Vikan - 05.02.1959, Page 5

MEÐ HÁLFT STÉL
OG STÝRI...!
ÞDRSTEINN J □ N 5 S □ N
Þorsteini var eitt sinn boðið að fljúg-a þrýstiloftsflugri. Hér sést
hann (t. v.) ræða við Floyd D. Whitlow, flugstjóra.
ALLT í einu sáu Húnar (Þjóðverjar) okkur
nálgast og tóku að lækka flugið. Það var
nú einmitt það, sem við vildum láta þá
gera. Við gátum steypt okkur svo miklu hraðar
en þeir.
Þegar við vorum komnir niður í þúsund fet,
vorum við komnir í skotmál. Ég var rétt i þann
veginn að hleypa af á einn þeirra, þegar ég sá
útundan mér stóran hóp Húna á leið niður til
okkur úr klukkan-niu. „Gætið ykkar, Gulir —
það eru aðrir Húnar uppi yfir okkur í klukkan-
níu og eru að koma ofan. Sveigið til vinstri."
Við snerum gegn þeim, og það er erfitt, ef
ekki ómögulegt, að lýsa því, sem þar á eftir
gerðist.
Ég man eftir sæg af orrustuflugvélum, sem
iðuðu og moruðu allt í kring, fóru upp og niður,
og á öllum virtust vera svartir krossar og haka-
krossar. — Stöku sinnum sást Mustang bregða
fyrir, en ég átti annríkara við að vaka yfir mínu
eigin stéli og skjóta mér undan þýzkum atlögum
en svo, að ég gæti haldið sambandi við hina
þrjá. 1 viðureign í lofti, þegar orrustufluga er
gegn orrustuflugu má heita að eina leiðin til að
skjóta niður fjandmann sinn sé sú, að komast
að honum aftan frá. Mér varð það ljóst, að langt
of margir Húnar voru að komast aftan að mér,
og í hvert sinn, sem mér tókst að komast aftan
að einhverjum þeirra, varð ég að hörfa frá til
þess að bjarga mínu eigin skinni. Guði sé lof, að
ég var á flugu, sem mýkri var í hreyfingum en
þeirra.
Tilætlun mín var að fikra mig hærra og hærra,
þangað til ég væri kominn upp yfir þá alla; þá
yrði ég búinn að fá yfirhöndina. Mig var farið
að svima og ég var orðinn þreyttur af að snúast
svona í endalausum hringum. Þessir bölvaðir
Húnar; nú þorðu þeir að standa við og berjast,
þegar við vorum ekki nema fjórir, en þeir ekki
færri en tuttugu eða þrjátíu.
Allt í einu sá ég sjón, sem fyllti mig hryllingi.
Mustangfluga fór í bál uppi yfir mér. Eg var
að fljúga í hiing og missti sjónir á henni nokkur
augnablik. Þegar ég leit aftur þargað, var flug-
an að hrapa i logandi báli, en flugmaðurinn var
þarna heilu og höldnu og sveiflaðist í fallhlíf
sinni fyrir neðan mig á stjórnborða. „Guði sé
lof fyrir þetta,“ sagði ég við sjálfan mig. Hann
er hólpinn.
Ég varð að halda áfram að hringsnúast til
þess að ónýta atlögu Þjóðverja, og næst þegar ég
leit við, ofbauð mér að sjá Messerschmitt-flugu
stefna beint á hann með öllum byssum spúandi.
„Þú djöfulsins þræimenni og níðingur," æpti ég.
„En ég skal sýna þér, hvernig slík fúlmennska
er launuð.“
Á þessu augabragði logaði upp í mér þvílíkt
hatursbál, að ég bókstaflega „sá rautt.“ Það var
ékki efamál, að þessir lúalegu Húnar voru að
skemmta sér, en ég ætlaði að sjá til þess fyrir
víst, að þeir yrðu að minnsta kosti einum færri,
sem skemmtu sér framvegis.
Ég varpaði allri varúð fyrir borð og flaug
beint í áttina til Messerschmitt-flugunnar, sem
ráðizt hafði á varnarlausan félaga minn.
En rétt í þeim svifum tók flugan mín ógur-
legan rykk og ég sá skörðótt gat, á stærð við
lítinn potthlemm á stjórn-
borðsvæng hennar.
Ég varpaði flugunni í
snarpri beygju til bakborða
og hin þýzka FW 190, sem
ráðist hafði á mig, þaut
framhjá stjórnborðsmegin.
Hringinn fullkomnaði ég
með þeim hraða, sem mestur var mögulegur,
og eitt andartak náði ég 190-flugunni í sigtið.
Ég þrýsti á hnappinn og minntist þess, að ég
gerði það svo fast, að mig kenndi til í fingrinum.
Eldi laust upp i húnsku flugunni fyrir framan
mig og hún féll stjórnlaus niður í skóginn fyrir
neðan."
ÞANNIG fórust Þorsteini Elton Jónssyni orð
um eina af hinum fjölmörgu loftorustum,
sem hann háði í stríðinu. Dálítið skemmti-
leg tilviljun, að einn fræknasti orrustuflugmaður
Breta, skyldi einmitt vera Islendingur, að visu af
ensku bergi brotinn.
Þorsteinn Elton Jónsson fæddist í Reykjavík
19. október 1921. Foreldrar hans voru hjónin
Annie Florence og Snæbjörn Jónsson, bóksali og
skjalaþýðandi. Þorsteinn var brekabarn í æsku,
tápmikill og eldfjörugur og lét skólanám vist ferk-
ar sitja á hakanum. Hann var við nám í Gagn-
fræðaskóla Reykvíkinga, sem Ágúst H. Bjarna-
son, prófessor stýrði og fór síðan til mennta-
skólanáms á Akureyri. Þar var hann frekar
hyskinn við nám, lét af skynsemdarástæðum
skemmtilegri áhugamál sitja í fyrirrúmi: Hann
hafði yndi af teiknun og var leikinn i litameð-
ferð, mun hafa verið hugað nám í húsagerðai'-
list, fremur áhættusamri flugmennsku. Þó var
Um loftin blá.
eitt skyldufag, sem hann lagði ávallt nokkra rækt
við. Var það stærðfræði. Þar varð honum líka vel
ágengt. Hann naut tilsagnar séra Þorvaldar
Jakobssonar frá Sauðlauksdal, sem þá var kom-
inn á nokkurn aldur. Þorvaldúr hafði miklar
mætur á Þorsteini og kvað hann efni í frábæran
stærðfræðing. Þorsteinn gaf sig lítt að námi á
þessum árum. Hann hélt sig mikið í glöðum hópi
félaga, iðkaði göngur, var skáti af lifi og sál og
klæddist stuttbuxum og ullarsokkum langt fram
á vetur, þegar venjulegir menn kjósa vaðmál og
síðar nærbrækur. Hann var vinsæll meðal vina
sinna, snarráður og laghentur og leysti margan
vanda, sem vafðist fyrir öðrum og hafði líka
stundum skemmtun af glettilegum gamanmál-
um.
SVO var það í apríl 1940, að Þorsteinn tók sér
far með togaranum Óla Garða til Englands.
Hann hafði leitað aðstoðar umboðsmanna
Bretakonungs í Reykjavik en litla sem enga fyrir-
greiðslu hlotið. Hins vegar reyndist Arthur Gook
ræðismaður á Akureyri honum mjög vel og reyndi
að greiða veg hans. Þorsteinn kom til Englands,
pappiralaus með öllu og með eitt sterlingspund
upp á vasann.
Þegar við komuna tii Englands hélt Þorsteinn
til stöðva Royal Air Force. Þeir tóku erindinu
vel, en kváðust ekkert geta fyrir hann gert skil-
ríkjalausan.
Var hann því
ekki frjálsferða
sinna. Þá
reyndi hann að
komast í sam-
band við vin
föður síns, sem
var áhrifamað-
ur í stjórnar-
deildum. Tókst
það eftir nokk-
ur bágindi. Tók
hann sér far
með lest til Hull
þar sem mað-
urinn bjó. Á
leiðinni hitti
hann virðuleg-
an heldri mann,
sem ræddi við
hann og spurði
strákinn, hvert
erindi hans væri
til Englands.
Urðu þeir hin-
ir mestu mátar
og skildu sem
vinir. Við komuna var fjölmenni til að taka á
móti kunningja hans. Þar var þá einn virðulegri
enskra lávarða, sem punda- og pappíralausi
strákurinn frá Islandi hafði orðið dús við í lest-
inni.
Þorsteinn hóf síðan flugnám. Nokkur dvöl hjá
ættingjum sínum í Englandi fyrr á árum, gerði
honum auðveldara fyrir. Þegar árið eftir mun
Þorsteinn hafa farið sína fyrstu árásarferð. Fljót-
lega var eftir honum tekið. Georg konungur VI.
afhenti honum sjálfur „Distinguished Flying
Medal“, fyrir „ágæta og fágæta frammistöðu",
eins og Sigurður skólameistari myndi hafa
orðað æruna.
Ræddust þeir þá nokkuð við, kóngurinn og flug-
kappinn frá Sögueyjunni. Alls mun hann hafa
skotið niður 13 óvinaflugvélar, svo sannað varð
og ef til vill fleiri. Eitt sinn lá við borð að illa
færi. Þorsteinn gat ekki losnað við sprengju, sem
hann átti að varpa að óvinaherdeild. Sprengjan
losnaði hins vegar, þegar hann var staddur yfir
hafi, rétt við enskt 20.000 lesta skip! Þá bauð
Þorsteinn sig fram til Rússlandsferðar. Voru
sjálfboðaliðar komnir um borð í flutningaskip,
þegar tilkynning kom, að allar flugvélar þeirra
hefðu verið skotnar niður. Þá fór Þorsteinn til
Alsír og þar var hann nokkra hríð við mikinn
orðstír og foringjatign að launum.
Ð styrjöldin' ' lokinni kom hann hingað til
lands og vai nokkra mánuði, en var síð-
an í ferðum fyrir R.A.F. til Indlands og
austur um Asíu. Síðan réðist hann yfirflugmaður
til Flugfélags Islands.
Einhverju sinni var Þorsteinn yfir miðju
Atlantshafi. Þá hætti einn hreyfillinn skyndilega
að ganga. Vélamanninum krossbrá, en Þorsteinn
sagði aðeins og brosti góðlátlega: „Tí, tí, hvað
er þessi að gera, ha?“ öðru sinni var Þorsteinn
farþegi í flugvél frá Kanada. Upphitun var engin
í flugvélinni og frost mikið. Félagi hans gekk
úlpuklæddur um gólf og barði sér til hita. Þor-
steinn sat ósköp rólegur í sæti sínu á einni sam-
an peysu og henti gaman að. Hann fann ekki til
kulda. Enn var Þorsteinn næturlangt á Græn-
landi. Þegar félagar hans höfðu tekið á sig náðir,
Framhdld á nœstu síðu.
VIKAN
5