Vikan - 24.04.1958, Blaðsíða 6

MÚÐUJtAST
ÞEGAR Kahdosh, maðurinn með
flöskulagaða nefið, leiddi
skömm yfir Larpan galdramann, þá
gekk hann að eiga nöldurskjóðuna
hana Peegish/jpg þau settust að við
flóa með mörgum smáeyjum, ekki
langt frá þeim stað þar sem borgar-
ísjakarnir myndast. Þetta var af-
skekktur staður á vesturströnd
Grænlands, langt inni á heimskauta-
svæðinu.
Veturinn settist snemma að þetta
árið, og hungrið fór að gera vart við
slg meðal lágvöxnu, dökku íbúanna
þama í norðrinu. I stað þess að hafa
gnægð af öllu, var allt í einu orðið
lítið af öllu. Hreindýrin hurfu, en I
þeirra stað fóru að sjást gráir úlfar
meðfram ströndinni. Og lagarísinn
teygði fingur sína lengra og lengra
út á sjóinn.
Kahdosh var hungrinu vanur, og
hafði ekki beinlínis áhyggjur af því,
þó það ylli honum talsverðum1 erfið-
leikum. En Peegish leit öðrum aug-
um á málið, því ekkert er hollara
sex mánaða mannsbarni en ræma af
nýju selspiki, og þegar maður henn-
ai' kom dag eftir dag tómhentur
heim, þá fór að draga úr trú hennar
á honum.
Þau urðu meira og meira kinn-
fiskasogin og dag nokkurn þegar
maður hennar kom heim, sagði
Peegish: „Sagðirðu mér ekki að það
væru heilar í ísjökunum úti við opna
hafið? Við verðum að fara og búa í
þeim, úr þvi ekki er neinn laus snjór
þar í snjóhús."
Kahdosh starði á hana. Þetta var
alveg ný hugmynd. Alla sína æfi
hafði hann búið i snjóhúsi eða tjaldi
úr rostungshúðum á föstu landi
oða á eyjum, við einhvern fjörð
inni á hinni vogskornu strönd
Grænlands, og á vorin hafði hann
getað horft á eftir stóru borg-
arísjökunum, þar sem þeir flutu hver
á eftir öðrum niður eftir Baffinflóa,
í áttina út að Atlantshafinu. Kahdosh
leit á þá eins og hluta af útsýninu.
En nú þegar einn þeirra var strand-
aður, þá vildi Peegish endilega fara
að búa á honum. Og Kahdoosh gat
ekki fundið neina frambærilega
ástæðu til að gera það ekki, úr því
hann gat ekki útvegað fæðu öðruvísi.
Það reyndist ekki erfitt að flytja,
þar sem svo lítið var að flytja, og þau
fóru um borð, ef svo mætti að orði
komast, um háfjöru. Kahdosh tók
með sér allar eigur sínar: hundana,
sleðann, húðkeipinn, reypin, spjótið,
línur og öngla, skinnflekann, stál,
tinnustein, ísöxina, steinlampann og
mosabing fyrir þann litla.
Skrýtið að búa svona í einhverju,
sem maður hefur ekki gert með eigin
höndum, hugsaði Kahdosh. En þarna
var meiri fiskur og á öðrum morgni
veiddi hann sel. Framtíðin var því
biört og fögur og sá litli varð feitur
og pattaralegur.
Sleðahundarnir voru fimm. Dag
nokkurn kom svarta tíkin, forustu-
hundurinn, skríðandi heim með skott-
ið á milli fótanna. Það var löng
rifa á lendinni á henni. „Við erum
ekki ein á þessum jaka,“ sagði Kah-
dosh, meðan hann sat á tíkinni og
saumaði saman sárið. „Þetta er eftir
einn af drottnurum norðursins, birnu,
sýnist mér.“
Peegish varð harla ánægð. Hún
gat vel notað nýtt bjarnarskinn.
„Hvar er hún?“
„Hún býr vafalaust í helli, eins
og við, og þar hefur tíkin fundið
hana.‘
Þetta var alveg rétt ályktað, því
það er siður birnunnar að draga sig
í hlé í fjóra mánuði yfir veturinn
og fela sig einhvers staðar. Þegar
hún er búin að liggja þar í dvala og
Kahdosh horfði á hana með nokk-
urri fyrirlitningu. „Tungan í þér
gengur í báða enda, eins og árar í
húðkeyp, og þegar sonur minn eld-
ist, þá mun honum ekki dyljast það.
Talaðu bara, ef þér er nokkur fróun í
því. Það er nóg af hellum á jakan-
um.“
Við þessa hótun, breytti Peegish
um aðferð: „Heldurðu ekki að birn-
an geti komið að næturlagi og drep-
ið okkur?“
„Nei — hún heldur kyrru fyrir af
sömu ástæðu og kona, sem er um það
bil að fæða manni sínum barn, held-
Smásaga eftir Alan Sullivan
$+ ->
Þau voru ein á rekandi hafísjaka: birnan með ung-
ann sinn, eskimóafjölskyldan og hundarnir — og á
jakanum var ekkert ætilegt.
fæða svo unga sinn, þá leitar hún
aftur út í dagsljósið, svarinn óvinur
alls sem gengur eða syndir.
„Getur þú þá ekki líka fundið
hana?“ spurði Peegish, eftirvænting-
arfull eins og góð húsmóðir.
Kahdos tók spjótið sitt, kallaði á
hundana og lagði af stað. Hann hélt
að hann væri orðinn sæmilega kunn-
ugur á jakanum, en í þetta sinn
kom hann á ókannað svæði. Hann
kom að mjórri rennu milli tveggja
klakaveggja, þar sem maður gat rétt
smogið inn, ef hann var ekki of
feitur. Við þennan gang inn í lága
hvelfingu hikuðu hundarnir og hár-
ir risu á höfðum þeirra.
Kahdosh greip spjótið sitt og
hugsaði sig um. Hann gat rétt greint
einhverja gulhvíta veru, og illilegt
urrið í afkróuðu dýrinu barst hon-
um til eyrna. Meðan hann hefði Pee-
gish og barnið að sjá fyrir, mætti
hann ekki leggja of mikið í hættu.
Auk þess voru þau alls ekki matar-
laus. Eftir að hafa velt þessu vand-
lega fyrir sér, sneri hann við heim i
hellirinn, þar sem hann skýrði frá
málavöxtum.
En Peegish reiddist bara og sagði
„Eg hélt að þú værir veiðimaður.
Ég vona að annað og meira búi í
þessum syni minum. Þegar hann eld-
ist, segi ég honum þessa sögu.“
ur sig heima í kofanum. Kvað mund-
ir þú líka gera, ef ég reyndi að drepa
hana og kæmi ekki aftur ? Skyn-
semin hefur haldið burtu úr kollin-
um á þér, eins og fiskur úr tjörn.“
Peegish tautaði eitthvað, en þetta
þaggaði samt niður í henni. Dagarn-
ir liðu, en nótt eina í marzmánuði
skeði nokkuð óvænt. Kahdosh vakn-
aði af léttum svefni, eins og veiði-
maður, við að hann fann einhvern
tilring. Hann stökk á fætur og út.
Jakinn var farinn að reka. Af ein-
hverjum undarlegum ástæðum fann
Kadosh til hreykni. Það var ekk-
ert nýstárlegt að ferðast á fljótandi
jaka, því víðast, þar sem sjórinn er
að mestu innilokaður, ferðast
heilar fjölskyldur og heil þorp með
rekísnum, þar sem það er auðveldara
en að aka sleðum, og fólkið veit allt-
af hvar það muni lenda. Þetta var
ágæt flutningaaðferð. En bara ekki
núna. Nú var hann á borgarísjaka,
sem náði lengra niður en lengsta
færið hans, og hann var á leiðinni út
á víðáttumikla hafið, þar sem hann
hafði siglt með hvalveiðibátnum frá
Dundee fyrir fjórum árum. Enginn
Eskimói hafði nokkru sinni lágt i
slíkt hættuspil, og hvernig mundi
það enda?
Fátt bar til tíðinda fyrsta hluta
ferðalagsins. Dagurinn lengdist og
sólin varð stöðugt hlýrri. Loks kom
sá dagur, þegar ekki sást lengur til
lands, og þá fékk Kahdosh að kynn-
ast kvíðanum. Þau höfðu enn næga
fæðu, því hann hafði gerzt svo djarf-
ur að fara út á húðkeipnum á opnu
hafi, og veitt fisk og einn eða tvo
seli, en hann var órólegur yfir að
sjá aldrei neitt land.
Allan þann tima hélt birnan sig í
hellinum, þangað til hún í fyllingu
tímans kom út, grönn, hungruð,
rauðeygð og hræðilega grimm, með
þennan eina hún sinn. Hundarnir
gerðu Kahdosh aðvart og hann
fann hana í litlu gili á miðjum jak-
anum, en þar sem allt var svona í
pottinn búið, þorði hann ekki að ráð-
ast á hana. Þessvegna héldu bæði á-
fram að leita að fæðu á þessu fljót-
andi fangelsi sínu, og voru sér með-
vitandi um nærveru hins.
Að lokum drap Kahdosh fyrsta
hundinn, þar sem ekki var lengur um
neina aðra fæðu að ræða, og hann
og Peegish borðuðu hann hráan, með-
an þau horfðu hvort á annað gljáa-
lausum augum. Peegish hresstist þó
svo, að hún gat gefið syni sínum að
drekka. Hann var orðinn svo horað-
ur, að húðin var strengd yfir fin-
gerða andlitið á honum.
Nú var hinn ferðalangurinn orðinn
óður af hungri og vanmætti sínum að
gefa unganum. Birnan fann húð-
keipinn, reif hann í tætlur og át
rostungshúðina. Síðan rann hún á
mannaþefinn, með svangan húninn
við hlið sér, og gekk fram og aftur
fyrir framan hellismunnann og skók
sig alla.
Dag nokkurn hvarf húnninn, og
Khadosh hélt að hann hefði runnið
til og drukknað, en þar sem hann
átti að geta synt langan spöl, fannst
honum kynlegt að birnan skyldi ekki
hafa synt á eftir honum. Þegar hann
nefndi þetta við Peegish, leit hún
undarlega á hann og fletti frá andliti
barnsins. „Ja-á, og brátt mun sonur
okkar fara sömu leiðina. Það var
mér að kenna að við settumst að á
þessum ísjaka, en ég hef gert allt
sem í minu valdi stendur.“
„Ég fer og drep annan hund, sagði
Kahdoosh og greip spjótið sitt. En
hann gat ekki drepið neinn hund, því
nú vissu hundarnir hvað hann hafði í
hyggju og hlupu úr vegi fyrir honum,
settu trýnin upp í loftið og glenntu
upp ginin, svo skein í hvassar tenn-
urnar. Lengra í burtu reikaði björn-
inn, álíka kvalinn og líka á verði.
Maðurinn, hundarnir og björninn,
allir haldnir sömu óstjórnlegu hvöt-
inni, allir óðir i að bragða blóð.
Dag nokkurn kom veiðimaðurinn
upp i Kahdosh. „Kona góð, það er
aðeins um eitt að ræða,“ sagði hann.
„Kraftar mínir hafa þorrið eins og
vatn, og bein min eru stökk, en það
skal ekki verða sagt að Kahdosh
hafi beðið þangað til hann var hunda-
og bjarnamatur. Þessvegna mun ég
reyna að drepa. En ef ég ekki..
Peegish kinkaði kolli. Andlit henn-
Framhald á bls. 14
6
VIKAN