Ameríku!
Áttatíu þúsundir á viku
Það hefur verið sagt um Ziegfeld,
að kurteisi hans og lipurð hafi gert
allt fallegt i kringum hann. Á frum-
sýningarkvöldum sendi hann öllu
starfsfólkinu slnu blómakassa, dans-
stúlkunum engu minni kassa en
„stjörnunum". Hann var sami kurt-
eisi heiðursmaðurinn, þegar gaml-
ar, ringlaðar konur komu til hans
og sögðust vera frægir listdansarar!
Hann var þá þolinmæðin sjálf og
riddaramennskan.
Frægustu „stjörnunum" sínum
borgaði hann að meðaltali 5,000 doli-
ara á viku, þ. e. yfir 80,000 krónur!
En stundum kom það líka fyrir í
lok leikársins, að „stjörnurnar" voru
tífalt ríkari en vinnuveitandi þeirra.
Ziegfeld var fjórtán ára þegar
hann fyrst kom við sögu leikhúsa-
og skemmtilífsins. Þá strauk hann
að heiman og fékk vinnu í kúreka-
og indíánasýningum Buffalo Bills.
Ziegfeld var mikil skytta og góður
reiðmaður.
. Hann var orðinn vel efnaður 25
ára sem umboðsmaður fyrir Sandow
nokkurn, sem þá var einskonar
tírsus Bandaríkjamanna. Tveimur
árum síðar var Ziegfeld kominn til
Lundúna — blankur. Hann hafði
komið við í Monte Carlo og tapað
aleigunni .
Bílhlöss af blómum
En hér var einn Adam á ferðinni,
sem ekki var lengi utan sinnar para-
dísar. Ziegfeld greip til riddaralegu
kurteisinnar og tókst — allslausum
— að fá eina af frægustu revýu-
stjörnum heimsins til að ráðast til
sín. Þetta var Anna Held, annáluð
fegurðardís og leikkona. Allir kunn-
ustu leikhúsamenn Bandaríkjanna
höfðu reynt að fá önnu, sem var
brezk, til þess að koma til New York.
En það var Florenz Ziegfeld, 27 ára
labbakútur nýkominn frá Monte
Carlo, sem hreppti hnossið. Ári sið-
ar, þegar Bandaríkjamenn kepptust
við að lofsyngja list hennar, giftist
hún Ziegfeld.
En þetta hjónaband fór út um
þúfur nokkrum árum síðar. Og rétt
um það leyti varð Ziegfeld óskaplega
ástfanginn af Billie Burke, sem þá
var ein frægasta kvikmyndaleikkona
Bandaríkjanna. Daginn eftir að hann
hitti hana í fyrsta skipti, keypti hann
öll blómin í heillri blómabúð og sendi
henni! Og þegar Billie sagði honum,
að hún hefði reynt að hringja til
þess að þakka fyrir sig, en síminn
hans alltaf verið á tali, þá lét hann
NÆST:
Katharlne Hepburn — Bauðhærði fjörkálfurinn, sem fer
sínu fram, fékk einu sinni 160,000 krónur fyrir dagsverk.
setja upp hjá henni gullhúðaðan
síma, sem var í beinu sambandi við
skrifstofuna hans.
Ziegfeld Follies revýurnar voru í
24 ár miðdepill skemmtanalífsins í
New York. Frumsýningamiðar, sem
braskarar komust yfir, voru seldir
fyrir allt að 2,000 krónur! En þegar
heimskreppan skall á 1929, þá hrundi
heimur Florenz Ziegfeld í rúst á
einni nóttu.
Tjaldið feliur
Hann tapaði, aleigunni. Það var að
vísu ekki í fyrsta skipti að hann færi
á höfuðið. En hann var tekinn að
eldast og þreytast, og þetta voru
erfiðir tímar. Hann barðist í bökk-
um upp frá þessu, þurfti að hafa sig
allan við að ná saman peningum til
brýnustu nauðsynja. Síðasta revýan
hans var sviðsett fyrir fé, sem gam-
alt starfsfólk hans skaut saman.
Ziegfcld andaðist í Californiu 1932.
Hann var með óráði síðustu stund-
irnar. Honum fannst hann vera kom-
inn aftur í stóran, logagylltan leik-
sal, og það var verið að æfa. Og um
leið og dauðinn drap á dyr, settist
Ziegfeld upp í rúmi sínu og stjórn-
aði þessari æfingu. „Músík!" hrópaði
hann. „Og ljós!" Og svo: „Ágætt!
Þetta lítur ágætlega út . . . Þetta
litur . . . ágætlega . . . út."
Nokkur orð um list
Framhald af bls. 7
Framleiðendur slíkra verka eru
þvi opinberir svikairar, er pranga
dauðanum inn á auðtrúa fólk, ein-
ustu svikarar sem engin hegningar-
lög ná til. En tíminn er harður dóm-
ari og miskunnarlaus, sem ætið flett-
ir loddarann klæðum og skilur eftir
hinn þröngsýna með verðlaust gling-
ur. Hegning hans er óumflýjanleg.
Svikalistin verður að verðlausu
skrani sem hafnar á háaloftum eða
öskuhaugum.
Lesandi góður, við skulum ætíð
hafa hugfast, að blekking er aðeins
möguleg ef fákunnátta og leti eru
fyrir hendi. Þekkingin mótar tilfinn-
ingarnar og gefur okkur þann and-
lega þroska sem hverri mannveru er
eins mikil nauðsyn og loft. Lífið er
stutt og við erum smáar verur, en
heimurinn er ótæmandi þeim sem
vilja skynja og sjá. Sjóndeildarhring-
urinn getur ætíð víkkað.
Listaverkið krefst tveggja lista-
manna, svo það geti auðnast líf:
Þess sem skapar það og þess sem
nýtur þess.
PÓSTURINN
Framhald af bls. 2
þá er hægt að skjóta mann þó ekið
sé með 100 km. hraða.
Ræninginn, sem stendur aftast í
lestinni hreyfist með 100 km. hraða.
Þess vegna fer kúlan með 200 km.
hraða miðað við jörðina, en 100 km.
liraða miðað við lestina. Jörðin
snýst og samt er alveg sama hvort
skotið er í rétta eða öfuga átt við
snúninginn. Aftur á móti verður mót-
staðan meiri ef skotið er í lest, sem
fer með þessum hraða, því þá er
eins og skotið sé í roki.